اصلاح و توسعه زیرساخت ارتباطی فضای مجازی کشور از جمله مهم‌ترین اهداف تحقق شبکه ملی اطلاعات است که می‌تواند بیش از شش نقص کلان موجود در شبکه ارتباطی کشور را رفع کند. به گزارش مهر، بررسی‌های مرکز ملی فضای مجازی نشان می‌دهد که در حال حاضر زیرساخت ارتباطی کشور دارای نقاط ضعف جدی است که تحقق این صنعت و اکوسیستم پویا و ارزش‌آفرین مبتنی بر آن را با مشکل مواجه کرده است. در این راستا تعریف و الزامات شش‌گانه شبکه ملی اطلاعات که در جلسه پانزدهم شورای عالی فضای مجازی مصوب شد، در جهت رفع این چالش‌ها و تحقق زیرساخت مطلوب کشور بوده است.
خروج ترافیک با مبدا و مقصد داخلی از کشور: هرگاه اطلاعات و ترافیک اصلی یا ترافیک کنترلی یک ارتباط که درون مرزهای جغرافیای کشور واقع شده به صورت خواسته یا ناخواسته از زیرساخت ارتباطی کشوری دیگر عبور کند، این ارتباط مشمول نقطه ضعف «خروج ترافیک» قلمداد می‌شود. این خروج ترافیک اغلب به علت استفاده کاربران داخلی از مکانیزم‌های شبیه VPN (که ترافیک کاملا داخلی را به خارج از کشور منتقل می‌کنند) و وابستگی به خدمات زیرساخت ارتباطی غیرداخلی اتفاق می‌افتد که شامل مواردی چون خدمات نام دامنه، زمان شبکه، رایانش ابری، نبود امکانات میزبانی با خدمات قابل رقابت و تعرفه مناسب و نبود سازوکارهای تبادل ترافیک بین تامین‌کنندگان خدمات و محتوا می‌شود. وجود این مشکل آثار زیان‌بار متعددی دارد. مهندسی ترافیک نامناسب اینترنت: مهندسی بهینه ترافیک می‌تواند کارآیی منابع شبکه مانند تجهیزات فیزیکی، کانال‌ها و منابع طیفی اشتراکی، نام‌های دامنه و آدرس‌های IP را ارتقاء دهد. به علاوه، مهندسی مناسب ترافیک، شاخص‌هایی مانند تأخیر، از دست رفتن بسته‌های اطلاعات و سرعت دسترسی را بهبود بخشیده و هزینه‌های ایجاد و بهره‌برداری از شبکه را کاهش می‌دهد. اما مهندسی نامناسب ترافیک که به دلایلی مانند نبود راهکارهای مطلوب و حساب‌شده گذر از آدرس‌های قدیمی اینترنت، انتقال نادرست ترافیک و نبود ظرفیت کافی در شبکه مصداق دارد، آثاری مانند ظرفیت‌سازی غیرضروری در بخش‌های مختلف شبکه، افزایش غیرواقعی منابع پردازشی و در نتیجه مصرف بیهوده انرژی، استهلاک تجهیزات و هدررفت پهنای باند را به همراه دارد. این درحالی است که بهینه‌سازی گردش و مهندسی ترافیک در زیرساخت ارتباطی کشور و برنامه‌ریزی مناسب برای ارتقای سیستم آدرس‌دهی و مسیریابی، یکی از راهبردهای مهم تحقق شبکه ملی اطلاعات به شمار می‌رود.
عدم امکان ارایه خدمات متنوع یکپارچه به کاربران: امکان ارایه خدمات متنوع یکپارچه شده، یکی از ارکان اصلی توسعه اکوسیستم بومی و صنعت داخلی فناوری اطلاعات محسوب می‌شود اما در حال حاضر به دلیل نبود زیرساخت تجمیع و توزیع ترافیک و شبکه‌های تحویل محتوا و نبود مسیرهای ارتباطی باکیفیت برای گردش داخلی اطلاعات مبتنی بر شبکه ملی اطلاعات، خدمات و محتوای داخلی قابلیت عرضه مناسب را به کاربران ندارند. بنابراین تأمین‌کنندگان این خدمات و محتوا، به زیرساخت‌های خارج از کشور متکی شده‌اند. همچنین عرضه خدمات در حال حاضر مبتنی بر سطوح متنوع و قابل توافق کیفیت نبوده و امکان ناحیه‌بندی امنیتی خدمات به شکل مناسب محقق نشده است.
تامین نامناسب امنیت، اعتماد و حریم خصوصی کاربران: در زیرساخت ارتباطی کنونی، امنیت، اعتماد و حریم خصوصی کاربران به صورت یکپارچه تامین نمی‌شود. در حال حاضر مصادیق مختلفی از این نقص دیده می‌شود که از جمله آن می‌توان به نبود سامانه‌های مدیریت یکپارچه و هماهنگ تهدیدات و حوادث سایبری که وقوع حملات سایبری علیه زیرساخت‌های حیاتی کشور مانند حمله استاکس‌نت را منجر می‌شود، اشاره کرد. در این راستا تامین امنیت یکی از ضرورت‌های اساسی شبکه ملی اطلاعات است که باید در کل اکوسیستم و به ویژه در زیرساخت‌های حیاتی مورد توجه قرار گیرد.
نامناسب بودن نظام پالایش محتوا: به دلیل ناکارآمدی نظام پالایش موجود و همچنین بنا نشدن معماری شبکه با دیدگاه گردش داخلی اطلاعات، پالایش به صورت متمرکز در دروازه‌های بین‌المللی صورت می‌گیرد. این مشکل آثاری مانند افزایش زمان تاخیر و هزینه پاسخگویی، افزایش افت بسته‌های اطلاعاتی، کاهش سرعت و کیفیت، افزایش ناکارآمد حجم ترافیک ورودی- خروجی دروازه‌های بین‌المللی یا درگاه‌های خاص و ظرفیت‌سازی غیرضروری متعاقب آن و همچنین عدم امکان پالایش عمیق و موثر را به همراه داشته است.
جایگاه نامناسب کشور در شبکه جهانی اینترنت: از دیگر اهداف مهم شبکه ملی اطلاعات، اصلاح نظام تامین و استفاده از پهنای باند بین‌الملل و ارتقای جایگاه کشور در شبکه جهانی اینترنت است. با تحقق این هدف، کشور از یک مصرف‌کننده پهنای باند بین‌الملل به یک بازیگر موثر در فضای مجازی تبدیل می‌شود. این درحالی است که در حال حاضر کشور در لبه‌های انتهایی اینترنت (مصرف‌کنندگی صرف پهنای باند) قرار دارد که در نتیجه دسترسی به خدمت و محتوای داخلی از خارج به‌شدت محدود شده است. از طرفی وابستگی به زیرساخت‌های ارتباطی خارج از کشور و همچنین وابستگی در تامین خدمات، باعث افزایش هزینه‌ها می‌شود، زیرا هزینه دسترسی به پهنای باند وابسته است. تامین از فروشندگان اصلی و نه واسط‌های سطح پایین و دسته چندم از طریق استقرار نقطه حضور آنها درون مرزها، قراردادهای شفاف و اجرای صحیح آنها برای حذف تبادلات ترافیک غیرقانونی و هدررفت پهنای باند و اصلاح روش‌های توزیع پهنای باند، نقش مهمی در این نظام دارند.
