گروه اقتصاد اجتماعی| مهدی کریمیان|
نشست هم‌اندیشی و معرفی کلیات برنامه راهبردی جدید معاونت پیش‌گیری از آسیب‌های اجتماعی صبح دیروز برگزار شد. خبرنگاران و کارشناسان بسیاری به ساختمان سازمان بهزیستی در مقابل پارک شهر تهران آمده بودند تا از اعتیاد به عنوان یک آسیب اجتماعی بشنوند. سند چشم‌انداز جدید دفتر پیش‌گیری از آسیب‌های اجتماعی در اواخر سال گذشته به دفاتر استان‌های سازمان بهزیستی ارسال شد و تعداد زیادی از استان‌ها در موعد مقرر پیشنهاد‌ها و نظرها و انتقادات خود را به این دفتر ارسال کردند که در این نشست شرکت داشتند. علاوه بر مسوولان استان‌ها تعدادی از کارشناسان و استادان دانشگاه نیز در نشست حاضر بودند.
به گزارش «تعادل»، مجید رضا‌زاده رییس مرکز توسعه پیش‌گیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی در ابتدای این نشست گفت: «مدتی بود که نیاز به چشم‌انداز جدید در پیش‌گیری از آسیب‌های اجتماعی احساس می‌شد. ما در طی سالیان گذشته کمتر در شرایطی قرار داشتیم که یک نگاه و نگرانی جمعی در سطوح مختلف کشور نسبت به آسیب‌های اجتماعی وجود داشته باشد اما در پیام نوروزی مقام معظم رهبری هم به درستی به بحث آسیب‌های اجتماعی اشاره شد. طی سال گذشته و امسال جلسات متعددی در بالاترین سطح تصمیم‌گیری نظام برگزار شده است و این نگاه مسوولیت ما را بیشتر می‌کند. طی دو دهه گذشته سازمان بهزیستی برنامه‌های خوبی در ابعاد مختلف جهت پیش‌گیری از آسیب‌های اجتماعی داشته است که تاثیرگذاری خوبی داشته‌اند اما زمان آن فرا رسیده که پوست اندازی داشته باشیم، ظرفیت‌های دیگر را هم بشناسیم، برنامه‌های خود را به‌روز کنیم و پوشش دهی را افزایش دهیم. یکی از ظرفیت‌هایی که در سازمان بهزیستی کمتر از آن استفاده شده است برنامه‌هایی با رویکرد اجتماعی است که به نظر می‌رسد با وجود ظرفیت موجود به دلیل مشغولیت در بخش‌های دیگر از این بخش نسبتا غافل بوده‌ایم. ما در هر دوره‌یی به
عملکرد و برنامه‌های قبلی خود می‌نگریم و برنامه‌های آتی را به روز می‌کنیم تا تاثیرگذاری را بیشتر کنیم.»
رضا‌زاده افزود: «یکی از دغدغه‌هایی که مطرح است این است که حدود مسوولیت‌های سازمان بهزیستی چقدر است. اگر ما ظرفیت نداشته باشیم مسوولیتی بر دوش سازمان گذاشته نمی‌شود و اگر مسوولیتی نپذیریم ظرفیت‌هایمان رشد نمی‌کند و در واقع این دو مکمل همدیگر هستند. اگر بهزیستی ظرفیت‌های خود را نشان ندهد باید دنباله‌رو نهادهای دیگری باشد که تخصصی در این حوزه ندارند و عمدتا موفق هم نبوده‌اند. در برنامه ششم توسعه سازمان بهزیستی به عنوان متولی آسیب‌های اجتماعی پیش‌بینی شده است که تا به حال در اختیار این سازمان نبود. باید ساختارهای لازم برای پیشبرد برنامه‌ها با توجه به مسوولیت جدید و خطیری که در برنامه ششم توسعه به عهده سازمان بهزیستی قرار داده شده است را به وجود آوریم. در واقع قرار بر این است که سازمان بهزیستی هم در بخش پیش‌گیری و هم در بخش حمایتی متولی آسیب‌های اجتماعی باشد و لازمه آن تخصیص بودجه، ظرفیت و اختیار به این سازمان است.»
