آمادگی کامل بازار سرمایه برای عرضه‌های اولیه

گروه بورس  مسعود کریمی  

 چند روزی است که با کم‌رنگ شدن ریسک سیستماتیک بازار سرمایه و روند صعودی بازار سهام صحبت‌هایی مبنی بر لزوم عرضه اولیه در گوشه و کنار بازار شنیده می‌شود. در همین حال برخی از سهامداران بر این باورند که عرضه‌های اولیه در بازار سهام بسیار ارزشمند هستند و سرمایه‌گذاران به ‌طور قطع از این اتفاق منتفع می‌شوند اما در این بین هر چند بازار سرمایه برای رشد، توسعه و عمق‌دهی نیاز مبرمی به افزایش تعداد شرکت‌های موجود و ورود نقدینگی جدید دارد اما عرضه‌‌های اولیه موفق در بازار سهام مستلزم شرایط مشخصی ازجمله زمان مناسب است به گونه‌یی که سهام جدید مورد استقبال سرمایه‌گذاران قرار گیرد و اصطلاحا جذب بازار شود. هر چند که با شیوه جدید بازار مشکل نقدینگی پیدا نمی‌کند و ریسکی هم متوجه سرمایه‌گذاران نخواهد شد. بر این اساس با توجه به صحبت‌های اسماعیل درگاهی، مدیر عرضه و پذیرش شرکت بورس مبنی بر حضور 10شرکت جدید پشت در‌های بورس تهران که تا 5 ماه آینده این تعداد از شرکت‌ها اجازه ورود به بازار سرمایه را کسب می‌کنند.

پیش‌بینی می‌شود که عرضه‌های اولیه با شیوه فعلی اثر مخرب در بازار نداشته باشند و به نوعی مورد اقبال فعالان هم قرار بگیرند. از این رو «تعادل» در گفت‌وگو با مهدی طحانی، مدیرعامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری آوای آگاه و محمد دارستانی، کارشناس ارشد بازار سرمایه به بررسی شرایط بازار سرمایه درخصوص ضرورت عرضه‌های اولیه، بررسی اثرات این اتفاق در بازار سهام و آسیب‌شناسی شیوه جدید در مقایسه با روش قبلی عرضه اولیه سهام در بازار سرمایه پرداخته است که آن را در ادامه می‌خوانید.

 لزوم افزایش دامنه نوسان و حذف حجم مبنا

بر این اساس مهدی طحانی، مدیرعامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری آوای آگاه درخصوص عرضه‌های اولیه در بازار سهام عنوان کرد: درحال حاضر شرایط بازار برای انجام عرضه‌های اولیه مهیاست.

وی خاطرنشان کرد: به‌ طور کلی عرضه‌های اولیه ارتباطی با شرایط بازار سهام ندارد چراکه برخی از شرکت‌ها آمادگی کامل برای حضور در بازار سرمایه را دارند و در مقابل سرمایه‌گذارانی هم هستند که تمایل زیادی از خود به سرمایه‌گذاری در صنایع و شرکت‌های جدید نشان می‌دهند.

 این کارشناس ارشد بازار سرمایه اظهار کرد: حضور شرکت‌های جدید در بازار سرمایه باعث ورود افراد جدید به بازار می‌شود و حداقل به واسطه همین عرضه‌های اولیه، شیرینی چنین بازدهی هر چند کوچک برای سرمایه‌گذاران باقی خواهد ماند.

مهدی طحانی اذعان کرد: به هر حال با ورود صنایع و شرکت‌های جدید، بازار سرمایه بزرگ‌تر خواهد شد. این درحالی است که در گذشته هم بهبود وضعیت بازار زمانی شکل می‌گرفت که شاهد عرضه اولیه در فضای کسب وکار بودیم به همین جهت چنین اتفاقی برای بازار مثبت ارزیابی می‌شود.

مدیرعامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری آوای آگاه تصریح کرد: روش‌های عرضه اولیه در دنیا با توجه به فرهنگ جامعه در نظر گرفته می‌شود.

وی افزود: سازمان بورس ‌باید از روش‌های مختلف برای عرضه استفاده کند چراکه عرضه‌های اولیه مورد استقبال سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد.

