از بازگشایی «تمرچین» تا انسداد مرز ترکیه با دیوار بتونی

در روزهایی که ترکیه در مرز با ایران دیوار بتونی می‌کشد تا از ورود کردهای پ‌ک‌ک ممانعت کند، ایران مرز مشترکش با کردهای عراق را بازگشایی می‌کند، چرا که سهمش از بازار اقلیم کردستان کاهش یافته است. مهرماه امسال رسانه‌ها از قول احمد محجوب سخنگوی وزارت خارجه عراق نقل کردند که جمهوری اسلامی گذرگاه‌های رسمی خود با اقلیم کردستان را به درخواست دولت مرکزی بغداد بسته است.

به گفته احمد محجوب، این امر در پی همه‌پرسی مناقشه‌برانگیز استقلال کردستان عراق و در چارچوب اقدامات بغداد برای تسلط کامل بر گذرگاه‌های مرزی و فرودگاه‌های اقلیم انجام شده بود تا بر دولت کردهای عراق برای عقب‌نشینی از استقلال فشار وارد شود. فشاری که به انسداد سه ماهه مرز تمرچین و پرویزخان ختم شد. اما این تصمیم سیاسی فشارهای اقتصادی را برای شهروندان شهرهای مرزی ایران به همراه داشت. این را یکی از نمایندگان مجلس پس از گذشت دو ماه از بسته شدن این مرز اعلام کرد. او با انتقاد از بسته ماندن مرز تمرچین که مرزنشینان، کولبران و بازرگانان از طریق آن امرار معاش می‌کنند، پس از گذشت دو ماه گفت: «8هزار کولبر، 30هزار کسبه پیرانشهر و همچنین 7میلیون بازرگان از جمعیت 7 استان کشور از طریق مرز تمرچین امرار معاش و ارتزاق می‌کنند و با بسته شدن مرز تامین معیشت آنها با تهدید مواجه شده است.»

او هشدار داده بود، چنانچه مرز در زمانی که او اعلام کرده بازگشایی نشود و روند بسته شدن مرز تمرچین ادامه داشته باشد، مجلس سوال از رییس‌جمهور و وزیر کشور را در دستور کار قرار می‌دهد؛ چرا که به گفته این نماینده پیش از انسداد مرز تمرچین سهم صادرات ترکیه از عراق 30درصد بود اما در حال حاضر به 70درصد افزایش یافته است، در حالی که متاسفانه صادرات 19درصدی ایران از اقلیم کردستان به 7 تا 9درصد کاهش یافته است.

