دبیر شورای عالی فضای مجازی معتقد است شبکه ثابت اینترنت در سال‌های گذشته به دلیل نامناسب بودن مدل درآمدی و به دلایلی دیگر، توسعه مناسب پیدا نکرده و وزارت ارتباطات در این رابطه کوتاهی دارد و مقصر است. از طرفی در این حوزه شب‌هانحصار مخابرات را در مقابل شرکت‌هایFCP داریم و در بخشی از قسمت‌های شبکه، مانند کابل، شاهد انحصار هستیم. در این راستا یا باید انحصار شکسته شود و یا مخابرات ایران بپذیرد که با سرعت کافی، سرویس‌های لازم را ارایه دهد، زیرا با این عدم توسعه، امنیت فضای مجازی کشور در خطر است. شرکت‌های ارایه‌دهنده اینترنت ثابت در این سال‌ها نتوانستند متناسب با سرعت رشد اینترنت سیار و دیتای موبایل رشد کنند و در این مدت دچار مشکلات مالی بودند. حتی برخی از شرکت‌های FCP بازار را به اپراتورهای موبایلی واگذار کردند و معتقد بودند پایین بودن تعرفه اینترنت در اپراتورهای موبایلی، موجب شده تمایل افراد به استفاده از اینترنت موبایل به‌جای اینترنت ثابت باشد و درنتیجه این شرکت‌ها در حال از دست دادن مشترکانشان هستند. از طرفی محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، معتقد است که در تلاطم اقتصادی نباید صرفاً هزینه را از جیب مردم برداشت و هزینه خدمات ICT باید متناسب با جیب مردم باشد و از طرف دیگر حسین فلاح جوشقانی، رییس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، که معتقد است در مقیاس‌های جهانی ایران ارزان‌ترین قیمت اینترنت را دارد، اظهار کرده بود تمام تلاش وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، به‌عنوان رگولاتوری یا مقررات‌گذار، این است که قیمت‌های ارایه خدمات اینترنت توسط اپراتورها از آنچه اکنون ارایه می‌شود، بالاتر نرود. چندی پیش فلاح جوشقانی با اشاره به افزایش مصرف اینترنت در دوران کرونا، تصریح کرد: پیش از کرونا به‌طور میانگین ۳۰ درصد بسته‌های مشترکان در مدت‌زمان تعیین‌شده به پایان نمی‌رسید و بر اساس میزان مصرف نرخ موثری برای اپراتورها به وجود می‌آمد. در ایام کرونا تمام بسته‌های مشترکان مصرف می‌شد و در این حالت سایر هزینه‌ها مانند پهنای باند هم برای اپراتورها بالا رفت و در عین‌حال درآمد اپراتورها افزایش پیدا نکرده و در مجموع سودی با این افزایش مصرف برای اپراتورها به دست نیامده است.
تدابیر مرکز ملی فضای مجازی
برای مواجهه با اینترنت ماهواره‌ای
همچنین ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای عالی فضای مجازی، در گفت‌وگو با مهر، با بیان اینکه کارگروهی در مرکز ملی فضای مجازی برای مواجهه با خدمات اینترنت ماهواره‌ای تشکیل شده است، اظهار کرد: به هر حال برای مواجهه با این فناوری راه‌حل‌های مختلفی وجود دارد که آن را بررسی و پیگیری می‌کنیم. وی از برنامه‌ریزی برای مقررات‌گذاری استفاده از اینترنت ماهواره‌ای، توسط کاربران در کشور خبر داد و گفت: از سوی دیگر برای شرکت‌هایی که نسبت به ارایه خدمات منظومه‌های ماهواره‌ای اقدام می‌کنند باید مقررات تدوین شود. در همین حال باید یک سری مجوز صادر شود تا کسانی که می‌خواهند در کشور از طریق این شبکه‌های دسترسی فعالیت کنند حتماً اخذ مجوز کنند. فیروزآبادی ادامه داد: علاوه بر حوزه مقررات‌گذاری، برای آنکه حکمرانی فضای مجازی کشور دچار خدشه نشود، باید اقداماتی صورت گیرد. یک سلسله تدابیری را در مرکز ملی فضای مجازی در نظر گرفته‌ایم که از مهم‌ترین این تدابیر، تقویت شبکه اینترنت ثابت کشور است. دبیر شورای عالی فضای مجازی خاطرنشان کرد: ملاحظه می‌کنیم که شبکه ثابت اینترنت کشور دچار نقص است و پاسخگو نیست. به همین دلیل بار بسیار سنگینی به شبکه موبایل کشور وارد شده است. لذا شبکه اینترنت ثابت باید توسعه پیدا کند. وی گفت: ما مواجه هستیم با این موضوع که منظومه‌های ماهواره‌ای در حال آمدن هستند و با آمدن آن، ممکن است که به یک‌باره کل شبکه ملی اطلاعات زیر سوال برود؛ اگر شبکه ملی اطلاعات نتواند خدمات بهتر، ارزان‌تر و با سرعت بیشتر و با تنوع بیشتر ارایه دهد، عملاً شبکه ملی، تحت الشعاع شبکه‌های جهانی اینترنت ماهواره‌ای که عمدتاً هم امریکایی هستند قرار خواهد گرفت. بنابراین توجه بیشتری می‌طلبد که ما شبکه اینترنت ثابت کشور را توسعه دهیم.
