گروه انرژی
روسای سه کشور ایران، روسیه و آذربایجان این بار در باکو هم‌پیمان شدند. سه گانه انرژی دریای خزر پرونده‌هایی چون رژیم حقوقی دریای خزر، مبادلات برق، مسائل محیط زیستی، گاز و نفت را روی میز مذاکرات خود داشتند. ایجاد شبکه برق ایران و آذربایجان پرونده‌یی بود که دیروز بسته شد و در حضور روسای جمهور سه کشور و حمید چیت‌چیان، وزیر نیروی ایران شبکه برق دو کشور ایران و جمهوری آذربایجان به طور رسمی به همدیگر سنکرون شد. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو هوشنگ فلاحتیان، معاون برق و انرژی وزیر نیرو در این باره گفت: طی سال‌های گذشته زیرساخت انجام این طرح با احداث یک خط انتقال 230کیلوولت و طول 51 کیلومتر آماده شده بود و از پنج‌شنبه گذشته تبادل برق به صورت آزمایشی با حدود 90مگاوات ظرفیت به سمت ایران برقرار شد. هوشنگ فلاحتیان افزود: طی هفته گذشته بخشی از شبکه کشور آذربایجان از روسیه جدا شد تا بتواند به شبکه ایران متصل شود و هم‌اکنون ظرفیت تبادل 500 مگاولت آمپر در حالت سنکرون وجود دارد؛ در حالت جزیره‌یی نیز در این خط 200مگاوات تبادل برق امکان‌پذیر است. در پی سفر رییس‌جمهور ایران به آذربایجان شبکه برق دو کشور با ظرفیت 500
مگاولت آمپر به طور رسمی به همدیگر سنکرون شد. دو کشور از سال گذشته با برگزای نشست‌های دو جانبه و چند جانبه در تهران، ایروان، باکو، تفلیس و مسکو زمینه‌های ایجاد این شبکه برق را فراهم کرده بودند که اکنون به ثمر نشسته است. نخستین تلاش‌ها برای ایجاد بازار بزرگ برقی آسیای میانه به مذاکرات ایران و روسیه در سال 93 حول محور همکاری در حوزه انرژی برمی‌گردد. این مذاکرات سبب شد که همسایه مشترک ایران و روس، خود را وارد تبادلات تجاری بین دو کشور کند. طی این سال‌ها کمیسیون‌های اقتصادی مشترکی بین دو کشور برگزار شد. نهایتا هر دو کشور بر سر ایجاد شبکه برق به توافق رسیدند. پاییز سال گذشته محمود واعظى وزیر ارتباطات پس از برگزارى نشست افتتاحیه دهمین اجلاس کمیسیون مشترک همکاری‌هاى جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان به خبرنگاران گفت: اتصال شبکه برق ایران و آذربایجان با استقبال روسیه نیز روبه‌رو شده و این کشور تمایل خود را براى همکارى سه جانبه در این حوزه اعلام کرده است. دو ماه پس از آن، وزیر نیروی ایران و همتای گرجستانی‌اش درباره اتصال شبکه‌های دو کشور با ارمنستان، روسیه و آذربایجان گفت‌وگو کردند. هدف اصلی برای همکاری با
گرجستان، صادرات برق ایران به اروپا بود که از طریق این کشور امکان‌پذیر است. این دیدار که برای توسعه همکاری‌های برق و انرژی به ویژه تجارت و مبادلات برق به ویژه ایجاد همکاری‌های منطقه‌یی برق در آسیای میانه و حوزه قفقاز به میزبانی تهران برگزار شد به پیشنهاد ایران، کارگروه مشترک سه جانبه بین جمهوری اسلامی ایران، ترکمنستان و جمهوری آذربایجان تشکیل شد تا پتانسیل‌های موجود برای تبادل برق بررسی شود. در روز‌های پایانی سال 94 وزیر نیروی ایران در دیدار با «شاهین مصطفی‌یف» وزیر اقتصاد و صنعت جمهوری آذربایجان درخصوص پروژه اتصال شبکه‌های برق کشورهای ایران، جمهوری آذربایجان، گرجستان و روسیه که به نفع هر چهار کشور خواهد بود، اظهار کرد: با توجه به اینکه پیک مصرف برق جمهوری آذربایجان و روسیه و گرجستان در زمستان و پیک مصرف برق ایران در تابستان است ضمن تبادل برق می‌توانیم در تابستان وارد‌کننده برق از جمهوری آذربایجان و روسیه و گرجستان و در زمستان صادر‌کننده برق به این کشورها باشیم و هزینه احداث نیروگاه‌های جدید را کاهش دهیم اواخر خرداد ماه بود که پارلمان آذربایجان چارچوب قرارداد فروش برق میان ایران و آذربایجان را به تصویب
