معکوس شدن سهم بیمه‌های غیراجباری و خسارت‌ها

گروه بانک و بیمه | احسان شمشیری|

با رشد سهم بیمه‌های غیراجباری مانند بیمه عمر و زندگی، نسبت بیمه‌های اجباری که پیش از این بالای 50درصد بود و سهم خسارت‌ها از کل حق بیمه را به‌شدت افزایش داده بود، معکوس شده و عملا سهم بیمه‌های غیراجباری بالاتر رفته و درنتیجه سهم خسارت‌ها از درآمد بیمه نیز کاهش یافته است و این موضوع می‌تواند به توسعه بیمه و سرمایه‌گذاری‌ها کمک کند.

به گزارش «تعادل»، سهم 56درصدی بیمه‌های غیراجباری و 44درصدی خسارت‌ها نشان‌دهنده بهبود شاخص‌های صنعت بیمه در سال 95 نسبت به سال‌های قبل بوده است و مهم‌ترین دلیل آن توجه مردم به بیمه‌های عمر و پس‌انداز و آتش‌سوزی و... است که در کنار بیمه‌های اجباری مانند بیمه شخص ثالث به بهبود وضعیت صنعت بیمه کمک کرده است. اگرچه هنوز سهم 93 درصدی بیمه درمان از تعداد موارد خسارت پرداختی را شاهد هستیم و باید تعرفه‌های بیمه درمان و حق بیمه‌های آن بهبود یابد، اما وضعیت کلی صنعت بیمه نشان‌دهنده شروع روند بهبود آن است و در آینده بیمه عمر و پس‌انداز می‌تواند پشتوانه قابل‌توجهی در تامین اجتماعی شود و جایگزین صندوق‌های تامین اجتماعی و بازنشستگی شود.

 صنعت بیمه در ایران، شاهد افزایش تولید

حق بیمه‌ها تا 20درصد بوده به‌طوری‌که در سال گذشته در زمینه حق بیمه تولیدی بیمه‌های زندگی و غیرزندگی شاهد رشد زیادی بوده‌ایم، به‌نحوی که حق بیمه تولیدی بیمه عمر در سال 95، بیش از

 20 برابر شده که این میزان برای رشته‌های غیرزندگی حدود 7برابر بوده است. در سال 1395، حق بیمه تولیدی بیمه‌های زندگی معادل 3 هزار و 761 میلیارد تومان بوده که نسبت به سال قبل از آن 36درصد رشد داشته و 13درصد از سهم بازار بیمه را به خود اختصاص داده است.

 باتوجه به اهمیت روزافزون بیمه‌های زندگی و تاثیر آن در رشد سرمایه‌گذاری در کشورها، این رشد زیاد می‌تواند نویدبخش روزهایی بهتر و روشن‌تر برای توسعه این رشته مهم در صنعت بیمه ایران باشد.

طی نیمه اول سال مالی جاری حق بیمه شرکت‌های بیمه ایران به 16.6 هزار میلیارد تومان یا معادل 4.15میلیارد دلار رسید که حکایت از افزایش 20درصدی در مقایسه با دوره مشابه سال گذشته دارد.

در مجموع، بیمه‌نامه‌های زندگی که به فروش رفته است، بیش از 2.2 هزار میلیارد تومان ارزش داشته که رشد سالانه 35درصدی را نشان می‌دهد.بیمه مرکزی ایران در حال توسعه بیمه زندگی است و بر اجرای تغییرات ساختاری در ذخایر بیمه‌گران متمرکز است و از بیمه‌گران خواسته است ذخایر زندگی و غیرزندگی خود را جدا کنند

تا کارآمدی در سرمایه‌گذاری‌های‌شان بهبود یابد. در سال 1395، سه شرکت بیمه تجارت نو، حکمت صبا و شرکت تخصصی بیمه زندگی خاورمیانه پروانه فعالیت خود را از بیمه مرکزی ج. ا. ایران اخذ نمودند. لذا تعداد شرکت‌های بیمه از 29 شرکت بیمه طی سال 1394 مشتمل بر بیمه ایران در نقش تنها شرکت بیمه دولتی به همراه 20 شرکت بیمه غیردولتی: آسیا، البرز، دانا، پارسیان، توسعه، رازی، کارآفرین، سینا، ملت، دی، سامان، نوین، پاسارگاد، معلم، میهن، کوثر، ما، آرمان، تعاون و سرمد در سرزمین اصلی و 6 شرکت بیمه غیردولتی امید، حافظ، ایران معین، متقابل کیش، آسماری و متقابل اطمینان متحد قشم در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی و نیز 2 شرکت بیمه اتکایی امین و اتکایی ایرانیان به 32 شرکت بیمه در سال 95 افزایش یافت.

