تعادل|
براساس آخرین مصوبات کارگروه تنظیم بازار، تعرفه واردات ماسک کاهش و واردات این کالا در اولویت تخصیص ارز قرار گرفت. همچنین بر اساس مصوبات جدید این کارگروه، یکی از مصوبات در خصوص خطاب به دفتر مقررات صادرات و واردات گمرک صادرات مواد اولیه تولید ماسک‌های پزشکی تا اطلاع ثانوی ممنوع شد. در مصوبه دیگری بر اساس درخواست نماینده وزیر بهداشت در کارگروه تنظیم بازار، تعرفه واردات انواع ماسک از ٥٥درصد به ٥درصد تعدیل یافت و اولویت ارزی آن از ٧-٢ به ١-٢ برای دریافت ارز نیمایی با اولویت ویژه به تصویب رسید. براساس این دستورالعمل، همه دستگاه‌های نظارتی مکلف شدند با تخلفات مربوطه از جمله عدم ثبت موجودی کالاها در سامانه جامع انبارها، مانند سایر کالاهای گروه یک مشمول دستورالعمل مبارزه با احتکار، برخورد شود. در همین حال، رییس اتحادیه بازرگانان تجهیزات پزشکی از تسهیل واردات ماسک و محصولات ضدعفونی خبر داد و با اشاره به تولید ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار ماسک سه لایه و ۱۵۰ هزار انواع ماسک‌های فیلتردار در روز، وعده داد که تولید ماسک تا ۱۵ اسفند به یک میلیون و ۵۰۰ هزار عدد می‌رسد و تا هفته آینده مواد ضدعفونی نیز به اندازه کافی توزیع خواهد شد.
پنج مصوبه جدید
در آخرین جلسه کارگروه تنظیم بازار در مورخ 5 اسفند ماه 98 مقرر شد با توجه به ضرورت‌های مرتبط با سلامت مصرف‌کنندگان، در جلسه هشتاد کارگروه تنظیم بازار مورخ 98/12/5 مقرر شد، به جهت ضرورت‌های زمانی ابلاغ و اجرای تصمیمات ذیل، در متن مصوبات هفتاد و نهمین جلسه کارگروه تنظیم بازار لحاظ و ابلاغ شود. براساس مصوبات جدید تنظیم بازار، مقرر شد صادرات مواد اولیه تولید ماسک‌های پزشکی با شماره تعرفه‌های 5602، 5603، 39269099، 84213990 تا اطلاع ثانوی ممنوع گردد. همچنین در‌بند دیگری از این دستورالعمل آمده است: «با توجه به درخواست نماینده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعرفه واردات انواع ماسک به شماره تعرفه 63079010 از 55 درصد به 5 درصد تعدیل و تعیین گردید و همچنین اولویت ارزی آن از 7-2 به 1-2 برای دریافت ارز نیمایی با اولویت ویژه مصوب شد، بنابراین مقرر گردید دفتر مقررات صادرات و واردات اقدامات لازم را در خصوص ابلاغ تعرفه مصوب و گروه ارزی طی فرآیندهای مرتبط بدون فوت وقت اقدام کند.»
اما در سومین مصوبه تنظیم بازار این موضوع در دستور کار قرار گرفته که «تمام کارخانجات تولیدکننده محصولات بهداشتی و سلامت‌محور از جمله کارخانجات تولیدکننده محصولات سلولزی (دستمال کاغذی و...) و شوینده‌ها مکلف به تولید سه شیفت و عرضه حداکثری در بازار باشند و بدیهی است در صورت هر گونه کاهش عرضه یا عدم تولید مکفی، علاوه بر اقدامات قانونی، استفاده از ابزارهای مدیریت تنظیم بازار (رفع ممنوعیت واردات و کاهش تعرفه) بلافاصله در دستور کار قرار خواهد گرفت.»
از دیگر مواردی که درکارگروه تنظیم بازار مورد توجه قرار گرفته است به این شرح است: «با توجه به درخواست وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مبنی بر لزوم تولید حداکثری محصولات بهداشتی به دلیل رشد غیرمتعارف مقادیر تقاضای محصولات مذکور، مقرر گردید حداکثر تا قبل از جلسه آتی کارگروه تنظیم بازار کمیته تخصصی محصولات پتروشیمی نسبت به در اولویت قرار دادن تأمین مصارف داخلی LAB برای تولید شوینده‌ها (بر اساس تولید 3 شیف با حداکثر ظرفیت) در مقابل صادرات اقدام و پیشنهاد‌های سیاستی برای تحقق هدف مذکور را به دبیرخانه ارایه نماید.» همچنین «با توجه به درخواست وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مبنی بر ضرورت نظارت بر چرخه تولید، توزیع و... کالاهای بهداشتی از جمله ماسک، الکل، شوینده‌ها و ضدعفونی‌کننده‌ها، کالاهای مذکور در گروه یک کالاهای اساسی و ضروری قرار گرفته و مشمول کنترل قیمت، مبارزه با احتکار، گرانفروشی، اختفاء، عدم عرضه، کم‌فروشی و... خواهند بود و همه دستگاه‌های نظارتی مکلف می‌باشند با تخلفات مربوطه از جمله عدم ثبت موجودی انبارها در سامانه جامع انبارها، همانند سایر کالاهای گروه یک مشمول دستورالعمل مبارزه با احتکار برخورد نماید.»
