گروه انرژی| مهدی نیکویی|
نفت خام امریکا مدت‌هاست که نمی‌تواند به بشکه‌یی 50 دلار برسد. حتی در صورت رخ دادن این اتفاق، نیروهای روانی بازار به سرعت اثر بهبود قیمتی آن را خنثی می‌کنند و قیمت نفت دوباره به سطوح زیر 50دلار بازمی‌گردد. این موضوع، بارها و بارها از زمان سقوط قیمت نفت در سال 2014 تاکنون تجربه شده است.
روز پنج‌شنبه، برای نخستین‌بار در 5 ماه گذشته، قیمت نفت خام وست‌تگزاس اینترمدیت در مبادلات آتی به 50 دلار و 50 سنت در هر بشکه رسید تا در هفته‌یی که اکثر روزها شاهد روند صعودی قیمت‌ها بودیم، نفت بتواند از مرز روانی خود هم فراتر برود. آخرین باری که چنین قیمتی برای نفت خام امریکا ثبت شد، مربوط به روز 25 مه سال جاری بود. قیمت نفت بلافاصله در همان روز، کاهش یافت و به زیر 50دلار بازگشت. با این حال، روز جمعه و در چند مقطع، دوباره قیمت نفت، مرز روانی بازار را پشت‌سر گذاشت. البته اخبار مثبت و منفی بسیاری که به گوش می‌رسید، نوسانات بسیاری را در بازارهای جهانی سبب شد و قیمت‌ها به صورت لحظه‌یی حول و حوش بشکه‌یی 50 دلار تغییر می‌کردند.
CNBC در گزارشی، ورود نفت به کانال 50دلاری را اتفاق مهمی در بازارهای نفت دانست و پیامدهای آن را نوسانات بیشتر در قیمت نفت دانست. این پایگاه خبری در تلاش برای تعیین مسیر آینده قیمت نفت، به بررسی داده‌های بازار طلای سیاه در 3سال گذشته پرداخت و تحلیل کرد روندهای 3سال گذشته حکایت از آن دارند که این افزایش قیمتی نفت (و رسیدن آن به 50 دلار) موقتی خواهد بود و نباید روی افزایش قیمت نفت قمار کرد. از دسامبر 2014 تاکنون، نفت خام وست‌تگزاس اینترمدیت، 18بار به بالاتر از 50 دلار در هر بشکه رسیده است. تنها در 28درصد موارد، این سطح 50 دلاری برای یک هفته حفظ شده یا مبادلات با ارزش قیمتی مواجه شده‌اند. به عبارت دیگر در 72 درصد از موارد، قیمت نفت در هفته پس از رسیدن به سطح روانی بازار، عملکرد منفی از خود نشان داده‌اند.
داده‌ها نشان می‌دهد در 18 مرتبه‌یی که قیمت نفت خام امریکا به سطح بالای 50 دلار رسیده، به‌طور میانگین 1.3 درصد از ارزش آن کاسته شده است.
تجربه نشان می‌دهد در دفعات پیشین عبور نفت دبیلوتی‌آی از مرز 50 دلار در هر بشکه، سهام شرکت‌های انرژی واکنش بهتری نشان می‌دادند. اما در نهایت معاملات آنها نیز طی یک هفته روند نزولی پیدا می‌کرد، به‌نحوی که سهام شرکت‌های بخش انرژی در هفته عبور نفت از 50 دلار در هر بشکه، تنها در 44 درصد از مواقع بازار شاهد عملکرد مثبت معاملات بوده و به‌طور میانگین هم ارزش سهام آنها به میزان 0.79 درصد نزول پیدا می‌کرد.
افزایش موقتی قیمت نفت در روزهای گذشته ناشی از گزارش‌های خوش‌بینانه از آینده بازار بود. گزارش روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه اوپک و آژانس بین‌المللی انرژی هر دو حکایت از این داشتند که وضعیت تقاضای بازار در ماه گذشته، بهتر از حد انتظار بوده و مازاد عرضه بازار هم در حال کم شدن است.
شواهد آماری نشان‌دهنده آنند که ذخایر تجاری جهان در حال کاهش بوده و به سطح میانگین 5ساله نزدیک می‌شوند. مهم‌ترین نکته گزارش اوپک حاکی از آن بود که تولید نفت اعضای این کارتل در ماه آگوست، کاهش یافته است. این کاهش برای نخستین‌بار در 4 ماه گذشته بود. گزارش آژانس بین‌المللی انرژی هم به این موضوع اشاره کرد که میزان رشد اقتصادی و رشد تقاضای نفتی جهان در 3ماهه دوم سال جاری بسیار قدرتمند بوده و باعث نزدیک شدن بازار به تعادل شده است. این خبرهای خوش، عاملی برای رشد قیمت نفت به بالای 50دلار بود تا هفته‌یی که 4 روز پیاپی شاهد افزایش قیمت نفت بود، به یکی از بهترین شرایط خود در چند ماه گذشته نزدیک شود. با این حال، اثر روانی این سطح 50دلاری باعث شد که سرمایه‌گذاران و تاجران جانب احتیاط را رعایت کرده و بارها نیروی صعودی قیمت نفت را خنثی کرده و آن را دوباره به زیر 50دلار بکشانند.
