گروه راه و شهرسازی
سعید محمدزاده مدیرعامل شرکت راه‌آهن با بیان اینکه سیستم کنترل هوشمند قطار ATC از افتخارات جمهوری اسلامی ایران به حساب می‌آید، تاکید کرد: ضریب سلامت این سیستم در طول ماه‌هایی که استفاده از آن آغاز شده، 99.7درصد بوده است.
پس از وقوع سانحه تصادف بین دو قطار در ایستگاه هفت‌خوان سمنان و کشته شدن 49نفر و زخمی شدن بیش از 100نفر از مسافران این قطارها، برای نخستین‌بار نام سیستم کنترل هوشمند قطارها یا همان ATC در میان عامه مردم شناخته شد. در پی همین سانحه ریلی نیز محسن پورسیدآقایی مدیرعامل شرکت راه‌آهن و معاون وزیر راه‌وشهرسازی در اقدامی نادر از سمت خود استعفا کرد و عباس آخوندی نیز استعفایش را پذیرفت.
درنهایت سعید محمدزاده به‌عنوان مدیرعامل راه‌آهن و معاون وزیر راه از سوی وزیر راه‌وشهرسازی انتخاب و معرفی شد.
اکبر ترکان مشاور رییس‌جمهوری نیز که از سوی رییس‌جمهوری به عنوان مامور کمیته ویژه بررسی علل و عوامل حادثه قطار سمنان انتخاب شده بود با اعلام اینکه متصدی مرکز کنترل تهران-مشهد در ایستگاه شاهرود مقصر اصلی در حادثه قطار سمنان است تاکید کرد: علت وقوع سانحه و حادثه این است که حرکت قطار را از حالت خودکار خارج کرده و روی دستی گذاشته‌اند، عمدی در کار نبوده و فقط خطای حرفه‌یی بوده است.
البته پس از اظهارنظر ترکان بسیاری از کارشناسان حوزه حمل و نقل ریلی اعلام کردند که سیستم کنترل هوشمند ATC که در قطارها مورد استفاده قرار گرفته بود دارای ایراد و اشکال بوده و نیروهای انسانی نیز درخصوص استفاده از این سیستم آموزش کافی ندیده بودند، اما مدیرعامل جدید راه‌آهن در تازه‌ترین اظهارنظر خود به توضیح درخصوص سیستم ATC پرداخته و ضریب سلامت آن را بالای 99درصد می‌داند.
ضریب سلامت سیستم ATC
به گفته محمدزاده، ضریب سلامت این سیستم در طول ماه‌هایی که استفاده‌یی از آن آغاز شده 99.7درصد بوده است.
وی با بیان اینکه سیستم کنترل هوشمند قطار در حال حاضر در 5خط ریلی مترو کشور فعال است، تصریح کرد: مترو مشهد، اصفهان، شیراز و دو خط از مترو تهران از این سیستم استفاده می‌کنند و استفاده از این تجهیزات از سال 1387 در مترو آغاز شده است و سوال اینجاست که اگر انتقاداتی به این سیستم وارد است، چگونه ATC توانسته تمام رفت‌وآمدهای بسیار زیاد را مدیریت کرده و هیچ مشکلی نیز در مسیر آن به وجود نیاید.
وی با بیان اینکه این سیستم تمام گواهینامه‌های بین‌المللی لازم برای فعالیت را به دست آورده و با مجوزهای روز ساخته شده است، عنوان کرد: این سیستم در طول این مدت نسبت به تمام اتفاقاتی که در مسیر ریلی به وجود آمده واکنش طبیعی و استاندارد خود را انجام داده است، از این‌رو اینکه می‌گویند این سیستم ۲۰۰۰ یا ۴۰۰۰بار خاموش شده، نه تنها یک ایراد به حساب نمی‌آید که حتی باید از آن به‌عنوان یک نقطه قوت نیز یاد کرد.