شبکه ثابت اینترنت
توسعه مناسب پیدا نکرده است
فیروزآبادی تاکید کرد: متأسفانه شبکه ثابت اینترنت در سال‌های گذشته به دلیل نامناسب بودن مدل درآمدی و به دلایلی دیگر، توسعه مناسب پیدا نکرده و وزارت ارتباطات در این رابطه کوتاهی دارد و مقصر است. در این حوزه شبه انحصار مخابرات را در مقابل شرکت‌هایFCP داریم و در بخشی از قسمت‌های شبکه، مانند کابل، شاهد انحصار هستیم. در این راستا یا باید انحصار شکسته شود و یا مخابرات ایران بپذیرد که با سرعت کافی، سرویس‌های لازم را ارایه دهد. با این عدم توسعه، امنیت فضای مجازی کشور را در خطر می‌بینیم. رییس مرکز ملی فضای مجازی خاطرنشان کرد: این موضوع را در مرکز ملی فضای مجازی در سطح کارشناسی جلو می‌بریم. به این معنی که در حال مذاکره با شرکت مخابرات ایران، وزارت ارتباطات و سهامداران اصلی مخابرات که حتماً این سرمایه‌گذاری را در حوزه توسعه اینترنت ثابت انجام دهند. آنها هم به صورت ابتدایی و پایه‌ای پذیرفته‌اند این سرمایه‌گذاری باید انجام شود. اما متأسفانه در این حوزه با تأخیر مواجه هستیم. ما معتقدیم که باید در اسرع وقت این سرمایه‌گذاری صورت گیرد و شبکه دسترسی کشور توسعه پیدا کند. وی تصریح کرد: در کنار این تدابیر، توسعه شبکه موبایل نیز باید در دستور کار باشد که بتواند خدمات متنوع، ارزان‌تر و مناسب‌تری را در اختیار کاربران قرار دهد. در حوزه فضا نیز باید تدابیری انجام شود. در همین حال برای اینترنت ماهواره‌ای، در حوزه بین‌المللی نیز باید اقداماتی صورت گیرد تا بحث حاکمیت سرزمینی ما رعایت شود. برای این موارد متعدد، کارگروه‌های متعددی تشکیل شده و مرکز ملی فضای مجازی، ظرفیت قابل توجهی را برای رسیدگی به این موضوع اختصاص داده است.
ابلاغ مصوبه مقابله با انتشار
اخبار جعلی فضای مجازی
شورای عالی فضای مجازی الزامات پیشگیری و مقابله با نشر اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع در فضای مجازی مصوب جلسه ۶۸ این شورا در ۱۶ دی ماه ۹۹ را با هدف صیانت از سلامت و امنیت روانی جامعه و کاهش آسیب‌های مربوطه از طریق تعیین اقدامات پیشگیرانه و واکنشی و ارتقا سطح مسوولیت‌‌پذیری و پاسخگویی هماهنگ و به هنگام برای مقابله با ناهنجاری‌ها و پیامدهای آن ابلاغ کرد. با توجه به گسترش رسانه‌های ارتباطی نوین به ویژه پیام‌‌رسان‌های اجتماعی، افزایش جریان تولید و انتشار اطلاعات، اخبار و محتوای خبری در فضای مجازی، آسیب‌هایی که این اخبار جعلی به همراه دارند، تهدیدی برای امنیت ملی به حساب می‌آید. این اخبار خلاف واقع، تحریف‌شده و جعلی، آرامش اجتماعی را بر هم زده و انسجام ملی را خدشه‌دار می‌کند. از این رو شورای عالی فضای مجازی در آخرین جلسه خود در دی ماه ۹۹ با تصویب سندی، مدیریت بر این فضا را در راستای کاهش آسیب‌های ناشی از انتشار اخبار خلاف واقع، در دستور کار قرار داد. در این مصوبه گفته شده که نشر و بازنشر وسیع و سریع اطلاعات، اخبار و محتوای خبری تحریف‌شده و خلاف واقع عموماً با هدف ضربه به حیثیت اشخاص، آسیب به امنیت روانی، عوام فریبی، بی اعتبار سازی نهادها و گزارش‌های رسمی، ایجاد ترس و وحشت عمومی، برهم زدن آرامش اجتماعی، تضعیف انسجام ملی و تأثیرگذاری بر نتایج انتخابات صورت می‌گیرد. مطابق با این مصوبه تقسیم کار میان بیش از ۹ دستگاه مسوول صورت گرفته است.