عدم ثبت موجودی انبارها درسامانه‌ها
احتکار قلمداد می‌شود
در همین حال، رییس سازمان صنعت استان تهران با تأکید بر اینکه مواد شوینده و ضدعفونی‌کننده با حداکثر ظرفیت در حال تولید است، گفت: عدم ثبت موجودی انبارها در سامانه‌های مرتبط، احتکار قلمداد می‌شود. یدالله صادقی در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس، در مورد کمبود مواد شوینده و بهداشتی در کشور با توجه به نیاز مردم برای مبارزه با ویروس کرونا گفت: مشکلی برای تأمین مواد شوینده و ضدعفونی‌کننده وجود ندارد و مواد اولیه، امکانات تولید آن فراهم است. رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران افزود: کالاهایی مانند ضدعفونی‌کننده‌ها، ماسک و سایر اقلامی که در شرایط فعلی تقاضا و مصرف آنها افزایش یافته، از جمله کالاهایی بوده‌اند که پیش از این مصرف محدودی داشته است، بنابراین مطابق نیاز بازار تولید شده است، اما مردم بدانند که ظرفیت تولید این اقلام بیش از آن چیزی است که تاکنون تولید می‌شده است. به گفته او، بنابر این در شرایط فعلی، واحدهای تولیدی با حداکثر ظرفیت خود تولید می‌کنند تا بتوانند نیازهای مردم را تأمین کنند. او با تأکید بر اینکه با محتکران کالاهای بهداشتی قطعاً برخورد می‌شود، بیان داشت: واحدهای گشت و بازرسی سازمان صنعت، تعزیرات و دانشگاه علوم پزشکی برای مقابله با گرانفروشی و احتکار اقلام بهداشتی در حال فعالیت هستند. صادقی اظهار داشت: البته مواد ضدعفونی‌کننده و ماسک در داروخانه‌ها توزیع می‌شود، بنابراین در حوزه اصناف و نظارت سازمان صنعت نیست، اما کمک می‌کنیم تا واحدهای تولیدی، این اقلام با حداکثر ظرفیت کار کنند. رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران گفت: تمام انبارهای نگهداری اقلام شویند، ضدعفونی‌کننده و بهداشتی باید موجودی خود را در سامانه‌های مربوطه ثبت کنند، زیرا کشف انبارهایی بدون اعلام موجودی، احتکار قلمداد می‌شود.
توزیع ماسک برعهده کیست؟
از سوی دیگر، با شیوع ویروس کرونا در ایران و چالش‌های موجود در خصوص تأمین تجهیزات پزشکی ضروری مقابله با این ویروس ازجمله ماسک و مواد ضدعفونی‌کننده، رییس سازمان غذا و دارو بخشنامه‌ای به‌منظور عرضه انواع ماسک در کشور ابلاغ کرد که بر اساس آن داروخانه‌ها تا اطلاع ثانوی مجاز به خرید ماسک نیستند و ماسک رایگان از سوی هیات امنای صرفه‌جویی ارزی خریداری و توزیع خواهد شد.
بر این اساس مقررشده تا هیات امنای صرفه‌جویی ارزی ماسک‌ها را خریداری کرده و به معاونت بهداشتی وزارت بهداشت تحویل دهد تا آنها را در پایگاه‌های سلامت، خانه‌ها و مراکز بهداشت به خانواده‌ها تحویل دهند. مهدی یوسفی، رییس هیات‌مدیره هیات امنای صرفه‌جویی ارزی با توجه به نگرانی‌های موجود در خصوص تأمین ماسک در کشور اعلام کرده که بنا بر دستور وزیر بهداشت روزانه بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار ماسک در کشور تولید می‌شود که در کنار واردات این اقلام، ماهانه 15 تا 20 میلیون ماسک در کشور وجود دارد. بااین‌حال آنچه در حال حاضر فعالان اقتصادی به آن نقد دارند، نه نحوه تولید و تأمین ماسک و سایر اقلام پزشکی مرتبط با ویروس کرونا، بلکه توزیع آنها به مصرف‌کنندگان است.