قیمت نفت، تثبیت می‌شود؟
گزارش روز چهارشنبه آژانس بین‌المللی انرژی به این موضوع اشاره داشت که اختلال فعالیت دکل‌های حفاری نفت و پالایشگاه‌های حاشیه خلیج مکزیک در امریکا تا چند هفته دیگر ادامه خواهد یافت و این موضوع به معنای غیرقطعی بودن وضعیت قیمت‌ها خواهد بود. با این حال و در شرایطی که بسیاری از تاجران بازارهای بین‌المللی پس از رسیدن نفت خام امریکا به
50 دلار، روی افزایش بیشتر قیمت آن قمار نکردند، هنوز هم می‌توان کسانی را یافت که نسبت به قیمت‌ها خوش‌بین باشند.
مدیرعامل شرکت بی‌پی، باب دادلی یکی از این افراد است. او پس از رسیدن نفت به سطح 50 دلار، با اطمینان از این موضوع سخن گفت که قیمت نفت در بازه 50 تا 60 دلاری باقی خواهد ماند. دادلی در مصاحبه خود با رویترز عنوان کرد: «ما نه انتظار داریم که قیمت‌های نفت، جهش داشته باشند و نه سقوط بزرگی در آنها اتفاق بیفتد. ما تنها تلاش می‌کنیم با نفت 50 تا 60 دلاری به راه خود ادامه دهیم و انتظار داریم که این وضعیت بازار حفظ شود.»
نفت؛ نگران کره‌شمالی
دیروز صبح، قیمت نفت که از سطح 50دلاری عقب‌نشینی کرده بود، باز هم اندکی کاهش یافت. این‌بار، دلیل کاهش، هراس بازارها از ماجراجویی‌های کره‌شمالی و آزمایش موشکی صبح جمعه این کشور بود.
با این شرایط، نفت سبک و شیرین دبلیو‌تی‌آی تحویل اکتبر در بازار نیویورک با 0.3درصد کاهش به 49.76دلار در هر بشکه رسید و قیمت آتی برنت هم با درصد افتی مشابه به 55.31 دلار رسید. قیمت بنزین هم با 0.2درصد کاهش، 1.626 دلار در هر گالن مبادله شد.
کره‌شمالی حدود ساعت 7 صبح به وقت ژاپن بود که برای دومین‌بار در یک ماه گذشته، موشکی را به سمت این کشور شلیک کرد. این موشک از فراز جزیره ژاپنی هوکایدو گذشت و در اقیانوس آرام فرود آمد. موشک قبلی هم مسیر مشابهی را طی کرده بود. در پاسخ به این اقدام، کره‌جنوبی بلافاصله حمله‌یی شبیه‌سازی شده به سایت پرتاب موشک پیونگ‌یانگ داشت. شورای امنیت هم در پاسخ به درخواست ایالات‌متحده و ژاپن، نشستی اضطراری برگزار خواهد کرد تا به بررسی شرایط بپردازد.
با این حال و با وجود کاهش اندک قیمت نفت خام در ساعات ابتدایی روز جمعه (که البته در ادامه فعالیت بازارهای مبادلاتی، جبران شد و حتی چندبار قیمت‌ها به بالای 50 دلار رسید) هنوز بازار واکنش شدیدی نسبت به احتمال اوج‌گیری درگیری‌ها در شرق آسیا از خود نشان نداده است. در صورتی که شرایط تشدید شود، آنگاه باید منتظر سقوط قیمت نفت باشیم؛ چراکه منطقه شرق آسیا یکی از بزرگ‌ترین گلوگاه‌های دریایی نفت جهان است.
موسسه مک‌کنزی در گزارشی به بررسی میزان اثرگذاری کشمکش احتمالی کره‌شمالی بر فعالیت‌های نفتی و پتروشیمی پرداخته است. براساس این گزارش، با افزایش برد موشک‌های کره‌شمالی، تنها مراکز جمعیتی جهان در خطر نیستند و بازارها هم از آن آسیب خواهند دید.
یک درگیری نظامی در منطقه شرق و جنوب‌شرقی آسیا به‌راحتی می‌تواند تا یک‌سوم حمل‌ونقل دریایی نفت جهان را به خطر بیندازد. اما آنچه شرایط بازارهای جهانی را بی‌ثبات خواهد کرد، حجم بالای پالایشگاه‌ها و موسسات تولید مواد شیمیایی در آن منطقه از جهان است. ناآرامی می‌تواند به‌راحتی به تاسیسات فرآوری نفت آسیب زده و میزان تقاضای آنها را برای نفت خام کاهش دهد.
منطقه‌یی که هم‌اکنون تحت خطر ناآرامی نظامی است، نزدیک به نیمی از ظرفیت فرآوری نفت خام آسیا را شامل می‌شود و در کنار آن، واحدهای تولید مواد شیمیایی بسیاری هم به فعالیت مشغولند. در حال حاضر، ژاپن و کره‌جنوبی مقادیر زیادی مواد پتروشیمی به چین می‌فرستند تا با فرآوری آنها و صادرات دوباره، به عنوان محصولات نهایی به بقیه نقاط جهان صادر شوند.
گزارش موسسه مک‌کنزی با اشاره به اینکه شرق آسیا، یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان سوخت به جنوب شرقی آسیا و استرالیا و حتی اروپا و امریکا است، عنوان می‌کند که هرگونه اختلال قابل‌توجهی در فرآیندهای تولیدی این منطقه می‌تواند منجر به نوسانات بسیار شدیدی در بازارهای جهانی شود.
