گروه انرژی| حمید مظفر|
هنوز چند روزی از برگزاری نمایشگاه بین‌المللی ایران‌پلاست دهم نگذشته است که محل نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران میزبان تعداد زیادی از شرکت‌های داخلی و خارجی فعال در بخش‌های مختلف نفت در بیست‌ویکمین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز و پتروشیمی تهران است. از صبح روز پنج‌شنبه این نمایشگاه رسما آغاز به کار کرد. هر چند برخلاف مراسم افتتاحیه دهمین نمایشگاه ایران پلاست که با حضور وزرای نفت و صنعت و نیز معاون اول رییس‌جمهور و به صورت مفصل برگزار شد در نخستین ساعات برگزاری این نمایشگاه شاهد این بودیم که تنها رکن‌الدین جوادی، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در نشستی خبری پاسخگوی سوالات رسانه‌های مختلف داخلی و خارجی باشد. جوادی در پاسخ به سوال‌های خبرنگاران مختلف که عمدتا ارتباط مستقیمی نیز با برگزاری نمایشگاه نداشتند، اطلاعات قابل توجه و بعضا دست اولی در اختیار خبرنگاران قرار داد. برگزاری نخستین مناقصه‌ها در چارچوب IPC در تیر ماه، تکذیب ارائه تخفیف‌های نفتی در فروش نفت ایران، نزدیک شدن به رکورد 2میلیون و 100هزار بشکه در صادرات نفت و لغو کنفرانس لندن از مهم‌ترین مواردی بود که در کنفرانس معاون وزیر نفت و مدیرعامل NIOC مطرح
شد.
به گزارش «تعادل» با گذشت 6 ماه از برگزاری نشست تهران هنوز تکلیف قراردادهای IPC مشخص نشده و عده‌یی معتقدند که این دولت منتظر پایان عمر مجلس نهم شورای اسلامی و همکاری مجلس دهم در این زمینه است. در همین رابطه رکن‌الدین جوادی در ابتدای صحبت‌های خود پاسخگوی سوالی در مورد آخرین وضعیت اصلاح پیش‌نویس قرارداد «IPC»بود. وی در این رابطه اظهار کرد: IPC دارای دو بخش است. بخش اول چارچوب‌هایی است که به پیشنهاد وزارت نفت به تصویب هیات دولت رسید که مبنای تهیه قراردادها و پیش‌نویس قراردادها و در صورت لزوم مبنای مذاکرات خواهد بود. این چارچوب درحال اصلاح و تعدیل در برخی از مواد است که شخص وزیر نفت مدیریت آن را به عهده دارد. همزمان کارگروهی سه نسخه از پیش‌نویس قراردادها را آماده کرده و درحال نهایی‌شدن است. به محض نهایی شدن این پیش‌نویس باید در هیات‌مدیره شرکت ملی نفت به تصویب برسد. جوادی اظهار امیدواری کرد که مجموعه این اقدامات تا ماه خرداد و تیر به سرانجام برسد و در تیرماه نخستین دور مناقصات در حوزه قراردادهای بالادستی صنعت نفت برگزار شود.
وی در مورد انتقاد برخی گروه‌های سیاسی مبنی بر تضعیف نقش حاکمیتی ایران و مدت زمان طولانی این قراردادها نیز پاسخ داد:«در مورد موضوع حاکمیتی باید اعلام کنم که این قراردادها در هیات تطبیق قوانین مجلس شورای اسلامی بررسی می‌شود و در صورت مغایرت با قانون اساسی و راهبردهای کلی نظام مورد اصلاح قرار می‌گیرد. درحال حاضر نیز مصوبه دولت مبنی بر توسعه بخش بالادستی صنعت نفت نیز در این هیات قرار دارد و اجازه بدهید تا منتظر اظهارنظر حقوقدان‌های این هیات باشیم. در رابطه با طولانی بودن قراردادهای بالادستی نیز نقطه نظرات متفاوتی وجود دارد. برداشت من این است که قراردادهای IPC همان قراردادهای بیع متقابل با دو فرق اساسی است. تفاوت اول این است که پیمانکار به جای اینکه بابت سرمایه‌گذاری پاداش خود را دریافت کند از محل تولید میدان انتفاع می‌برد. در قراردادهای بیع متقابل بازپرداخت به سرمایه‌گذار بر مبنای هزینه‌های بانکی و دستمزد(REM) بود اما در قراردادهای جدید این مساله مستقل از تحویل پس از 21 یا 28روز و توانایی میدان در تولید است. ناچارا باید زمان قرارداد متناسب با بازپرداخت باشد حال این زمان بازپرداخت محل مناقشه است. طرفین
معامله نیز منافع خود را پیگیری می‌کنند و به نظر من در زمان برگزاری مناقصه این مسائل بهتر خود را نشان خواهند داد».