مدیرعامل شرکت راه‌آهن درباره وضعیت خط ریلی تهران-مشهد بیان کرد: در طول روز در ایام غیرپیک مسیر تهران-مشهد پذیرای حدود ۱۰۰قطار است. این به معنای آن است که با احتساب مسیر ۱۰۰۰کیلومتری فاصله این دو شهر تنها برای یک ۲۴ساعت ۱۰۰هزار کیلومتر مسیر ریلی از سوی قطارها طی می‌شود.
محمدزاده ادامه داد: به‌طور میانگین در حرکت این ۱۰۰قطار در ۱۰۰۰کیلومتر تنها ۱۷مورد خاموش شدن ATC به‌طور میانگین گزارش شده است. این یعنی در صورتی که در بدترین حالت قطار در میانه یک بلاک ۲۰کیلومتری قرار داشته باشد، در طول روز از هر ۱۰۰هزار کیلومتر طی شده تنها ۱۷۰کیلومتر خاموشی ATC وجود داشته است و این به معنای آن است که ضریب سلامت این سیستم رقمی در حدود 99.7درصد خواهد بود.
وی درباره دلایل خاموش شدن ATC توضیح داد: این سیستم در زمان حرکت قطار سه نوع مختلف تجهیزات دارد. یکی از آنها روی زمین طراحی می‌شود، یکی از آنها زیر لکوموتیو کار گذاشته می‌شود و یکی در داخل قطار عمل می‌کند. وقتی تجهیزات کار شده روی زمین بنا به هر دلیلی به مشکل بر می‌خورد ATC به‌طور خودکار واکنش نشان داده و نسبت به لزوم پیگیری سریع آن اخطار می‌دهد.
مدیرعامل شرکت راه‌آهن با بیان اینکه چنین اتفاقی در راه‌آهن تمام کشورهای جهان امری طبیعی به حساب می‌آید، تاکید کرد: اینکه در نقطه‌یی مانعی کوچک روی ریل به وجود بیاید، آنتن کارگزاری شده در سیستم با مشکل مواجه شود یا بخشی از ریل شکسته شود این سیستم اخطار خود را ارائه می‌کند. متاسفانه برخی افراد این موضوع را به‌عنوان ضعف یا ایراد مشخص کردند. این در حالی است که این امر دقیقا جزو نقاط مثبت ATC قلمداد خواهد شد.
افزایش ضریب ایمنی قطار
محمدزاده با بیان اینکه برای افزایش ضریب ایمنی قطار سه سیستم الکترونیکی مجهز در داخل هر قطار تعبیه شده که دو سیستم به‌طور همزمان فعال هستند، گفت: برای بالا بردن ضریب ایمنی شرایط طوری پیش‌بینی شده که اگر دو سیستم ابتدایی فعال در قطار بنا به هر دلیلی از کار بیفتند، سیستم سوم سریعا وارد عمل شده و مشکلات احتمالی را برطرف کند. دوستانی که عملکرد این سیستم را زیرسوال می‌برند باید به‌طور دقیق آمارها و گزارش‌های موجود در این حوزه را بررسی کنند تا ببینند ضریب مشکلات در این حوزه تا چه میزان پایین بوده است.
مدیرعامل شرکت راه‌آهن در پاسخ به این سوال که آیا ایرادهای غیرطبیعی سیستم باعث کاهش حساسیت نیروی انسانی شده است نیز اظهار کرد: صحبت‌های ما براساس گزارش‌های رسمی و آمارهای قطعی است. وقتی راه‌آهن اعلام می‌کند که سیستم ATC بدون مشکل و بحران خاصی به کار خود ادامه داده است و اگر ایرادی گرفته شده در درصد بسیار پایینی از قطارها و به دلایل منطقی بوده است یعنی این فرضیه که خطای سیستمی باعث به وجود آمدن مشکلات شده صحت ندارد و اینها تنها صحبت‌های بدون پشتوانه فنی است که برای برهم زدن جو جامعه ارائه می‌شود.
دوخطه شدن ۱۳۰۰کیلومتر از خطوط ریلی
همچنین مدیرعامل راه‌آهن در بازدید اعضای کمیسیون عمران از خط آهن تهران-قزوین اعلام کرد: تا پایان کار دولت یازدهم طول مسیرهای دوخطه راه‌آهن در کشور به ۱۳۰۰کیلومتر افزایش خواهد یافت.
