گروه انرژی| نادی صبوری |
شاید اگر در گذشته نه چندان دور، وزرای نفت و انرژی عربستان سعودی و روسیه جلسه‌یی برگزار می‌کردند، بازار نفت خام به تک تک جملات و حتی زبان بدن وزرای 2 غول تولیدکننده نفت خام در جهان واکنش نشان می‌داد. دیروز اما با وجود چنین اتفاقی، نه رسانه‌ها و نه طلای سیاه، چندان وقعی به جلسه‌یی که در شهر سن‌پترزبورگ میان بزرگ‌ترین تولید‌کنندگان نفت خام برگزار می‌شد، ننهادند. بازار حتی قبل از شروع نشست روندی کاهشی به خود گرفت که به خوبی نشان دهد امیدی به تاثیر این نشست بر ساز و کار خود ندارد؛ اما آیا اعضای اوپک و غیراوپک اساسا به دنبال تاثیر لحظه‌یی بر بازارند؟ نتایج نشست دیروز 5 کشور تولیدکننده نفت خام در کنار عربستان به عنوان رییس دوره‌یی اوپک نشان می‌دهد آنها اکنون بیش از هر چیز به دنبال «ثبات» و از بین رفتن «تلاطم» در بهای نفت خام‌اند. به همین واسطه نیز بخشی از خروجی نشست روز گذشته پیشنهاد حفظ چارچوب فعلی همکاری ورای فصل نخست سال 2018 بود. زمانی که پیش از این به عنوان انتهای طرح کاهش تولید نفت خام معرفی شده و روی کاغذ پس از آن اوپک و غیراوپک دلیلی برای همکاری مشترک ندارند. اکنون برای اینکه بتوان گفت که این پیشنهاد نطفه تمدید طرح کاهش تولید به‌شمار می‌رود یا تبعات آن اتفاق‌های دیگری خواهد بود، زود است اما نکته بارز‌تر شاید این باشد که اوپک در شرایط فعلی برای حفظ ثبات در بازار نفت خام برای خود به تنهایی کارایی لازم را نمی‌بیند و ترجیح می‌دهد یار قدرتمندی به نام روسیه را نیز در کنار خود داشته باشد. گزارش«تعادل» از حواشی نشست کمیته وزرایی نظارت بر طرح کاهش تولید که با حضور وزرای روسیه، کویت، عمان، الجزایر، ونزوئلا و عربستان دیروز در سن‌پترزبورگ برگزار شد را در ادامه می‌خوانید.
***
ساعت حدود 12ظهر به وقت تهران، خبرنگاران مستقر در سن‌پترزبورگ که برای پوشش نشست چند عضو اوپک و غیراوپک در این شهر حاضر بودند، گزارش کردند که خالد الفالح، وزیر انرژی عربستان سعودی گفته است که در این نشست بحثی درباره کاهش بیشتر تولید نفت خام مطرح نخواهد شد. الفالح به عنوان نماینده رییس ادواری اوپک که اکنون عربستان سعودی است در این نشست حاضر شده بود که روسیه، عمان، کویت، الجزایر و ونزوئلا اعضای اصلی آن را به عنوان کمیته فنی نظارت بر طرح کاهش تولید مشترک میان اوپک و غیراوپک تشکیل می‌دهند. پیش از بیان این صحبت‌ها از سوی الفالح، الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه به خبرنگاران گفته بود که در نشست روز دوشنبه درباره تولید نفت خام لیبی و نیجریه بحث خواهد شد.
اما نخستین واکنش بازار نفت در روز دوشنبه، حاکی از بدبینی نسبت به نتیجه این جلسه بود. در ساعت آغازین معامله در این روز پس از تعطیلات، رویترز نوشت که بهای نفت خام برنت در معاملات اولیه روز دوشنبه با 18سنت کاهش به 47دلار و 88 سنت در هر بشکه رسید. بهای نفت خام دبلیو تی‌ای نیز در همین ساعت با 20سنت کاهش با قیمت 45دلار و 57 سنت در هر بشکه معامله شد. بهای نفت خام در روز دوشنبه تقریبا 2.5درصد کاهش را نسبت به آخرین معاملات در روز جمعه نشان داد. به گزارش«تعادل» خبرگزاری تاس روسیه نوشت که الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه روز دوشنبه پیش از آغاز نشستی گفته است که توافق مشترک اوپک و غیراوپک در مجموع در 6 ماه نخست سال 2017 معادل 350میلیون بشکه را از عرضه نفت خام کاسته است. نواک عنوان کرد که ذخایر جهانی نفت خام برای نخستین بار در 3سال گذشته با کاهش مواجه شد. بخش دیگر اظهارات نواک مورد توجه خبرگزاری بلومبرگ قرار گرفت. بلومبرگ به بخشی از بیانیه ایمیلی الکساندر نواک اشاره کرده که طی آن وزیر انرژی روسیه گفته بود:«البته افزایش تولید نفت خام لیبی و نیجریه عرضه جهانی نفت خام را افزایش داده است اما از سوی دیگر طرف تقاضا نیز در وضعیت خوبی قرار دارد و کشورهای متعهد به کاهش تولید نیز به خوبی به تعهدات خود پایبند بوده‌اند.» در اواسط روز گذشته بلومبرگ نوشت که نشانه‌ها حاکی از این است که در پی نشست سن‌پترزبورگ، تغییر قابل توجهی در سازوکار طرح کاهش تولید نفت خام رخ نخواهد داد. خالد الفالح نیز در بخشی از اظهارات خود پیش از آغاز نشست گفته بود:«ما به برادران و شرکای خود در هر دو کشور لیبی و نیجریه احترام می‌گذاریم، آنها درحال بهبود هستند. اگرچه کمیته فنی باید اثر این افزایش عرضه را بر تعادل عرضه و تقاضا بررسی کند.»