رساند که شامل فروش برق به کشور ثالث نیز می‌شود. مبادله برق در این قرارداد از طریق خط انتقال مغان(پارس‌آباد - ایمیشلی) انجام می‌شود. طی 10سال گذشته، آذربایجان نسبت به ساخت و بهره‌برداری از نیروگاه‌های جدید با فناوری‌های نو اقدام کرده و ظرفیت تولید برق در این کشور به 7149 مگاوات افزایش یافته است. در سال‌های 2003 و 2004 این کشور به دلیل فرسودگی نیروگاه‌ها و خطوط انتقال با مشکلاتی جهت تامین برق مواجه شده بود. اما با نوسازی زیرساخت‌های موجود و تاسیس نیروگاه‌های جدید، آذربایجان نه تنها موفق شد نیازهای داخلی کشور را تامین و مدیریت کند بلکه نسبت به صادرات برق نیز اقدام کرد. در سال 2015 آذربایجان 5/22میلیارد کیلووات ساعت و در سال 2014 نیز 7/22میلیارد کیلووات ساعت برق تولید کرد. ظرفیت تولید برق آذربایجان طی 5 سال گذشته 30درصد افزایش یافته که قادر به تولید 24میلیارد کیلووات ساعت برق در سال است. این میزان تولید امکان صادرات 1/2میلیارد کیلووات ساعت برق را به صورت سالانه فراهم می‌کند. همچنین به دلیل توسعه خطوط انتقال برق، آذربایجان می‌تواند به عنوان ترانزیت‌کننده نیز ایفای نقش کند.
چرایی اتصال برون مرزی شبکه برق
همگام با حرکت جهانی در مبادلات انرژی الکتریکی از طریق اتصال برون‌مرزی شبکه‌های برق که در سال‌های اخیر به ویژه در کشورهای تازه صنعتی شده و درحال توسعه به طور فزاینده‌یی شتاب گرفته، ایران نیز با کشورهای همسایه به مبادله و صدور انرژی الکتریکی پرداخته است. این حرکت به طور عمده بر این مبنا شکل گرفته که کشورهای مبادله‌کننده برق به جای اختصاص بخش نسبتا قابل توجهی از ظرفیت نصب شده خود به عنوان ظرفیت ذخیره از سایر کشورهای طرف مبادله برای تامین این ظرفیت استفاده کنند. بدین ترتیب از سرمایه‌گذاری برای ایجاد ظرفیت ذخیره و افزایش قابلیت اطمینان در شبکه برق در سطح بالایی بی‌نیاز می‌شوند. تجربه کشورهای اروپایی نظیر آلمان نیز نشان از موفقیت ایجاد این دست شبکه‌های برق می‌دهد.
بالاتر بودن ظرفیت شبکه برق ایران در مقایسه با ظرفیت شبکه برق کشورهای همسایه موجب افزایش تمایل آنها به واردات برق از ایران شده است زیرا از یک سو با اتصال شبکه‌های برق این کشورها به شبکه برق ایران، پایداری این شبکه‌ها افزایش می‌یابد و از سوی دیگر این تبادلات موجب افزایش پایداری در شبکه برق داخلی نیز می‌شود. همچنین تفاوت زمان اوج مصرف سالانه در زمستان، تابستان و اختلاف افق، درجه حرارت، شرایط مختلف آب و هوایی و اقلیمی با کشورهای همجوار می‌تواند بازار مناسبی برای فروش و تبادل برق ایجاد کند.
شبکه‌های برون مرزی برق ایران
ایران با هفت کشور ارمنستان، آذربایجان، ترکیه، پاکستان، افغانستان، ترکمنستان و عراق و جمهوری خودمختار نخجوان مبادله برق دارد که در این میان به چهار کشور ترکیه، عراق، پاکستان و افغانستان فقط برق صادر می‌کند. بر پایه آمار تفصیلی صنعت برق ایران، مجموع انرژی ارسال شده ایران به این کشورها در سال گذشته 10میلیارد و 240میلیون کیلووات ساعت بود که در قیاس با سال 1393 شش درصد رشد داشته است. بیشترین انرژی ارسال شده برون‌مرزی در این سال به کشور عراق (هفت میلیارد و 71میلیون کیلووات ساعت) بود که نسبت به سال 93 رشدی 16.6درصدی داشت و پس از آن کشورهای ترکیه، افغانستان، پاکستان، ارمنستان و جمهوری خودمختار نخجوان قرار داشتند. چندی پیش اما در پی اختلال داعش در شبکه‌های انتقال برق، مدیرعامل شرکت مدیریت شبکه برق ایران گفت: در سال جاری به خاطر وضعیت عراق و مشکلی که برای یکی از خطوط انتقال پیش آمد، صادرات برق ایران اندکی کاهش یافت. همچنین صادرات برق ایران به کشورهای عراق، پاکستان و آذربایجان در سال گذشته با رشد مثبت و سایر کشورها با رشد منفی همراه بود.
