گروه راه و شهرسازی|
کارشناسان صنعت هوایی کشور از کمبود زمین و کمبود هواپیماهای باریک پیکر به عنوان 2مانع کلیدی برای توسعه فرودگاه‌های کشور نام می‌برند.
به گفته کارشناسان، فرودگاهها از با ارزش‌ترین زیرساخت‌های جوامع پیشرفته محسوب شده و به دلیل برخورداری از پتانسیل‌های مختلف، در رشد اقتصادی کشورها و کمک به ایجاد توسعه پایدار نقش مهمی دارند. درواقع اهمیت فرودگاهها در دنیای امروز به حدی است که دست‌اندرکاران حوزه حمل و نقل هوایی، فرودگاهها را لکوموتیو اقتصادی هر کشور توصیف می‌کنند و وجود آن را عامل رشد اقتصادی و توسعه پایدار می‌دانند. از این رو توسعه فرودگاهها به جهت افزایش ظرفیت و پر رونق شدن آنها نیز از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
درست است که امروز دیگر لزوم توسعه فرودگاهها و تاثیر آن روی وضعیت حمل و نقل هوایی کشور بر هیچ‌یک از مدیران و مسوولان بخش حمل و نقل هوایی کشور پوشیده نیست اما تجربه استان‌هایی مانند تهران، مشهد، اصفهان، مازندران، سیستان و بلوچستان و... در خصوص توسعه فرودگاه‌های خود نشان داده که اراده تنها برای توسعه این فرودگاهها کافی نیست و اجرای امر توسعه آنها با مشکلات و موانع مختلفی روبه‌روست که نیاز است برای رسیدن به هدف و توسعه این فرودگاهها برطرف شوند.
فرودگاهها و توسعه نامتوازن شهری
بر این اساس، توسعه فرودگاهی در برخی از فرودگاه‌های کشور به دلیل وجود برخی مشکلات یا متوقف شده یا با کندی در حال انجام است.
در این خصوص حسین اسفندیاری، قائم مقام شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران توسعه فرودگاه مهرآباد را به دلیل محاصره آن از سوی شهر، سخت و بحرانی خواند و گفت: همین مشکل را در فرودگاه شهید هاشمی‌نژاد مشهد داریم که با صرف اعتبار ۱۸۰ میلیارد تومانی در‌صدد خارج‌سازی این فرودگاه از بن‌بست هستیم.
وی با بیان اینکه انتخاب مشهد به عنوان پایتخت فرهنگ اسلامی در سال ۲۰۱۷ همه را بسیج کرد تا این مشکل را حل کنند، گفت: به دلیل توسعه نامتوازن شهرها با مشکل بزرگی به اسم بن‌بست فرودگاهی مواجه هستیم. سال‌هاست فرودگاه مشهد به سمت بن‌بست شدن می‌رود. یعنی شهر توسعه پیدا کرده، فرودگاه محصور شده و راه دسترسی به آن کم است. همین مشکل را در فرودگاه مهرآباد نیز داریم.
وی با توضیح اینکه در سال‌های گذشته فرودگاه مهرآباد خارج از شهر بود و توسعه نامتوازن شهری موجب حصر این فرودگاه شده است، گفت: محاصره فرودگاه از سوی شهرها امکان توسعه را از ما گرفته است. بن‌بست فرودگاه مشهد از 2 ضلع سبب کاهش ایمنی و نشست و برخاست‌ها شده و محاصره فرودگاهها از سوی شهرها ظرفیت فرودگاهها را به بن‌بست رسانده است.
بحران توسعه فرودگاه مهرآباد
این مقام مسوول در شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران به طرح‌های توسعه‌یی در فرودگاه مهرآباد نیز اشاره کرد و گفت: مشکل ما در فرودگاه مهرآباد آن است که آنقدر فضا تنگ و بسته است که برای پیاده‌سازی هر طرح توسعه‌یی با شرایط بحرانی مواجهیم و در بخش‌هایی نیز توسط دستگاه‌های نظامی محاصره شده‌ایم.