حال این سوال مطرح است که توزیع ماسک در کشور برعهده چه نهادی است؟ رییس سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولید‌کنندگان با اشاره به مجاز شدن واردات ماسک می‌گوید: ماسک‌های وارداتی در اختیار هیات امنای ارزی وزارت بهداشت قرار می‌گیرد و آنها نسبت به توزیع آن اقدام می‌کنند.
عباس تابش در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس در مورد نحوه واردات ماسک توضیح داده است که واردات ماسک مجاز شده است؛ بنابراین ماسک وارد شده در اختیار هیات امنای ارزی وزارت بهداشت قرار می‌گیرد و آنها نسبت به توزیع آن اقدام می‌کنند. رییس سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولید‌کنندگان با بیان اینکه ماسک به صورت رایگان توزیع می‌شود، اظهار کرد: وزارت بهداشت و درمان مسوولیت و فرماندهی قرارگاه ویروس کرونا را برعهده دارد لذا این وزارت خانه باید در خصوص نحوه واردات ماسک پاسخگو باشد. او بیان کرد: مقرر شده ماسک رایگان توزیع شود بنابراین همه واحدهای تولیدی ماسک را در اختیار هیات امنای ارزی وزارت بهداشت قرار می‌دهند. تابش اظهار کرد: در مجموع سیاست‌گذار در این بخش وزارت بهداشت است و فرآیند واردات و توزیع هم بر عهده این وزارتخانه است. در همین زمینه محمود نجفی عرب، رییس کمیسیون اقتصاد سلامت اتاق تهران و رییس هیات‌مدیره فدراسیون اقتصاد سلامت در گفت‌وگو با «پایگاه خبری اتاق ایران» تأکید می‌کند که تأمین برخی اقلام پزشکی ازجمله ماسک مشکلی ندارد اما آنچه در حال حاضر می‌تواند چالش آفرین باشد، نحوه توزیع این اقلام است. او با اشاره به تصمیم وزارت بهداشت مبنی بر ممنوعیت فروش ماسک و مواد ضدعفونی‌کننده در داروخانه‌ها و واگذاری خرید این اقلام به هیات امنای صرفه‌جویی ارزی در معالجه بیماران می‌گوید: حذف داروخانه‌ها از زنجیره توزیع خود می‌تواند منجر به بروز مشکلات متعددی شود. به باور نجفی عرب، اینکه قرار است اقلام مذکور به‌صورت مجانی و از طریق مراکز بهداشتی در بین مردم توزیع شود، موضوعی است که بسیار جای بحث دارد و باید اول امکان‌سنجی می‌شد نه اینکه تصمیم بگیریم یک‌باره داروخانه‌ها از این مسیر حذف شوند. رییس فدراسیون اقتصاد سلامت پیشنهاد می‌دهد که به‌جای ممنوعیت فروش اقلام بهداشتی در داروخانه‌های سراسر کشور، بهتر است که نظارت بر فروش این اقلام تقویت شود.
تسهیل واردات ماسک و محصولات ضدعفونی
در همین حال، رییس اتحادیه بازرگانان تجهیزات پزشکی از تسهیل واردات ماسک و محصولات ضدعفونی خبر داد و با اشاره به تولید ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار ماسک سه لایه و ۱۵۰ هزار انواع ماسک‌های فیلتردار در روز، وعده داد که تولید ماسک تا ۱۵ اسفند به یک میلیون و ۵۰۰ هزار عدد می‌رسد و تا هفته آینده مواد ضدعفونی نیز به اندازه کافی توزیع خواهد شد.
صانعی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه ماسک‌های N۹۵ و N۹۹ به ترتیب با ۹۵ درصد و ۹۹ درصد پیشگیری از ویروس و FFP۲ و FFP۳ که میزان پیشگیری آنها بین ماسک‌های N۹۵ و N۹۹ و ماسک‌های سه‌لایه است در گذشته بیشتر برای مصارف صنعتی تولید می‌شده، اظهار کرد: در حال حاضر ۱۱ شرکت تولیدی ماسک سه لایه روزانه حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار عدد ماسک سه‌لایه تولید می‌کنند. البته چند تولیدکننده هم اخیرا اضافه شدند که در مرحله اخذ مجوز هستند و طی چند روز آینده ظرفیت تولید روزانه بیش از یک میلیون عدد خواهد شد.
وی همچنین با اشاره به افزایش ظرفیت برخی واحدهای تولیدی که در مرحله نصب و راه‌اندازی خط تولید هستند پیش بینی کرد که تا ۱۵ اسفند ظرفیت تولید ماسک سه لایه به بیش از یک میلیون و پانصد هزار عدد در روز برسد. به گفته رییس اتحادیه بازرگانان تجهیزات پزشکی حدود ۱۵ شرکت نیز در تولید ماسک‌های سوپاپ‌دار و فیلتردار و همچنین سه یا چهار تولیدکننده در زمینه ماسک‌های نانو و N۹۵ و N۹۹ فعالیت می‌کنند که تولید روزانه آنها مجموعا حدود ۱۵۰ هزار عدد در روز است.
