گروه بانک و بیمه |
بررسی آمارهای مرتبط با وضعیت چک‌ها حکایت از این دارد که معاملات آذرماه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته از رونق برخوردار بوده به گونه‌ای که در این ماه مبلغ چک‌های مبادله‌ای و مبلغ چک‌های وصولی به ترتیب ۳۸.۹ و ۴۳.۱ درصد رشد داشته است.براساس تازه‌ترین آمار اعلامی بانک مرکزی از وضعیت مبادلات چک در آخرین ماه پاییز سال ۱۴۰۰، در این دوره در مجموع ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار فقره چک به ارزش ۲ هزار و ۵۸۳ هزار میلیارد ریال مبادله شد. میزان چک‌های مبادله‌ای در آذرماه نسبت به ماه قبل از نظر تعداد ۷.۵ درصد و از نظر مبلغ ۳.۱ درصد رشد کرد.پایتخت بیشترین تعداد چک‌های مبادله‌ای در ماه مذکور را به نام خود ثبت کرد. در مجموع ۲ میلیون فقره چک به ارزش یک هزار و ۱۳۸ هزار میلیارد ریال مبادله شد.
در آذرماه ۹۱.۷ درصد چک‌ها وصول شد
براساس آمار در آذرماه امسال از ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار فقره چک، ۶ میلیون چک به ارزش ۲ هزار و ۲۳۸ هزار میلیارد ریال یعنی ۹۱.۷ درصد وصول شد که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد ۶.۹ درصد کاهش و از نظر مبلغ ۵.۸ درصد افزایش یافت. در ماه مورد نظر استان تهران بالاترین چک وصولی را داشت به این ترتیب که ۹۲.۷ درصد چک‌های مبادله شده وصول شد. بررسی آمارها نشان می‌دهد که درصد تعداد و مبلغ چک‌های وصول شده در آذر ماه معادل ۹۱.۱ درصد و ۸۷.۸ درصد و در آذرماه سال گذشته به ترتیب برابر ۹۰.۶ درصد و ۸۷.۵ درصد بوده است.
کاهش ۱۳.۶ درصدی چک‌های برگشتی
در آذر ۱۴۰۰
طبق آمار در آذرماه امسال ۵۴۴ هزار فقره چک به ارزش ۲۵۵ هزار میلیارد ریال برگشت داده شده است که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد و مبلغ به ترتیب ۱۳.۶ درصد و ۱۶.۳ درصد کاهش یافته است. همچنین از کل تعداد و مبلغ چک‌های مبادله شده در این دوره به ترتیب ۸.۳ درصد و ۹.۹ درصد برگشت داده شده است. کهگیلویه و بویراحمد رتبه نخست چک‌های برگشتی را داشت. در این استان ۱۴.۶ درصد از کل چک‌های مبادله شده وصول نشد.
علت برگشت چک‌های مبادله‌ای در آذرماه ۱۴۰۰ چیست؟
کسری یا فقدان موجودی علت اصلی چک‌های برگشتی در آذرماه امسال است. در دوره مذکور ۵۲۵ هزار فقره چک به ارزش بیش از ۲۴۴ هزار میلیارد ریال به این دلیل برگشت داده شده است. همچنین برابر آمار درکل کشور از نظر تعداد ۹۶.۴ درصد و از نظر ارزش ۹۵.۹ درصد از کل چک‌های برگشتی به دلیل کسری یا فقدان موجودی بوده است.بررسی آمارهای استانی حاکی از این است که بیشترین نسبت تعداد چک‌های برگشت به دلیل کسری یا فقدان موجودی به ترتیب به استان‌های کهگیلویه و بویر احمد با ۹۸.۴ درصد و خراسان جنوبی با ۹۸.۳ درصد اختصاص دارد.
سرعت اتصال خودپردازها به سامانه صیاد
بانک مرکزی شبکه بانکی کشور را به ملزم ارایه خدمات ثبت، تایید و انتقال چک‌های جدید صیادی از طریق دستگاه‌های خودپرداز کرده اما تاکنون تنها دو بانک این امکان را فراهم کرده‌اند. از ابتدای امسال، بانک‌ها موظف به اجرای کامل قانون جدید چک شده‌اند. این قانون در سال ۱۳۹۷، توسط مجلس شورای اسلامی به منظور بهبود فضای کسب و کار و معاملات به وسیله چک، کاهش صدور چک بلامحل و همچنین کاهش نسبت چک‌های برگشتی به مبادله شده تصویب شد.
تاثیر چشمگیر قانون جدید چک بر معاملات
مطابق آمار بانک مرکزی، از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا پایان آبان ماه، ۵۵.۲ میلیون فقره چک به ارزش ۱۶۶۱.۲ هزار میلیارد تومان مبادله شده که تعداد چک‌های برگشتی نیز در این بازه زمانی برابر با ۵.۱۳ میلیون فقره به ارزش ۲۰۷.۹ هزار میلیارد تومان بوده است. از این رو، در هشت ماهی که از سال ۱۴۰۰ می‌گذرد، نسبت تعداد و ارزش چک‌های برگشتی به مبادله شده به ترتیب برابر با ۹.۳ درصد و ۱۲.۵ درصد است. این در حالی است که قبل از اجرای قانون جدید چک و در سال ۱۳۹۶، نسبت تعداد و ارزش چک‌های برگشتی به مبادله شده به ترتیب برابر با ۱۵ و ۲۱ درصد بوده است.