 رشد حق بیمه تولیدی

 حجم حق بیمه‌های تولیدی بازار بیمه با 22.5درصد افزایش نسبت به سال گذشته به حدود 27هزار و 700میلیارد تومان رسید و 9 شرکت‌ بیمه ایران، آسیا، دانا، البرز و پارسیان، پاسارگاد، کوثر، معلم و کارآفرین (هر یک دارای سهم بالاتر از 3درصد)، در مجموع 82.8درصد از حق بیمه تولیدی بازار را به خود اختصاص داده‌اند و 17.2درصد دیگر بین

 20 شرکت توزیع شده است. تعداد بیمه‌نامه‌های صادره در این مدت نیز با حدود 15.4درصد رشد نسبت به سال قبل حدود 58.6 میلیون فقره بود. 5.39درصد حق ‌بیمه‌های تولیدی به رشته بیمه شخص ‌ثالث و مازاد اختصاص داشت. 5.23درصد از حق بیمه‌های تولیدی مرتبط با بیمه درمان بود و سهم بیمه زندگی به میزان 13.4درصد از پرتفوی حق بیمه تولیدی بازار رسید. سهم بیمه‌های غیراجباری یعنی جز شخص ثالث و حوادث راننده از حق بیمه تولیدی بازار بیمه به 56.8درصد رسید. مجموع حق بیمه تولیدی پوشش‌های مرتبط با رانندگی و وسایل نقلیه مانند شخص ثالث، حوادث راننده و بدنه اتومبیل به 48.5درصد از کل رسیده است. این در حالی است که سه رشته فوق 52.6 درصد از خسارت پرداختی بازار بیمه را به خود اختصاص داده‌اند. از کل تعداد بیمه‌نامه‌های صادره، 4 رشته شخص ثالث و مازاد، حوادث راننده، حوادث و بدنه اتومبیل به‌ترتیب 34.6، 32.4، 7.8 و 7.1درصد و در مجموع 81.9درصد از کل بیمه‌نامه‌های صادره سهم دارند و سهم رشته‌های بیمه درمان، عمر و آتش‌سوزی نیز به‌ترتیب 5.3، 5.1 و 4.7درصد از کل تعداد بیمه‌نامه‌های صادره بوده و بیشتر از سایر رشته‌هاست.

 رشد خسارت پرداختی

شرکت‌های بیمه حدود 18 هزار میلیارد تومان خسارت به بیمه‌گذاران پرداخت کردند که در مقایسه با سال 94، معادل 24درصد رشد نشان می‌دهد. شرکت‌های بیمه بالغ بر 32میلیون مورد خسارت به بیمه‌گذاران پرداخت ‌کردند که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 30درصد رشد داشته است. همچنین 43.4درصد از خسارت‌های پرداختی به بیمه شخص ثالث و مازاد اختصاص داشت و حدود 30درصد از خسارت‌های بازار بیمه در رشته بیمه درمان پرداخت شده است. سهم بیمه زندگی نیز به حدود 6.6 درصد از خسارت‌های پرداختی بازار بیمه رسید. رشته بیمه درمان به تنهایی 93درصد از کل تعداد خسارت‌های پرداختی را به خود اختصاص داده و پس از آن بیمه شخص ثالث و مازاد با 3.2درصد سهم قرار دارد. در رشته بیمه درمان، بیمه‌نامه‌های صادر شده از طرف شرکت‌های بیمه معمولا به صورت گروهی است که افراد متفاوتی را هم تحت پوشش قرار می‌دهد در مقابل یک نفر در طول سال چند بار می‌تواند خسارت دریافت کند. لذا آمار تعداد موارد خسارت در این رشته به مراتب بزرگ‌تر از آمار تعداد بیمه‌نامه صادره آن است. بر این اساس با وجودی که بیمه درمان فقط 3/5 درصد از تعداد بیمه‌نامه‌های صادره صنعت بیمه سهم دارد 93درصد از تعداد موارد خسارت پرداختی را به خود اختصاص داده است.

 افزایش نسبت خسارت

نسبت خسارت صنعت بیمه در این مدت معادل 65 درصد بود و در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 1.2واحد افزایش نشان ‌داد.