وی افزود: تولید ماسک در کشور تاکنون برای کل جمعیت تولید نمی‌شده، چرا که عموما ممکن است در یک خانواده چهار نفره یک نفر از ماسک استفاده کند، اما در روزهای اخیر همه مردم برای تهیه ماسک، حتی بیش از نیاز روزانه شان به داروخانه‌ها مراجعه کردند. صانعی با اشاره به تصمیم وزارت بهداشت مبنی بر ممنوعیت خرید و فروش ماسک در داروخانه‌ها، گفت: طبق این تصمیم مقرر شده ماسک فقط از طریق هیات امنای صرفه‌جویی ارزی که یکی از نهادهای وزارت بهداشت است توزیع شود و مردم می‌توانند از طریق خانه‌های بهداشت در محلات مختلف به آن دسترسی داشته باشند. دانشگاه‌ها نیز می‌توانند ماسک را از هیات امنای وزارت بهداشت دریافت و در داروخانه‌های خود عرضه کنند.
رایزنی برای واردات ماسک‌های N۹۵ و N۹۶
وی همچنین از تشکیل جلساتی در وزارت بهداشت برای تامین ماسک‌های N۹۵ و N۹۹ خبر داد و تصریح کرد: در حال حاضر تقاضای این محصول در دنیا بالا رفته و کارخانه‌ها نیز طبق برنامه برای کشورهای دیگر تولید کردند و محصول کافی برای ارسال به ایران ندارند، بنابراین شرکت‌های واردکننده باید به شرکت‌های واسطه که عموما در بخش‌های آرایشی و بهداشتی فعال هستند رجوع کنند، اما با توجه به اینکه همه این شرکت‌ها قابل اعتماد نیستند قبل از خرید باید مورد بررسی قرار بگیرند که این مساله در کنار دشواری‌های انتقال پول روند تامین ماسک را کمی کند کرده است. وی افزود: اخیرا وزارت بهداشت برای تشویق وارد‌کنندگان امکان ترخیص راحت این محصولان را نیز فراهم کرده و برای چند واسطه نیز از خارج از کشور پول فرستاده شده که امیدواریم این پول تا چهارشنبه به حساب آنها وارد شود. رییس اتحادیه بازرگانان تجهیزات پزشکی در پاسخ به اینکه آیا احتکار تجهیزات مقابله با ویروس منجر به کمبود آنها شده، تصریح کرد: نمی‌توان گفت احتکار وجود ندارد، چراکه همیشه عده‌ای هستند که کالاهای خود را نگه دارد تا با قیمت گران‌تر عرضه کنند، اما می‌توان گفت علت اصلی کمبود و گرانی ماسک و محصولات ضدعفونی، افزایش ناگهانی تقاضا و تضعیف تعادل بین عرضه و تقاضا بوده است. صانعی در ادامه وضعیت تولید محصولات ضد عفونی را بهتر از ماسک توصیف و اظهار کرد: می‌توان گفت محصولات ضد عفونی در کشور به اندازه کافی تولید می‌شود، اما به دلیل تقاضای بالا برای این محصولات وزارت بهداشت اعلام کرده محصولات ضدعفونی نیز در کنار ماسک می‌تواند در هیات امنای صرفه جویی ارزی توزیع شود اما محدودیتی برای فروش آنها در داروخانه‌ها وجود ندارد. وی با اشاره به اینکه پیش از شیوع ویروس کرونا واردات محصولات ضدعفونی به دلیل حمایت از تولید داخل ممنوع بوده، گفت: با توجه به وضعیت تولید این محصولات و صدور دوباره مجوز واردات آنها احتمالاً طی شش تا هفت روز آینده محصولات ضدعفونی به اندازه کافی در دسترس عموم خواهد بود. رییس اتحادیه بازرگانان تجهیزات پزشکی همچنین در پاسخ به اینکه آیا تعرفه واردات می‌تواند احتکار تجهیزات مربوط به پیشگیری از ویروس کرونا را بشکند، گفت: احتمالاً تعرفه واردات صفر نخواهد شد، اما اگر به نام هیات امنای صرفه‌جویی ارزی وارد شود معاف از تعرفه خواهد بود. با این وجود به نظر می‌رسد راه‌حل تامین مناسب این محصولات برای عموم صدور مجوز و تسهیل واردات از سوی وزارت بهداشت است.
صانعی در پایان درباره فیلم‌های منتشر شده در فضای مجازی که حاکی از فروش تجهیزات پیشگیری از ویروس کرونا در خیابان‌ها است، تصریح کرد: احتمالا در این زمینه پای واسطه‌ها درمیان است، چرا که شرکت‌ها جرات فروش محصولات خود به چنین افرادی را ندارند.