اما مانع بازگشایی مرز تمرچین، فشار دولت عراق و ممانعت دولت این کشور از گشودن مرز بود که بازگشایی مجدد مرز نشان می‌دهد، در این بین زور ایران بر فشار دولت عراق چربیده است. رسول خضری در گفت‌وگو با خانه‌ملت در خصوص بازگشایی مرزهای تمرچین و پرویزخان پس از 3ماه گفت: شنبه این هفته جلسه‌یی برگزار شد و از قبل نیز رییس‌جمهور قول داده بود که روز دوشنبه این مرز بازگشایی می‌شود که این موضوع شب گذشته مصوب و از ساعت 8صبح اعلام شد که مرزهای تمرچین و پرویزخان باز شده و نخستین خودروها از ساعت 10صبح وارد خاک عراق شدند. او با اشاره به اینکه ایران در طول تاریخ همواره پناه کردها بوده و قطعا ارتباط بین اقلیم کردستان و ایران به نفع دو طرف است و ما به دنبال تعامل حداکثری هستیم، بیان کرد: دولت مرکزی عراق به دنبال بسته ماندن مرزها بود ولی با رایزنی‌هایی که از طرف جمهوری اسلامی ایران صورت گرفت، مرزها باز شد که نشان می‌دهد ایران نقش شیخوخیت دارد. خضری با بیان اینکه ترکیه از ابتدای رفراندوم نه تنها مرزهای خود را نبسته بلکه صادرات خود به اقلیم را سه‌برابر افزایش داد و بازارهای اقتصادی ایران در اقلیم کردستان را اشغال کرد و بازپس گرفتن این فرصت اقتصادی برای ایران زمانبر خواهد بود، افزود: عدم انسداد مرزهای زمینی با اقلیم کردستان از ابتدا با توجه به اینکه ترکیه نیز این کار را نکرد، نباید انجام می‌شد زیرا تعداد زیادی از مردم در این 3 ماه بیکار شدند و کولبران در این مدت سختی کشیدند. خضری از دولت خواست به جهت بسته شدن 3 ماهه مرزهای خسروی و تمرچین کمک هزینه‌یی را برای کولبران و مردم مرزنشین در نظر بگیرد و مشوق‌های صادراتی برای مرزنشینان افزایش و تعرفه‌ها کاهش یابد تا ایران بتواند بازارهای خود را پس بگیرد. آن‌طور که این عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی گفت، در گذشته میزان صادرات ایران به اقلیم کردستان 19درصد، ترکیه 30درصد و چین 11درصد بود ولی اکنون چین به میزان 20درصد رسیده و ترکیه نیز به حدود 70درصد رسیده و واقعیت این است که 11درصد از بازار اقلیم کردستان برای ایران باقی مانده است. او گفت که در کمیسیون تلفیق نیز مطرح کرده است که معافیت‌های مالیاتی را برای شهرهای مرزی در نظر بگیرند و به مشوق‌های صادراتی نیز توجه داشته باشند، زیرا کشوری مانند ترکیه 20درصد مشوق صادراتی در نظر گرفته و ایران نهایتا 2درصد مشوق صادراتی در نظر می‌گیرد که آن نیز محقق نمی‌شود. خضری خاطرنشان کرد: گمرک اصلی ترکیه ابراهیم خلیل نام دارد که از طریق جنوب شرقی ترکیه صادرات را انجام می‌دهد و میزان کامیون‌های ترانزیت 300کامیون در روز بود ولی آخرین آماری که گرفتیم، تبدیل به 2هزار و 100 کامیون شده است. اما بازگشایی مرز تمرچین تنها یکی از دو تحول در مرزهای غربی ایران طی ماه‌های اخیر بود. مردادماه امسال خبری منتشر شد که بر اساس آن دولت ترکیه عملیات احداث و نصب دیوار مرزی 144کیلومتری در مرز مشترک با ایران را آغاز کرده است. به نوشته رسانه‌های ترکیه مقامات امنیتی و نظامی استان «آقری» ترکیه با حضور در مرز از آغاز نصب بلوک‌های سیمانی در مرز ترکیه و ایران خبر دادند. این دومین دیوارکشی مرزی ترکیه با یک کشور همسایه‌اش بود. از آغاز جنگ داخلی در سوریه، دولت ترکیه تاکنون صدها کیلومتر از مرز مشترک خود با سوریه را دیوار کشیده است. دولت آنکارا می‌گوید دلیل اصلی کشیدن دیوار در مرز مشترک با ایران، جلوگیری از نفوذ و رفت‌وآمد شبه‌نظامیان مسلح کرد (وابسته به پ‌ک‌ک) به داخل خاک ترکیه است. آن طور که رسانه‌های ترکیه دو روز پیش خبر دادند، نیمی از دیوار ۱4۴کیلومتری بین مرزهای این کشور با ایران تکمیل شده است. به نوشته آناتولی این دیوار 144کیلومتری به دلیل متوقف کردن تردد غیرقانونی بین مرزها احداث می‌شود. «ارگون توران» مدیر اداره توسعه مسکن ترکیه نیز در این باره گفت که این دیوار تا ابتدای نیمه نخست سال 2018 تکمیل می‌شود. قرار است 15دروازه در امتداد این دیوار و یک مانع 3متری با موانع متحرک ساخته شود.