محمدزاده اظهار کرد: با توجه به سیاست‌های دولت برای توسعه شبکه حمل و نقل از جمله در حوزه ریلی، در کنار این طرح تا پایان امسال شاهد ۴خطه شدن خط‌آهن تهران-کرج و ۲خطه شدن خط‌آهن کرج-تهران خواهیم بود.
به گفته مدیرعامل راه‌آهن تا پایان کار دولت یازدهم طول مسیرهای 2خطه راه‌آهن در کشور به ۱۳۰۰کیلومتر افزایش می‌یابد.
مدیرعامل راه‌آهن با تاکید بر اینکه افزایش سهم بار برای راه‌آهن در اولویت اول است، گفت: کشورهای منطقه خواهان ترانزیت کالا از طریق مسیر ریلی ایران هستند و از این طریق می‌توانیم به درآمدهای قابل‌توجه جهت پیشرفت و تکمیل خطوط ریلی دست یابیم.
هشدار وجود خطا توسط سیستم ATC
شادمهر کاظم‌زاده عضو کمیسیون عمران با بیان اینکه اظهارات آخوندی درباره علت وقوع سانحه قطار مشهد قانع‌کننده بود، گفت: برخی رسانه‌ها درباره عملکرد سیستم ATC به اشتباه از ثبت خطای این سیستم نوشته‌اند درحالی که این سیستم هشدار خطا به معنای وجود یک مشکل در مسیر را داده است.
این عضو کمیسیون عمران با تاکید بر اینکه اظهارات وزیر راه‌وشهرسازی درباره علت وقوع سانحه در جلسه با اعضای کمیسیون عمران قانع‌کننده بود، گفت: درباره استیضاح وزیر راه‌وشهرسازی و عملکرد آقای آخوندی نباید عجولانه قضاوت کنیم.
وی با بیان اینکه برخی رسانه‌ها درباره عملکرد سیستم کنترل هوشمند ATC به اشتباه از ثبت خطای این سیستم نوشته‌اند در حالی که این سیستم هشدار خطا به معنای وجود یک مشکل در مسیر را داده است، تاکید کرد: در برخی رسانه‌های عنوان شده که سیستم ATC چندین‌بار خطا داشته درحالی که این خطاهای اعلام شده پیش‌آلارم بودند و این سیستم تشخیص خطا را داده است به این معنا که اگر ریل ترک خورده بود یا اینکه در مسیر آبگرفتگی وجود داشت، سیستم اعلام خطا داده و در واقع پیش آگاهی داده است.
اهمیت هشدارهای سامانه کنترل اتوماتیک
مازیار یزدانی معاون فنی و زیربنایی راه‌آهن نیز با بیان اینکه اطلاعاتی که در رسانه‌ها در مورد خرابی سیستم کنترل هوشمند اعلام می‌کند، پخش شد که این خرابی نیست بلکه هشدارهایی است که در شبکه وجود دارد.
وی گفت: ATC اعلام می‌کند که مشکلی در شبکه وجود دارد و با هشدار اپراتورها موظفند علت خرابی‌ها را پیگیری کنند.
یزدانی افزود: در صورتی که خرابی‌ها برطرف شود، ATC اجازه حرکت قطارها را می‌دهد.
یزدانی گفت: اگر در خودروها سرعت بالای ۱۲۰کیلومتر در ثانیه برود، خودرو هشدار می‌دهد اما در ATC قطار در صورتی که اپراتور به آن توجه نکند، به‌طور خودکار قطار را متوقف می‌کند.
یزدانی افزود: در حادثه سمنان هم سامانه ATC درست عمل کرد و دستور توقف به قطار داد درحالی که اپراتور بررسی کامل انجام نداد که چه مشکلی در شبکه وجود دارد و دستور ادامه سیر به قطار داد که آن حادثه به وجود آمد.
وی افزود: پس از این سانحه یکی از دستورهایی که داده شد و براساس دستور مقام معظم رهبری، دستورهای پیش‌گیرانه است.