قائم‌مقام شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران با بیان اینکه تنها ۱۱ درصد زمین فرودگاه مهرآباد در اختیار شرکت فرودگاه‌هاست و ۸۹ درصد آن در اختیار دیگر دستگاه‌هاست، گفت: برای این فرودگاه نیز با میلانی‌ها در حال رایزنی هستیم.
نبود زمین و هواپیمای باریک پیکر
درست است که توسعه فرودگاه‌های کشور به دلیل افزایش ظرفیت این فرودگاهها و توانایی جابه‌جایی تعداد بیشتری از مسافران، درآمدهای اقتصادی بسیاری را نصیب کشور خواهد کرد اما علاوه بر آنکه به گفته قائم مقام شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران توسعه برخی فرودگاهها مانند فرودگاه شهید هاشمی‌نژاد مشهد و فرودگاه مهرآباد تهران با مانع روبه‌رو هستند، حمیدرضا سیدی، معاون شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی کشور با اشاره به اینکه هزینه بالای اراضی اطراف فرودگاهها یکی از دلایل عدم توسعه آنهاست، گفت: امکان توسعه فرودگاهها وجود ندارد. ضمن اینکه مشکل اصلی، کمبود هواپیماهای بدنه کوچک است.
نبود فضای کافی برای توسعه فرودگاهها
حمیدرضا سیدی افزود: مشکل کمبود اراضی فرودگاه‌های شمالی کشور مربوط به محدودیت جغرافیایی آنهاست؛ زیرا تعدادی از آنها در کنار دریا هستند و بر همین اساس امکان توسعه این فرودگاهها وجود ندارد.
وی درباره انتقاد برخی نمایندگان درباره کمبود اراضی فرودگاه‌های شمالی، اظهار کرد: فرودگاه‌های رامسر، نوشهر و... فضایی برای گسترش ندارند به‌عنوان نمونه اراضی اطراف فرودگاه رامسر متعلق به ارگان‌های دولتی و افراد حقیقی است که حاضر به فروش زمین‌ها نیستند و ارگان‌های دولتی هم در این زمینه همکاری نمی‌کنند.
به گفته سیدی، مساله‌یی که در واگذاری اراضی اطراف فرودگاه‌های شمالی کشور وجود دارد، بحث درخواست رقم‌های بالا برای واگذاری زمین‌هاست که پرداخت این مبالغ در توان شرکت فرودگاهها و حتی دولت نیست؛ زیرا قیمت زمین در این مناطق بالاست. معاون برنامه‌ریزی و نظارت شرکت فرودگاهها همچنین گفت: شرایط فعلی فرودگاه‌های کشور برای پرواز مناسب است و مشکل اصلی صنعت فرودگاهی، نبود هواپیماهای بدنه متوسط و کوچک است. وی اضافه کرد: اگر هواپیمای «ای تی آر» بیشتری در ناوگان هوایی وجود داشت، حجم پرواز در فرودگاه‌های شهرستان‌ها افزایش می‌یافت.
سیدی با اشاره به زیرساخت‌های فرودگاه‌های کشور گفت: این زیرساخت‌ها جوابگوی هواپیماهای بدنه متوسط «ای تی آر» است. به عنوان نمونه در فرودگاه نوشهر و رامسر هم مشکلی برای فرود هواپیماهای متوسط پیکر وجود ندارد، اما برای هواپیمای پهن‌پیکر با مشکل مواجهیم ضمن اینکه دستگاه ناوبری پیشرفته‌یی در فرودگاه نوشهر نصب شده است که اگرچه در حجم پروازی موثر نیست اما می‌تواند کمک بسیاری به امنیت پروازها کند.