وظایف وزارت ارشاد
در مقابله با اخبار جعلی فضای مجازی
در این مصوبه برای سکوهای نشر و درگاه‌های نشر جهت مواجهه با پیامدهای اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع وظایفی مقرر شده است. این مصوبه شامل درگاه‌های نشری می‌شود که بیش از ۵ هزار مخاطب دارند. وزارت ارشاد مکلف شده که درگاه‌های نشر (پایگاه‌های اطلاعاتی و سایت‌ها) را شناسایی و احراز کند. سکوهایی که این درگاه‌ها روی آنها سرویس می‌گیرند نیز شامل این بخش شده و باید شناسایی شوند. این وزارتخانه مکلف شده که سازوکار جامعی برای رصد و راستی آزمایی اطلاعات و اخبار ایجاد کند. به بیان دیگر باید یک پلتفرم مرجع برای آگاهی رسانی به مردم در رابطه با اخبار صحیح ایجاد و در آن پلتفرم، اخبار خلاف واقع به مردم آگاهی‌رسانی شود. این وزارتخانه همچنین باید یک نظام اعتبارسنجی ایجاد کند تا درگاه‌هایی که نسبت به انتشار اخبار اقدام می‌کنند، از نظر صحت اخبار، درجه بندی شوند. وزارت ارشاد باید ظرف سه ماه این وظایف را در قالب یک طرح جامع ارایه کند. پیاده‌سازی نظام اعتبارسنجی و رتبه‌بندی درگاه‌ها و سکوهای نشر با همکاری سازمان صدا و سیما و وزارت ارشاد انجام خواهد شد.
لایحه قضایی برای مقابله با
اخبار جعلی فضای مجازی تدوین می‌شود
مطابق این سند، قوه قضاییه با همکاری مرکز ملی فضای مجازی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، باید نسبت به ارایه لایحه قضایی مقابله با اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع با پوشش همه ابعاد اقدام کند. مصادیق جرم مشهود در حوزه اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع باید در این لایحه تعیین شود. این لایحه باید در مجلس شورای اسلامی تصویب شود. مسوولیت صاحب پلتفرم و منتشرکننده خبر نیز مطابق با آیین‌نامه قوه قضاییه تعیین تکلیف خواهد شد. از سوی دیگر در این لایحه باید صلاحیت محاکم جمهوری اسلامی برای آن بخش از اخبار خلاف واقع که درگاه‌ها و پلتفرم‌های خارجی علیه کشور نشر می‌دهند، تبیین شود. هیات نظارت بر مطبوعات نیز درگاه‌های نشر داخلی را مطابق با شرایط مندرج در قانون مطبوعات به عنوان نشریه الکترونیک محسوب می‌کند. بر این اساس شیوه نامه جدید نظارت بر تخلفات ناشی از اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع در چارچوب قانون و آیین‌نامه‌های موجود تهیه و به اجرا در می‌آید.
ارتقای تاب‌آوری اجتماعی
در مواجهه با اخبار به صدا و سیما سپرده شد
بر اساس این مصوبه سازمان صدا و سیما برای آگاه سازی افکاری عمومی، ارتقای تاب آوری اجتماعی و کاهش میزان اثرگذاری از اخبار و محتوای خلاف واقع باید اقدام کند. به بیان دیگر سازمان صداوسیما باید اقدام به موقع در مورد اخبار خلاف واقع داشته باشد؛ به این معنی که در سطوح ملی و محلی به صورت میدانی اخبار جعلی و خلاف واقع را اطلاع‌رسانی کند. در همین حال ارتقای سواد فضای مجازی و سطح آگاهی آحاد جامعه برای مواجهه با اخبار جعلی و خلاف واقع به وزارتخانه‌هایی مانند وزارت علوم، آموزش و پرورش و وزارت بهداشت و نیز سازمان صدا و سیما بر مبنای ظرفیت‌های قانونی هر یک سپرده شده است. مطابق با این سند، وزارت امور خارجه باید علیه منشأ خارجی اخبار جعلی اقدام کند. به این معنی که این وزارتخانه با بهره‌گیری از ظرفیت‌های حقوقی و دیپلماتیک، برای مقابله با موارد ارجاعی از سوی دستگاه‌های مسوول در خصوص عملیات سازمان یافته انتشار اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع علیه منافع و امنیت ملی با منشأ خارجی اقدام خواهد کرد.
