کمبود پزشک متخصص؛ یکی از دغدغه‌های همیشگی نظام بهداشت و درمان کشور بوده؛ دغدغه‌ای که می‌تواند چالش‌های زیادی را به‌ویژه در مناطق محروم و کم‌برخوردار برای «سلامت» و «درمان» مردم ایجاد کند. حال باید پرسید چند پزشک متخصص در کشور وجود دارد و برنامه وزارت بهداشت برای توزیع عادلانه آنها و افزایش تدریجی تعداد متخصصان پزشکی چیست؟
بهزاد کلانتری، مدیرکل دفتر مدیریت بیمارستانی و تعالی خدمات بالینی وزارت بهداشت، درباره نحوه توزیع پزشکان متخصص در کشور، گفت: توزیع متخصص در کشور بر اساس آیین‌نامه‌ای انجام می‌شود که از سوی وزیر بهداشت ابلاغ شده، در هر دو تا سه سال هم با توجه به شرایط کشور مورد بازنگری قرار گرفته و اصلاحاتی بر رویش انجام می‌شود که به نفع مردم و پزشکان باشد. آخرین اصلاحی که روی این آیین‌نامه انجام شد، مربوط به سال گذشته است که تیمی از معاونت درمان نظر کارشناسی‌شان را ارایه دادند. سپس دکتر هاشمی- وزیر وقت بهداشت نیز تیم پنج نفره‌ای را برای اعلام نظر روی این آیین‌نامه تشکیل داد که نهایتا آیین‌نامه‌ای که ملاک توزیع نیروی انسانی سال گذشته و امسال است، ابلاغ شد.
پزشکان متخصص چگونه در کشور توزیع می‌شوند؟
او افزود: در آیین‌نامه توزیع متخصصان، گروه‌های پزشکی متعدد، در اولویت‌های خانواده شهدا و ایثارگران، زنان متاهل دارای فرزند، مردان متاهل، سپس زنان مجرد و در نهایت مردان مجرد تقسیم می‌شوند. این پنج گروه با امتیازاتی که کسب می‌کنند، برای توزیع رقابت کرده و توزیع بر اساس امتیازشان انجام می‌شود. به عنوان مثال بومی بودن بالاترین امتیاز را دارد و مثلا اگر کسی بومی فارس باشد، ۳۰ امتیاز دریافت می‌کند. در عین حال سیستم توزیع هم دستی نیست و به صورت سیستمی بر اساس جمع امتیازات متخصصین انجام می‌شود. انتخاب محل نیز سیستمیک است؛ بطوری که متخصص بر اساس امتیازش و شهرهایی که انتخاب کرده، به صورت سیستمیک یک شهر برایش انتخاب می‌شود. این فرآیند، سیستمی شبیه به کنکور دارد. کلانتری با بیان اینکه در این آیین‌نامه تمام جزییات درباره نحوه توزیع نیروی انسانی، نحوه انتقال یا جابه‌جایی، نحوه توزیع پزشک در مناطق محروم و... تشریح شده است، افزود: حال برای اینکه توزیع پزشک در برخی شهرها متمرکز نشود، این آیین‌نامه هر دو تا سه سال یک‌بار بازنگری می‌شود و ممکن است در هر بازنگری، محدودیت توزیع متخصص در شهرهای بزرگ، بیشتر شود و برعکس امتیازات شهرهای کوچک بالاتر رود. به عنوان مثال ممکن است فردی که به مناطق محروم ویژه می‌رود، مدت طرحش از چهار سال به ۲۱ ماه و دو سال به یکسال در شهرهای محروم ویژه کاهش یابد. با این اتفاق مناطق محروم نیز دارای پزشک می‌شوند. او همچنین به ایسنا گفت: البته قانون دیگری هم برای توزیع متخصص در مناطق محروم داریم؛ در سال ۱۳۸۹ قانون عدالت آموزشی تصویب شد و بر اساس آن به وزارت بهداشت اجازه داده شد که برای استفاده مناطق محروم، ۱۰ درصد سهمیه مازاد ایجاد کند؛ به این معنی که اگر سالانه ۳۰۰۰ متخصص جذب می‌شود، ۳۰۰ نفر هم مازاد بر آنها به عنوان سهمیه مناطق محروم جذب شود. این قانون در سال ۱۳۹۲ بازنگری شد و ۱۰ درصد، به ۳۰ درصد ارتقاء یافت که برای مناطق محروم است. بر این اساس وقتی فرد امتحان می‌دهد، می‌تواند سهمیه مازاد مناطق محروم را انتخاب کند و وقتی آن را انتخاب کرد، به این معنی است که قواعد آن قانون را پذیرفته است.
مدیرکل دفتر مدیریت بیمارستانی و تعالی خدمات بالینی وزارت بهداشت ادامه داد: حال یکی از قواعد این قانون این است که هر کس که به این مناطق رود، باید سه برابر مدت تحصیلش در آنجا باشد. همچنین امکان جابه‌جایی در طول مدت تعهد ممنوع است، قوانینی چون تابعیت از همسر را هم نمی‌توانند استفاده کند و هر کسی هم که از این قانون استفاده کند، پزشک همان جایی است که انتخاب کرده است. بر این اساس مدرک پزشکی‌اش زمانی آزاد می‌شود که کل دوره تعهدش تمام شده باشد. در غیر این صورت نمی‌تواند دانشنامه پزشکی دریافت کند.