این مقام مسوول بیان کرد: با توجه به اینکه برخی فرودگاهها مسافر چندانی ندارند و باید میزان عرضه و تقاضا مناسب باشد، توسعه آنها توجیه اقتصادی ندارد.
این نکته نباید فراموش شود که موضوع تامین زمین و تملک آن، همچنین محاصره شدن برخی از فرودگاه‌های کشور با اراضی شهری از اصلی‌ترین مشکلات توسعه فرودگاهی در کشور هستند. شاید تنها راه برای توسعه فرودگاه‌هایی که با شهرهای‌شان محاصره شده‌اند سرمایه‌گذاری‌های کلان (مانند هزینه 180 میلیارد تومانی توسعه فرودگاه شهید هاشمی‌نژاد مشهد) باشد، اما لازم است برای حل مشکلات مربوط به توسعه فرودگاهی در سایر استان‌ها به‌خصوص استان‌های شمالی کشور ارگان‌ها و سازمان دولتی که مسوول هستند نسبت به تامین زمین اقدام کرده و آنها را در اختیار شرکت فرودگاهها قرار دهند تا از این طریق بتوان نسبت به توسعه فرودگاهها در این استان‌ها اقدام کرد.
جزئیات همکاری‌های فرودگاهی با فرانسه
در همین حال، قائم مقام شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران با اشاره به بازدید شرکت وینسی فرانسه از فرودگاه شهید بهشتی اصفهان، همچنین شهید هاشمی‌نژاد مشهد از ادامه مذاکرات با این شرکت برای انجام طرح‌های توسعه‌یی در 2فرودگاه بین‌المللی کشور خبر داد و گفت: شرکت وینسی فرانسه از بزرگ‌ترین شرکت‌های هلدینگی زیرساختی در دنیاست که با ۲۰۰ هزار نفر نیروی خاص تاکنون در ساخت پروژه‌های فرودگاهی ۳۴ کشور جهان مشارکت داشته است.
وی با بیان اینکه دو امکان برای همکاری با این شرکت در نظرگرفته‌ایم، گفت: نخست فرودگاه مشهد است که مذاکرات ما برای ساخت ترمینال در این فرودگاه با شتاب ادامه دارد و دومین فرودگاه نیز فرودگاه اصفهان بوده است که در حال پیگیری آن هستیم. در حال حاضر به دنبال آن هستیم تا نخست پروژه مشهد به نتیجه برسد و در مرحله بعدی سراغ فرودگاه شهید بهشتی اصفهان نیز خواهیم رفت.
وی ادامه داد: براساس این پروژه، ۴۳ هزار متر مربع ترمینال خارجی و ۲۵ هزار متر مربع ترمینال داخلی به فضای فرودگاه مشهد اضافه می‌شود که با استانداردهای روز بین‌المللی احداث خواهد شد.
به گفته اسفندیاری، این شرکت فرانسوی مقید است تا از معماری داخلی ایران و المان‌های فرهنگی داخلی در طراحی اولیه ترمینال‌های هر دو شهر مشهد و اصفهان استفاده کند.
اسفندیاری با بیان اینکه هم‌زمان با توسعه فضای ترمینالی به همان نسبت نیز باید صحن فرودگاه توسعه یابد، گفت: مدل سرمایه‌گذاری نیز به صورت BOT (ساخت، بهره‌برداری و واگذاری) است و هنگام ساخت تا مرحله بهره‌برداری نیز نیروهای ایرانی در کنار نیروهای شرکت فرانسوی برای آموزش خواهند بود.
قائم مقام شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران همچنین از برنامه‌های بلندمدت برای گسترش و رفع مشکلات فرودگاه مشهد خبر داد و گفت: ما برای اینکه فرودگاه مشهد را از حالت بن‌بست خارج کنیم حدود ۱۸۰ میلیارد تومان بودجه تعریف کرده‌ایم که در هیچ یک از فرودگاه‌های کشور چنین بودجه‌یی لحاظ نشده است.