مهدی طحانی ابراز کرد: عرضه‌های اولیه به دلیل اینکه ذاتا سود ‌آورند ‌باید به افرادی که خواهان سهام مورد نظر هستند به نسبت مشخصی تقسیم شوند. چراکه متاسفانه در گذشته شاهد عرضه اولیه سهامی در بازار بودیم که برخی از کارگذاری‌ها به پرسنل خود سهام بیشتری را اختصاص داده بودند که در نهایت سهام مورد نظر سود خوبی را به دست ‌می‌آورد که برخی افراد منتفع و برخی دیگر نیز فقط شاهد این اتفاق بودند.

این کارشناس ارشد بازار سرمایه عنوان کرد: درحال حاضر عرضه اولیه‌ها تقسیم به نسبت می‌شوند و افراد می‌توانند بدون هیچ‌گونه استرسی با کد آنلاین خود خرید کنند و در پایان معاملات تقسیم به نسبت می‌شود به عنوان مثال 2میلیون سهام در مقابل 100هزار کد وجود دارد که به هر کد 2هزار سهم اختصاص داده می‌شود.

مدیرعامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری آوای آگاه گفت: پس از عرضه‌های اولیه باید دامنه نوسان افزایش پیدا کند و حجم مبنا نیز حذف شود تا شرایط بازار به نوعی متعادل شود.

این تحلیلگر بازار سرمایه بیان کرد: با توجه به شرایط موجود و لزوم توسعه فرهنگ سهامداری از طرف سازمان منصفانه‌ترین شیوه عرضه اولیه، شیوه فعلی در بازار خواهد بود.

 طحانی ابراز کرد: به ‌طور کلی حضور شرکت‌‌ها به خصوص صنایع جدید در بازار سهام منجر به افزایش عمق بازار می‌شود.

وی افزود: کارگزارن پذیرش‌کننده و هیات پذیرش شرکت‌ها باید هدف سهامدار عمده‌یی که اقدام به ورود شرکت جدید در بازار سرمایه کرده است، اطلاع پیدا کنند زیرا برخی‌ اقدام به فروش و در نهایت ترک بازار می‌کنند.

مدیرعامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری آوای آگاه تصریح کرد: اما در مقابل سهامداران عمده‌یی هم هستند که با هدف استفاده از بازار سرمایه به عنوان اهرامی برای کار‌آفرینی وارد بازار می‌شوند.

این کارشناس ارشد بازار سرمایه گفت: درحال حاضر متاسفانه مشاهده می‌شود که یک شرکت جدید وارد بورس شده و پس از 2یا 3هفته بعد این شرکت تازه وارد تعدیل منفی در بازار می‌دهد و یا پول‌های جدید را وارد کا‌ر‌‌های شخصی و خارج از بازار سوق دهند و به نوعی به بازار به عنوان موقعیتی برای خروج نگاه کنند. در همین حال باید شرکت‌هایی وارد شوند که باعث رشد و شکوفایی و حضور سهامداران جدید بازار سرمایه شوند.

 مزایا و معایب شیوه فعلی عرضه اولیه

در سویی دیگر محمد دارستانی، کارشناس ارشد بازار سرمایه با اشاره به عرضه‌های اولیه در بازار سرمایه نیز ابراز کرد: با توجه به شیوه جدیدی که سازمان بورس درخصوص عرضه‌های اولیه در پیش گرفته است، ریسک نقدینگی بازار توسط عرضه‌‌های اولیه به‌ طور کلی حذف شده است.

وی خاطرنشان کرد: درحال حاضر به هر میزانی که عرضه اولیه در بازار داشته باشیم، مشکلی در آن به وجود نخواهد آمد چراکه هر کد سهامداری در نهایت به 300هزار تومان پول نیاز دارد تا بتواند به خرید سهام جدید بپردازد.

این تحلیلگر بازار سرمایه عنوان کرد: در شیوه جدید عرضه اولیه حد بالا و حد پایین قیمتی سهام توسط سازمان تعیین می‌شود. به ‌طوری که از یک قبل به عنوان مثال قیمت سهامی را بین 172تا 176تومان در نظر می‌گیرد و به بازار اعلام می‌کند. وی افزود: در این روش تعداد سهام اختصاص یافته به هر کد نیز در کلیه سیستم‌های معاملاتی مشخص است.