رد تخفیف‌های نفتی ایران
در هفته‌های گذشته رسانه‌های معتبر انرژی جهان در گزارش‌هایی خبر از ارائه تخفیف‌های قابل توجه از سوی ایران برای فروش نفت خود و بازپسگیری سهم خود از بازار بدین وسیله داده بودند. «تعادل» پیش از این در گزارش«تخفیف‌های نفتی ایران در گرماگرم فریز نفتی» به بررسی این موضوع پرداخته بود. مدیرعامل شرکت ملی نفت در پاسخ به پرسش «تعادل» در این رابطه این مساله را رد کرد:«بنده این گزارش‌ها را تایید نمی‌کنم. شرکت ملی نفت همان روالی که در دوران قبل از تحریم برای صادرات نفت داشتیم را پیگیری می‌کند. اتفاقا ما با مشکلی مواجه شده‌ایم که رقبای منطقه‌یی ما برای جذب مشتریان ایران تخفیف‌هایی به آنها پیشنهاد می‌کنند. تا الان نیز تسلیم این جوسازی‌ها نشده‌ایم و امیدواریم در آینده نیز نشویم. ممکن است در مذاکره‌یی به این نتیجه برسند که به دلیل مشکلات بانکی که هنوز به صورت کامل روان نشده است، پرداخت پول به جای 24ساعت ظرف یک هفته انجام شود. عده‌یی ممکن است این را یک تخفیف در نظر بگیرند. یا به عنوان مثال در ابتدای برداشته شدن تحریم‌ها هنوز سیستم بیمه‌یی P&I (Protection and indemnity) هنوز راه‌اندازی نشده بود و ما ناچار بودیم
نفتی را که در گذشته به صورت FOB(قراردادی که در آن خریدار مسوول خسارت‌ها و از بین رفتن کالا در طول جابه‌جایی آن است) در ماه‌های اول پس از تحریم به صورت C&F(قراردادی که در آن فروشنده مسوول پرداخت هزینه‌های حمل و نقل است و متحمل ریسک‌های مربوط به خریدار و از بین رفتن کالاها می‌شود) بفروشیم بنابراین کشتی‌های خود را به کار گرفتیم. این را دیگران حمل بر تخفیف کردند درحالی که این مساله در جهت احیای بازار از دست رفته بود».
افزایش صادرات نفتی به مثابه آمادگی برای تعامل با اوپک
یکی از مباحث داغ این روزهای بازار نفت بحث فریز نفتی و پیوستن یا عدم پیوستن ایران به این طرح است. جوادی در پاسخ به پرسش‌های خبرنگاران در این رابطه اظهار کرد:«نفت تولید شده در ایران در دو بخش مصرف می‌شود. بخش اول مربوط به پالایشگاه‌های داخلی است که حداکثر مصرف آنها حدود یک میلیون و 800هزار بشکه در روز است. بقیه تولید ایران صادر می‌شود. صادرات ایران در دوران تحریم حدود یک میلیون بشکه در روز بود. برنامه وزارت نفت و شرکت ملی نفت بر این بود که ظرف 6 ماه صادرات ایران به دو میلیون بشکه در روز و تا پایان سال جاری به حجم صادرات پیش از تحریم که حدود دو میلیون و 200هزار بشکه در روز بود، برسیم. امروز خوشحالم اعلام کنم که متوسط صادرات ایران در ماه آوریل از مرز دو میلیون بشکه در روز گذشت و به مرز دو میلیون و 100هزار بشکه نزدیک شد. متناسب با این صادرات ایران تولید خود را افزایش داده و درحال حاضر تولید ماه بیش از 3میلیون و 700هزار بشکه در روز است و ظرف چند روز آینده به 3میلیون و 800هزار بشکه در روز خواهیم رسید. در بخش میعانات نیز صادرات ایران در دوران تحریم به طور متوسط 250هزار بشکه در روز بود و امروز از مرز 450هزار
بشکه گذشته است و با افزایش تولید پارس‌جنوبی نیز این حجم صادرات به تناسب افزایش یابد. امیدوار هستیم با وارد شدن پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس و پالایشگاه‌های سیراف به جای صادرات میعانات گازی، محصولات پالایشی حاصل از آنها را تولید و صادر کنیم».
