گروه اقتصاد کلان
بانک مرکزی 27 آذر ماه خبر رشد اقتصادی 7.4درصدی 6 ماهه و 9.2درصدی سه ماهه دوم امسال را اعلام کرد اما تاکنون جزییاتی از این گزارش منتشر نشده است اما منابع آگاه و گزارش‌های غیررسمی نشان می‌دهد که سهم بخش نفت 60 درصد بوده و رشد بخش کشاورزی 5 درصد، خدمات بیش از 2درصد، صنعت 2درصد، ساختمان (زیربخش صنعت) بیش از منفی 2درصد و رشد بخش معدن هم منفی بوده است. اگرچه این درصدها رسمی نیست اما چیزی که غیرقابل تردید و از زبان مسوولان و کارشناسان مورد تاکید قرار گرفته، افزایش سهم نفت از رشد اقتصادی است؛ موضوعی که تاکنون محل بحث و انتقادهایی درخصوص بی‌کیفیت بودن این رشد و سهیم نشدن بخش‌های تولیدی و صنعتی کشور است که می‌تواند مستقیما روی معیشت و اشتغال مردم تاثیرگذار باشد. در این خصوص یکی از اعضای هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در گفت‌وگو با «تعادل» با بیان اینکه رشد صنعت فوری و فی‌البداهه نیست، گفت که با توجه به سرمایه‌گذاری‌هایی که در بخش صنعت شده است در سه ماهه سال 96 شاهد رشد در این بخش خواهیم شد. سیدحسین سلیمی پیش‌بینی کرد که سهم صنعت از رشد اقتصادی در سال آینده حداقل دو برابر سال جاری شود.
نباید فعلا انتظار رشد صنعتی داشته باشیم
سیدحسین سلیمی، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران با اشاره به رسیدن قیمت هر بشکه نفت از کانال 40دلار به 50 افزایش تولید و صادرات این منبع سرمایه‌یی گفت: به همین دلیل سهم اصلی افزایش تولید ناخالص در 6 ماهه اول سال جاری نفت بوده است لذا بخش صنایع و مدیران این بخش خیلی این رشد را لمس نکرده‌اند. بدین معنی که در بخش‌های صنعتی شاهد افزایش تعداد بهره‌برداری واحدها و برگشت به تولید واحدهای راکد نبوده‌ایم. وی ادامه داد: بنابراین چون بیشتر این رشد اعلام شده متعلق به نفت بوده و قطعا بیش از 60 درصد آن متعلق به این بخش است نباید این انتظار را هم داشت که برای صنایع ملموس باشد.
وی ادامه داد: قبل از اینکه آمار 7.6درصد مربوط به
6 ماهه اول اعلام شود، رشد 3ماهه اول اعلام شده بود که گفته می‌شد 5.4 درصد بوده است. از این میزان حدود 3.8درصد مربوط به رشد نفت بود اگر همین نسبت را مبنا قرار دهیم، نشان می‌دهد که در این 7.6درصد نیز حدود 3درصد مربوط به بخش‌های غیرنفتی و 4.6درصد سهم نفت است. به گفته او این امر حاکی از این است که بخش نفت در اقتصاد رشد زیادی داشته است.
این نماینده بخش خصوصی همچنین اظهار کرد: هر چند که سهم نفت از رشد 6 ماهه اقتصاد فراوان بوده اما رشد صنعت هم مثبت و حدود 2درصد است. سلیمی درخصوص تاثیرات این میزان رشد صنعتی اظهار کرد: هر یک درصد رشد بخش صنعت تاثیر قابل‌ملاحظه‌یی بر کسب‌وکار تولیدکنندگان این بخش می‌گذارد. وی با بیان اینکه رشد صنعت در سال‌های گذشته منفی بوده است، گفت: ما اکنون از منفی به مثبت آمده‌ایم. علاوه بر این نکته مهم این است که به طور طبیعی مقدمه رشد بخش صنعت، سرمایه‌گذاری و رفع مشکلات آن است.
سلیمی ادامه داد: تاکنون اقدامات زیادی برای تامین مالی بنگاه‌ها برای رفع مشکلات آنها صورت گرفته که یکی از آنها پرداخت 16هزار میلیارد تومان به بنگاه‌های کوچک و متوسط بوده است. اما این را باید در نظر داشته باشیم که نتیجه اینگونه اقدامات با وقفه‌یی زمانی ظهور می‌کند، چون رشد صنعتی رشد فی‌البداهه و فوری نیست بلکه همیشه زمانبر است.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران گفت: بنابراین رشد واقعی صنعت را باید عملا در 3 ماهه اول سال 96 مشاهده کرد چون همه سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته، تامین مالی‌ها و واحدهای بازگشته به تولید تنها حدود دو ماه است که سرعت گرفته است لذا قطعا در سال آینده رد صنعتی خود را نشان می‌دهد. سیدحسین سلیمی اظهار کرد: براساس گزارش‌هایی که به ما داده شده است، بسیاری از بنگاه‌هایی که تامین مالی شده‌اند درحال استفاده از آن برای تامین مواد اولیه، راه‌اندازی واحدهای متوقف شده و نوسازی قطعات هستند.