الزام به ثبت و تایید، مهم‌ترین تکلیف اجراشده قانون جدید چک
یکی از مهم‌ترین تکالیف قانون جدید چک که توسط کاربران چک و شبکه بانکی از ابتدای امسال عملیاتی شده شامل الزامی شدن ثبت و تایید چک در سامانه صیاد بانک مرکزی است که تاثیر بسزایی در کاهش چک‌های برگشتی داشته است. مطابق این تکلیف، همه کاربران چک موظفند تا اطلاعات خواسته شده روی برگه چک‌های جدید بنفش رنگ از جمله نام‌گیرنده، مبلغ و تاریخ سررسید چک را علاوه بر لاشه کاغذی، در سامانه صیاد نیز ثبت کنند؛ چرا که در غیر این‌صورت چک‌های ثبت نشده در سامانه صیاد توسط شبکه بانکی کارسازی نخواهند شد. از این رو بانک‌ها موظف شدند تا راه‌های دسترسی کاربران چک به سامانه صیاد را مهیا و تسهیل کنند.
روش‌های ثبت وتایید چک در سامانه صیاد
یکی از راه‌های دسترسی کاربران چک به سامانه صیاد بانک مرکزی، مراجعه حضوری به شعب بانکی جهت ثبت و تایید چک توسط متصدیان بانک است. این راهکار هر چند در ابتدا لازم و ضروری بود، اما با سختی‌هایی نیز همراه است؛ چرا که هر بار مراجعه به شعب بانکی جهت ثبت و تایید چک امری زمان‌بر و وقتگیر است. از دیگر راه‌های دسترسی به سامانه صیاد، استفاده از اپلیکیشن‌های تجاری و موبایل بانک‌ها است. هر چند این روش در دسترس بسیاری از کاربران قرار دارد، اما همچنان افرادی که در مناطق محروم صاحب کسب و کاری هستند یا به هر دلیل به اینترنت و گوشی هوشمند دسترسی ندارند در استفاده از چک‌های جدید در معاملات خود، کمی با مشکل مواجه هستند. با توجه به افزایش روز افزون استفاده از چک‌های جدید میان مردم، لازم است تا بانک‌ها امکان دسترسی به سامانه صیاد را برای همه، به خصوص صاحبان کسب و کار در مناطق محروم نیز مهیا کنند. از این رو، اتصال دستگاه‌های خودپرداز و کارتخوان به سامانه صیاد و راه‌اندازی سامانه‌های پیامکی جهت ثبت و تایید چک، از جمله راهکارهای مناسب جهت حل مشکل این افراد است.
بانک‌ها تا پایان دی، موظف به اتصال خودپرداز به سامانه صیاد هستند
بانک مرکزی در راستای گسترش و سهولت دسترسی به خدمات سامانه صیاد برای انجام امور ثبت، تایید و انتقال چک‌های جدید صیادی، شبکه بانکی کشور را به ارایه این خدمات از طریق دستگاه‌های خودپرداز و کارتخوان ملزم کرده است.از این رو، حجت‌الاسلام حسن شجاعی، رییس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس بیان کرد: با توجه به اینکه چک‌هایی که در سامانه صیاد بانک مرکزی ثبت نشده باشند توسط شبکه بانکی کارسازی نمی‌شوند؛ از این رو لازم است تا بانک مرکزی پیگیر اتصال خودپرداز به سامانه صیاد توسط تمامی بانک‌ها باشد؛ این در حالی است که تاکنون تنها بانک ملت این امکان را مهیا کرده است. وی در رابطه با اتصال خودپرداز به سامانه صیاد ادامه داد: اتصال خودپرداز، سیستم پیامکی و دستگاه‌های کارتخوان به سامانه صیاد بانک مرکزی جهت ثبت، تایید و انتقال چک یکی از اقداماتی است که حتی قرار بود تا پایان شهریور ماه این خدمت توسط تمامی بانک‌ها ارایه شود. البته طبق زمان‌بندی ارایه شده توسط آقای صالح آبادی در آخرین جلسه با کمیسیون اصل ۹۰ مجلس، قرار شد که امکان ثبت و تایید اطلاعات چک از طریق خودپردازها و پیامک تا پایان دی ماه ۱۴۰۰ توسط تمامی بانک‌ها فراهم شود.
وعده اتصال خودپرداز به صیاد توسط شبکه بانکی تا پایان دی عملی می‌شود؟
هر چند زمان وعده رییس کل فرار رسیده است اما تاکنون تنها بانک‌های ملت و صادرات امکان ثبت و تایید چک از طریق خودپرداز را مهیا کرده‌اند؛ این نشان می‌دهد زیرساخت‌های لازم توسط بانک مرکزی جهت ارایه این خدمات توسط شبکه بانکی فراهم شده است ولی اکنون این بانک‌ها هستند که باید در تسهیل کار با چک تسریع کنند.