محمد دارستانی اذعان کرد: در صورتی که افراد اقدام به وارد کردن 2 اوردر خرید کنند، سیستم اوردر دوم را تایید نخواهد کرد.

این کارشناس ارشد بازار سرمایه بیان کرد: به عنوان مثال عرضه اولیه‌یی که نیاز به 200میلیارد تومان نقدینگی در بازار داشته باشد. بازار از یک روز قبل با افزایش حجم فروش در جهت تامین نقدینگی عرضه اولیه مواجه می‌شود.

وی گفت: اما در شرایط فعلی رقم 200میلیارد تومانی بین کد‌های معاملاتی پخش می‌شود و بازار کشش عرضه اولیه را خواهد داشت.

این تحلیلگر بازار سرمایه ابراز کرد: در گذشته بار نقدینگی عرضه اولیه بیش‌تر بر دوش فعالان بازار بود اما با شیوه فعلی مشکل تامین نقدینگی نخواهیم داشت و افراد می‌توانند با کد سهامداری اقدام به خرید سهام در بازار کنند این درحالی است که برخی از افراد هم فقط معامله در عرضه اولیه‌های بازار می‌کنند.

محمد دارستانی درخصوص مزایای شیوه فعلی نیز اظهار کرد: حذف ریسک نقدینگی بازار برای تامین نقدینگی عرضه‌های اولیه و از بین رفتن حساسیت‌‌ اهالی بازار برای این نوع عرضه‌ها از مزایای شیوه جدید محسوب می‌شوند.

این کارشناس ارشد بازار سرمایه درخصوص معایب این روش در بازار گفت: عرضه اولیه‌های فعلی به نوعی سود‌های بدون ریسکی دارند که این مهم بین تمام افراد جامعه تعمیم پیدا کرده است، چراکه در گذشته این سود بدون ریسک به فعالان بازار تعلق می‌گرفت اما در شرایط فعلی هر فردی با کد سهامداری می‌تواند از این امر منتفع شود. وی افزود: از دیگر مزایای شیوه فعلی این است که متاسفانه فرآیند کشف قیمت از بازار گرفته شده است چراکه در گذشته فرآیند کشف قیمت برعهده فعالان و تحلیلگران بازار سرمایه بوده است.

این تحلیلگر بازار سرمایه خاطرنشان کرد: در گذشته ناشر با ریسک نخریدن سهام در بازار مواجه و مجبور به عرضه با قیمت مناسب در بازار سهام بود زیرا با عرضه‌یی در قیمت‌های بالا امکان جذب نشدن سهام در بازار نیز وجود داشت.

محمد دارستانی عنوان کرد: در حال حاضر ناشر با سازمان، شرکت بورس و فرابوس تعامل می‌کند و مطمئن است که با شیوه جدید همه سهم‌های عرضه شده به‌طور قطع جذب بازار می‌شوند.

این کارشناس ارشد بازار سرمایه بیان کرد: با توجه به شیوه فعلی عرضه اولیه ناشر از لحاظ کشف قیمت و فروش تمام سهام در روز عرضه مشکل نخواهد داشت.

وی اذعان کرد: شرکت بورس و فرابورس می‌توانند با گرفتن تعهد و تضامین مشخصی از ناشر روی قیمت و عرضه‌های بعدی هم برنامه‌ریزی کنند، به‌گونه‌یی که به ناشر اعلام کنند که عرضه سهام شرکت موردنظر در فرابورس 5درصد یا بورس 10درصد است به عنوان مثال در فرابورس تا یک سال آینده بیشتر از 10درصد نمی‌توانند عرضه کنند. این در حالی است که گرفتن تضامین قیمتی در عرضه اولیه از ناشر هم امری مهم تلقی می‌شود.

محمد دارستانی بیان کرد: تمام موارد فوق به این دلیل است که ناشر نتواند با استفاده از نواقص استاندارد‌های حسابداری اقدام به ایجاد صور‌ت‌های مالی جدید و ارائه آن به بازار کند.

وی افزود: میزان فروش باید با محدودیت‌های اعمال شده در بازار کنترل شود تا ناشر در بستر قوانین مشخص به فعالیت در بازار بپردازد.