وی درباره رشد اقتصادی سال 96 گفت: رشد نفتی در سال آینده متوقف خواهد شد لذا اگر آن رشد 7.8درصدی که برای یک سال آتی در نظر گرفته شده، محقق شود قطعا بیشترین سهم آن مربوط به صنعت و تولید خواهد بود. یعنی رشد سال به گونه‌یی خواهد بود که بخش تولیدی در آن سهمی 90درصدی خواهد داشت. به گفته سلیمی اگر طرح‌هایی مانند جذب سرمایه‌گذاری خارجی و... که در برنامه و بودجه در نظر گرفته شده است، محقق شود قطعا رشد مورد نظر (7.8درصدی) به دست خواهد آمد. وی پیش‌بینی کرد که سهم صنعت از رشد اقتصادی در سال آینده حداقل دو برابر سال جاری شود.«اگر امسال سهم صنعت 2 درصد شود قطعا سال آینده به 4.4درصد افزایش می‌یابد.»
رشد کنونی اشتغالزا نبوده است
یکی دیگر از فعالان بخش خصوصی هم معتقد است که رشد 6 ماهه اول اشتغالزا نبوده است. رییس کمیسیون رقابت، خصوصی‌سازی و سلامت اداری اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با ایسنا تصریح کرد که این رشد اقتصادی حاصل از تولید ثروت توسط کارآفرینان بخش خصوصی نبوده و برای همین این رشد به اشتغالزایی منجر نشده است. یلدا راهدار گفت: رشد اقتصادی 7.4درصدی حاصل از فروش نفت است نه نتیجه تولید ثروت توسط بخش خصوصی؛ بنابراین بعضی انتظارت محقق که از رشد اقتصادی بالا می‌رود برای اقتصاد به دست نمی‌آید.
وی ادامه داد: چنین رشد اقتصادی نشان‌دهنده چرخش اقتصادی نیست و از سوی دیگر این رشد الزاما منجر به ایجاد اشتغال نمی‌شود. امروز یکی از بزرگ‌ترین معضلاتی که با آن مواجه هستیم، معضل بیکاری است و مردم این سوال را دارند که چرا با وجود این رشد اقتصادی هنوز بیکاری بالاست.
رییس کمیسیون خصوصی‌سازی اتاق بازرگانی ایران تصریح کرد: امروز برخی اقتصاددان‌ها اعتقاد دارند که رشد اقتصادی صرفا به ایجاد اشتغال منجر نمی‌شود. این اشتباه در سال‌های گذشته در کشور ما وجود داشت که اگر رشد اقتصادی عدد قابل توجهی باشد، بیکاری و رکود از بین می‌رود و رونق اقتصادی اتفاق می‌افتد اما اینگونه نشده است.
وی به انتقاد از رشد بی‌رویه بنگاه‌های کوچک و متوسط در سال‌های گذشته پرداخت و گفت: مشکل اصلی این است که به قدری در سال‌های گذشته به ویژه در دو دولت نهم و دهم، بنگاه‌های کوچک و متوسط به لحاظ کمی رشد پیدا کرد و فقط تعدادشان بالا رفتند اما توسعه پیدا نکردند و توانمندسازی نشدند و در نتیجه تعداد بسیار زیاد بنگاه‌های خرد و کوچک ناتوان به وجود آمدند. راهدار عنوان کرد: عملا وقتی پول زیادی برای ایجاد این بنگاه‌ها تزریق شد این بنگاه‌ها راکد شدند و امروز وقتی به شهرک‌های صنعتی مراجعه می‌کنیم، می‌بینیم که بسیاری از واحد تعطیل یا نیمه فعال هستند. متاسفانه این فکر وجود داشت که هر فردی با یک دوره آموزشی می‌تواند به کارآفرین تبدیل شود و بعد هم با گرفتن وام یک واحد کوچک صنعتی، معدنی یا کشاورزی را راه‌اندازی کند در صورتی که آن فرد اصلا تفکر کارآفرینی نداشته باشد.
وی اضافه کرد: به همین دلیل امروز ما با بنگاه‌های ورشکسته و افراد بدهکاری مواجه هستیم که نمی‌توانند مالیاتشان را پرداخت کنند و مالیاتشان را بدهند یا مواد اولیه‌شان را تامین کنند. این توزیع پول برای ایجاد تعداد بنگاه‌های کوچک و متوسط اشتباه بود هر چند وجود بنگاه‌های کوچک و متوسط برای اقتصاد مثبت است اما نه به شکلی که باعث رکود عمیق شود.