نسبت خسارت 8 شرکت بیمه میهن 174درصد، ملت 84 درصد، ایران 74درصد، البرز 71درصد، کوثر 69 درصد، سینا 9/68 درصد، آرمان 68 درصد و آسیا 67 درصد بالاتر از میزان متوسط بازار بیمه بوده است. پس از شرکت‌های بیمه نامبرده، نسبت خسارت شرکت بیمه معلم با 6 درصد تقریبا در سطح بازار بیمه قرار دارد. 3 رشته‌ بیمه درمان، حوادث راننده و شخص ثالث و مازاد به ترتیب با 84، 72و 71درصد نسبت خسارتی بالاتر از بازار بیمه داشتند. پس از رشته‌های نامبرده، بیمه بدنه اتومبیل با 62 درصد نسبت خسارتی بالاتر از سایر رشته‌ها داشته اما از نسبت خسارت بازار بیمه پایین‌تر هستند. گفته می‌شود که در محاسبه نسبت خسارت(حاصل تقسیم خسارت پرداختی به حق ‌بیمه تولیدی برحسب درصد) مبالغ خسارت‌های معوق، ذخایر حق ‌بیمه، کارمزد شبکه فروش و هزینه‌های اداری- عمومی در نظر گرفته نمی‌شود لذا بررسی آمار عملکرد شرکت‌های بیمه از حیث نسبت خسارت نمی‌تواند ارزیابی درستی از عملکرد آنها در دسترس قرار دهد لذا در دوره‌های سالانه از ضریب خسارت استفاده می‌شود که در محاسبه آن ذخایر حق بیمه و خسارت‌های معوقه دخالت دارند.

 سهم بخش غیر دولتی

سهم بخش غیردولتی از کل حق بیمه تولیدی صنعت به 62 درصد رسید و 37درصد دیگر توسط بیمه ایران در نقش تنها شرکت بیمه دولتی تولید شد. در این مدت 57 درصد از خسارت‌های بازار بیمه توسط بخش غیردولتی جبران شد و 42درصد دیگر توسط بیمه ایران پرداخت شد. بر این اساس طی دوره مورد بررسی نسبت خسارت بخش غیردولتی به حدود 59 درصد رسیده که در مقابل بخش دولتی با 74درصد نسبت خسارت بود.

 رشد 16 درصدی شبکه فروش و خدمت رسانی بیمه

تعداد شبکه فروش و خدمت‌رسانی در سال 1395 گسترش پیدا کرد؛ تعداد نمایندگان جنرال به بیش از 33400 نماینده فعال، نمایندگان عمر به حدود 10600 نماینده فعال(کل نمایندگان بیمه به بیش از 44000 نماینده فعال)، تعداد کارگزاران بیمه به حدود 650 کارگزاری فعال و تعداد ارزیابان خسارت به 214 ارزیاب فعال رسیده است. بدین‌ترتیب مجموع تعداد شبکه فروش و خدمت‌رسانی صنعت بیمه طی سال 1395 در مقایسه با سال گذشته 16.4درصد رشد پیدا کرد. شعب شرکت‌های بیمه نیز از تعداد 1043شعبه به تعداد 1079شعبه در سال مورد بررسی افزایش داشت که در اقصا نقاط کشور پراکنده شده‌اند.

 کاهش انحصار شرکتی

میزان انحصار شرکتی در بازار بیمه طی سال 1395 براساس شاخص هرفیندال- هیرشمن مجموع مجذورات سهم هر یک از شرکت‌های بیمه معادل 1733واحد است که در مقایسه با سال 94 به میزان 181واحد معادل 9.5درصد کمتر شده و بهبود یافته است. توضیح آنکه مقدار به دست آمده برای این شاخص، حکایت از نیمه متمرکز و شبه رقابتی بودن بازار بیمه کشور دارد اما چنانچه این میزان به زیر 1000واحد برسد، بازار بیمه کاملا رقابتی و غیرمتمرکز خواهد شد. با این وجود تنها 5 شرکت‌ بیمه ایران، آسیا، دانا، البرز و پارسیان هر یک دارای سهم بیشتر از 6 درصد در مجموع 68 درصد از حق بیمه تولیدی بازار را به خود اختصاص داده‌اند.

 رشد حق بیمه سرانه

در سال 1395 شاخص حق بیمه سرانه یعنی نسبت حق بیمه تولیدی به جمعیت کشور به حدود 350هزار تومان می‌رسد که به طور متوسط هر یک از 79میلیون نفر ایرانی در پرداخت آن به صنعت بیمه مشارکت داشته است. بر این اساس افزایش حق بیمه سرانه در مقایسه با سال 1394 با مبلغ 290هزار تومان تقریبا حدود 20درصد رشد داشته است.