به گزارش «تعادل»، رییس مرکز توسعه پیش‌گیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی ادامه داد: «از طرف دیگر در درون سازمان بهزیستی نیاز به برنامه و آینده نگری حس می‌شود. ما به عنوان متولی آسیب‌های اجتماعی باید بتوانیم جامعه را رصد کنیم و دریابیم که آسیب‌ها و مشکلات در جامعه چه روندی دارند و به کدام سو می‌روند و بعد از آن بتوانیم برای حمایت و پیش‌گیری از این آسیب‌ها اقدام کنیم. از دید عامه مردم علت آسیب‌هایی مانند طلاق و خودکشی خیلی واضح و شفاف نیست اما از دید متخصصان این سازمان آسیب‌ها فرموله شده و عوامل آن مشخص شده است. در مورد بودجه به ما قول‌هایی داده شده است اما من به شخصه این عقیده را دارم که در سال‌های قبل و همین‌طور امسال، بودجه عمده‌ترین مشکل نبوده و نیست بلکه عدم وجود برنامه مشخص مشکل اصلی است. در سال گذشته که اکثر نهادها با مشکل بودجه دست و پنجه نرم می‌کردند نیز این سازمان از لحاظ مالی کمتر در مضیقه بود. بزرگ‌ترین مشکل عدم وجود برنامه است و حالا پیش روی ما برنامه‌یی است که البته نیاز به چکش کاری و تکمیل شدن دارد.»
رویکرد اجتماعی در دستور کار
شیرین احمدنیا مدیرکل دفتر پیش‌گیری از آسیب‌های اجتماعی در ادامه نشست گفت: «ما در این دفتر برنامه‌های مشارکتی جدیدی خواهیم داشت و قصد داریم برنامه‌هایی که به صورت مشترک انجام می‌دهیم را گسترش دهیم. هدفی که برای این نشست در نظر گرفته شده تبادل نظر در مورد تغییر رویکرد جدید دفتر است. سال‌هاست که ریشه‌یابی، تحلیل، پیش‌گیری و چاره‌اندیشی در زمینه آسیب‌های اجتماعی ایران حیطه عمل صاحب‌نظران و مدیرانی بوده‌اند که حوزه تخصصی آنها علوم پزشکی و روان شناختی بوده است. در نتیجه تفوق این رویکرد سیاست‌هایی که در مورد این آسیب‌ها طرح‌ریزی شده است با یک استاندارد کشوری همراه بوده که به کل جغرافیای ایران از شمال تا جنوب و شرق تا غرب به یک چشم نگریسته است. در نتیجه طبق تحقیق‌ها متوجه شدیم که با سه نوع غفلت در این حیطه روبه‌رو هستیم. نخستین مورد غفلت در تنوع دسته‌بندی‌هاست که تمایزها در زمینه‌های اجتماعی، اقتصادی، قومیتی، فرهنگی، سن، جنسیت و مذهب را نادیده گرفته است. مورد دوم غفلت از توجه به نابرابری در زیر ساخت‌ها، توزیع منابع است و مورد سوم غفلت از افول سرمایه و سلامت اجتماعی است. در این مدت نگاه بیشتر به سلامت جسمی یا
نهایتا روانی افراد بوده است و سلامت اجتماعی مغفول مانده است. وقتی به سلامت اجتماعی توجه نشود به واگرایی انسان‌ها منتهی می‌شود، مشارکت اجتماعی و اعتماد به نهادها کاهش و در نتیجه فرد گرایی افزایش می‌یابد.» احمدنیا ادامه داد: «بخش عمده‌یی از فعالیت‌های دفتر پیش‌گیری از آسیب‌های اجتماعی به روال قبل ادامه خواهد یافت و برنامه‌های تکمیلی نیز به آن اضافه خواهد شد. به صورت دسته‌بندی کلی نکاتی که در نظر خواهی‌ها از کارشناسان گرفته شد عبارتند از: ضرورت تناسب راهبردها با اسناد بالادستی، تعریف آسیب‌های اجتماعی و چارچوب نظری، وضعیت موجود آسیب‌های اجتماعی کشور، مبنای تعیین گروه‌های هدف این معاونت، تداخل برنامه‌های اجتماع محور، توجه به جایگاه حمایت‌یابی از نهادهای دولتی و غیر دولتی در برنامه‌ها، ضرورت طراحی دوره جامع تسهیل‌گری با همکاری موسسات آموزش عالی، سازوکار هم‌اندیشی با استان‌ها، الگوی برون‌سپاری فعالیت‌ها.»