تمام این مسائل حاکی از این بود که حداقل در این نشست فشاری واضح و عینی به لیبی و نیجریه برای کاهش تولید نفت خام وارد نخواهد شد، دو کشوری که هر دو در مسیر بهبود تولید قرار دارند.
هرمان ونگ، خبرنگار پلتس دیروز و در جریان برگزاری نشست اوپک و غیراوپک در سن‌پترزبورگ در توییتر خود نوشت که منابع آگاه اعلام کرده‌اند، تولید نفت خام لیبی اکنون یک میلیون و 69 هزار بشکه در روز است. در همین حال محمد بارکیندو در حاشیه نشست اوپک و غیراوپک در روسیه اعلام کرد که لیبی هدف‌گذاری تولید یک میلیون و 250هزار بشکه در روز برای ماه سپتامبر را دارد اما با توجه به چالش‌های موجود این یک هدف‌گذاری باقی می‌ماند. به گزارش«تعادل» پلتس در واکنش به اعلام این آمار نوشت که این نخستین بار از سال 2013 تاکنون به شمار می‌رود که لیبی توانسته است، تولید نفت خام خود را به بالای یک میلیون بشکه در روز برساند. خبر دستیابی لیبی به این سطح از تولید اما از سوی مقامات رسمی این کشور تایید نشده و آخرین آمار رسمی که آنها به اوپک گزارش کرده‌اند حاکی از تولید روزانه 852 هزار بشکه نفت خام است. اما در ادامه اخبار منتشر شده از حواشی نشست 6 کشور تولیدکننده نفت خام در روسیه نشان داد که نیجریه به صورت داوطلبانه اعلام کرده است، زمانی که به تولید روزانه یک میلیون و 800 هزار بشکه دست پیدا کند روی همان سطح متوقف خواهد شد.
تولید یا صادرات
اما آن طور که به نظر می‌رسد یکی از مسائل تاریخی در مورد طرح‌های کاهش تولید در نشست روز گذشته اوپک و غیراوپک در سن‌پترزبورگ مورد نقد قرار گرفت. همانطور که مشخص است چیزی که تاکنون طرح مشترک اوپک و غیراوپک بر آن تاکید داشته همچنین آن را نظارت کرده است نه سطح «صادرات» بلکه سطح «تولید» نفت خام بوده است؛ مساله‌یی که پیش از این نیز کریس کوک، رییس سابق بورس ICE لندن در گفت‌وگو با «تعادل» آن را چالش توافق کاهش تولید قلمداد کرده بود. خالد الفالح، وزیر انرژی عربستان سعودی دیروز در سن‌پترزبورگ این مساله را مورد اشاره قرار داده و گفته است این صادرات است که شاخصی مهم برای بازار به حساب می‌آید. اما در مقابل این اظهارات نواک نیز برخی بر این باورند که کشورها می‌توانند سطح صادرات نفت خام خود را نیز با تبدیل آن به فرآورده نفتی و عرضه به بازار دستکاری کنند. الکساندر نواک که احتمالا جزو همین دسته قرار می‌گیرد دیروز گفت که روسیه با نظارت بر آمار صادراتی کشورها موافق است اما در آن صورت آمار صادرات فرآورده‌ها نیز باید به همان دقت نظارت شود.
خروجی نشست وزرا
در نهایت وب‌سایت سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام شرحی از اتفاقات رخ داده در نشست وزرایی کمیته نظارت بر اجرای طرح کاهش تولید را در بخش خبری خود منتشر کرد. در متن این خبر آمده است:«کمیته وزرایی مشترک اوپک و غیراوپک در روز دوشنبه 24جولای در سن‌پترزبورگ جلسه تشکیل داده و در ابتدا گزارش کمیته نمایندگان را در مورد وضعیت بازار به بحث و بررسی گذاشتند. در این گزارش عنوان شده که بازار نفت خام درحال ساختن حرکتی با ثبات و قابل توجه به سمت تعادل است.» در بخش دیگر این گزارش عنوان شده که تلاطم در بازار نفت خام در هفته‌های اخیر رو به کاهش بوده و نشانه‌هایی از بهبود سرمایه‌گذاری در صنعت دیده شده است. این گزارش پیش‌بینی می‌کند که تقاضای جهانی نفت خام در نیمه دوم سال 2017 به طرز قابل توجهی نسبت به نیمه نخست سال با افزایش روبه‌رو شود. طبق خبری که در وب‌سایت اوپک منتشر شده، گزارش کمیته فنی حاکی از این است که رشد تقاضا در نیمه دوم سال 2017 به سطح 2میلیون بشکه در روز خواهد رسید. از سوی دیگر طبق این گزارش سطح پایبندی اوپک و غیراوپک به طرح کاهش تولید در ماه ژوئن معادل 98درصد بوده که در این مورد اعضای کمیته وزرایی اعلام کرده‌اند به صورت گروهی و فردی از کشورهایی که سطح همکاری پایین‌تری داشته‌اند، خواهند خواست تا درصد همکاری را به 100 برسانند. در پایان متن خبر اوپک نوشته شده که اعضای کمیته وزرایی پیشنهاد کردند که حفظ چارچوب همکاری فعلی در پایان فصل نخست سال 2018 که در واقع پایان طرح کاهش تولید نفت خام به حساب می‌آید در راستای حفظ ثبات در بازار نفت خام از سوی تمام کشورهای دخیل در این طرح به عنوان یک گزینه بررسی شود.