 محرک و شوک مثبت

در سویی دیگر، علی اسلامی‌بیدگلی رییس هیات مدیره مشاور سرمایه‌گذاری آرمان آتی، در رابطه با عرضه‌های اولیه گفت: افرادی که مخالف تعدد عرضه‌های اولیه هستند، صرفا سرمایه‌گذاران خرد نیستند. بعضا برخی مدیران سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه نیز در این دسته قرار می‌گیرند.

وی در ادامه بیان کرد: بسیاری از این افراد معتقدند عرضه‌های اولیه منجر به خروج منابع از بازار سرمایه می‌شود. همچنین بیان می‌کنند که عموما در نزدیکی ورود شرکت‌های جدید، حجم عرضه در سایر شرکت‌ها به منظور تامین نقدینگی افزایش می‌یابد که این موضوع منافع کوتاه‌مدت شرکت‌ها را تحت‌خطر قرار می‌دهد.

رییس هیات مدیره مشاور سرمایه‌گذاری آرمان آرتی در بخش دیگری از اظهاراتش درخصوص جوانب مختلف عرضه‌های اولیه بیان کرد: آنچه مورداختلاف کارشناسان است، نحوه مدیریت عرضه‌های اولیه است. بدیهی است که مدیریت نادرست عرضه‌های اولیه می‌تواند آثار مخربی در بازار داشته باشد.

اسلامی بیدگلی در گفت‌وگو با سنا، افزود: تجربیات موفق و ناموفق بسیاری در گذشته از عرضه‌های اولیه وجود دارد که می‌تواند در شرایط فعلی به کار ‌آید. به‌طور قطع در زمانی که بازار سرمایه دارای روندی نزولی است یا حجم جریان نقدی خروجی در بازار از ورودی بسیار بیشتر است، عرضه اولیه یک یا چند شرکت در اندازه بزرگ می‌تواند این پیامد‌ها را تشدید کند.

اسلامی‌بیدگلی درخصوص موافقان عرضه‌های اولیه گفت: سرمایه‌گذارانی که موافق افزایش تعداد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس هستند و نگاهی بنیادین به بازار دارند، معتقدند که ورود شرکت‌های جدید منجر به رشد پایه‌یی بازار سرمایه شده و اندازه بازار را توسعه می‌دهد. همچنین این گروه بیان می‌کنند عرضه‌های اولیه می‌توانند تنوع صنعتی و شرکتی بازار را افزایش داده و ضمن کاهش ریسک بازار سرمایه، عمق بازار را افزایش می‌دهد.

وی همچنین یکی دیگر از مزیت‌های عرضه‌های اولیه را تحرک و خروج از رکود بازار بیان کرد و گفت: در صورتی که دوره رکود بازار بلندمدت باشد، عرضه‌های اولیه می‌تواند به‌عنوان یک محرک و شوک مثبت به بازار عمل کند. تجربیات قبلی سهامدار عمده در عرضه اولیه سهام در قیمت‌های منصفانه از پیش‌نیاز‌های اثربخشی این شیوه در زمان رکودی است. در این حالت می‌توان انتظار داشت که عرضه‌های اولیه نه تنها منجر به خروج نقدینگی در بازار نمی‌شوند، بلکه رونق بازار را در پی دارد.

رییس هیات مدیره شرکت مشاور سرمایه‌گذاری آرمان آتی، شرایط کلی یک عرضه اولیه خوب را اینچنین بیان کرد: همان‌طور که گفته شد افزایش تعداد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس یکی از شاخص‌های اصلی توسعه بازار سرمایه کشور است. آنچه مهم است، مشخصه‌ها و نحوه مدیریت عرضه‌های اولیه، زمان مناسب عرضه‌های اولیه و نحوه ارزشیابی سهام است.

وی همچنین بیان کرد: در این بین موارد دیگری نیز در یک عرضه اولیه خوب موثر است. نحوه کشف قیمت و شیوه‌های مورد استفاده نظیر حراج و ثبت سفارش، میزان و درصد سهام قابل عرضه، درجه اتکای به داده‌های آماری و مالی شرکت مورد عرضه و میزان اعتبار مشاور عرضه از موارد بسیار مهم است که باید به منظور موفقیت بیشتر و ساماندهی وضعیت عرضه‌های اولیه مورد بررسی و بازنگری قرار گیرد.