وی در مورد آمادگی ایران برای پیوستن به طرح فریز نفتی و توقف تولید بیشتر خود گفت: «اگر مصاحبه‌های وزیر نفت را مشاهده کنید، متوجه خواهید شد که ایران به محض بازپسگیری سهم گذشته خود از بازار آماده تعامل مشترک در اوپک و سایر مجامع بین‌المللی است».
آخرین اخبار از وضعیت میدان‌های مختلف
مدیرعامل NIOC در مورد آخرین وضعیت میدان سلمان نیز به خبرنگاران گفت:« ابتدا قرار بود که توسعه گاز میدان سلمان به کشور امارات واگذار شود اما به دلیل مشکلاتی که در صادرات این کشور پیش آمد و هنوز نیز حل نشده و حدود 10سال از این قرارداد می‌گذرد هنوز عملیاتی نشده است لذا شرکت ملی نفت تصمیم گرفت که اقدام به تولید گاز از این میدان مشترک کند. خوشبختانه این میدان درحال حاضر به مرحله تولید رسیده و خط لوله 300کیلومتری آن آماده شده و هفته گذشته گاز آن وارد فازهای عسلویه شد. همانطور که استحضار دارید گاز حاصل از این میدان گاز ترش است و پس از جداسازی اولیه در سکوهای سلمان درحال حاضر شیرین‌سازی آن با حجم 120میلیون فوت مکعب در واحدهای عسلویه انجام می‌شود و امیدواریم که به تدریج در یکی دو ماه آینده به حجم 300میلیون فوت مکعب که در طراحی اولیه این میدان در فاز یک مد نظر قرار گرفته بود، برسیم».
گرایش هم‌غربی- هم‌شرقی NIOC
رکن‌الدین جوادی در پاسخ به پرسشی مبنی بر گرایش و تمایل شرکت ملی نفت برای همکاری با شرکت‌های آسیایی نسبت به شرکت‌های غربی نیز اظهار کرد: «شرکت ملی نفت به هیچ‌کس گرایش ندارد. گرایش ما توسعه آبرومندانه صنعت نفت با حداکثر ظرفیت است. به همین دلیل درهای صنعت ما هم به روی کشورهای غربی در صورت پذیرش شرایط ایران و هم به روی شرق باز است. همانطور که استحضار دارید در دوران تحریم بازارهای اروپا به روی ما بسته شد، اما امروز بخش زیادی از قراردادهای جدید برای صادرات نفت با اروپایی‌ها بسته شده است. اگر به یادداشت تفاهم‌هایی که در مدت اخیر به امضا رسیده‌اند نیز توجه بفرمایید، ملاحظه می‌کنید که سه یادداشت تفاهم با شرکت‌های غربی و دو یادداشت با شرکت‌های شرقی امضا شده است».
وی در مورد آخرین وضعیت فازهای 11پارس‌جنوبی، فاز دوم آزادگان‌جنوبی و فاز دوم میدان یادآوران گفت: «مذاکرات ما با طرف چینی در مورد میدان یادآوران رو به اتمام است. علت طولانی‌شدن این توافق نیز این است که توسعه فاز دوم هر میدان نیاز به ارزیابی عملکرد فاز اول آن میدان دارد. خوشبختانه فاز اول میدان یادآوران حدود یک‌ماه پیش راه‌اندازی شد و در یکی، دو هفته آینده به ظرفیت نهایی خود نزدیک می‌شود. فاز دوم نیز در چارچوب توافق‌های اولیه و به صورت بیع‌متقابل به بهره‌برداری خواهد رسید. قرارداد فاز اول آزادگان جنوبی نیز به علت عقب‌افتادگی پیمانکار به ناچار لغو شد و شرکت ملی نفت رأسا توسعه این پروژه را به عهده گرفت و دو سال پیش که قرارداد با پیمانکار لغو شد تنها پنج چاه حفاری و دو دکل مشغول فعالیت در این فاز بودند، اما امروز 80چاه حفر شده و 18دکل مشغول فعالیت هستند. اما فاز دوم میدان آزدگان جنوبی در قالب قراردادهای جدید توسعه خواهد یافت در حال حاضر به یکی دو شرکت نیز اجازه مطالعه روی این فاز داده شده است، اما مناقصه آن به احتمال زیاد در تیرماه برگزار خواهد شد».
جوادی همچنین در مورد آخرین وضعیت فاز 14پارس‌جنوبی و مذاکره با شرکت‌های کره‌یی برای توسعه این فاز نیز اظهار کرد: «فاز 14پارس جنوبی از چهارسال پیش به یک کنسرسیوم متشکل از 8شرکت واگذار شده است. ما هنوز تصمیم نگرفته‌ایم که توسعه این فاز را از این کنسرسیوم پس بگیریم؛ به این دلیل که بخشی از این عقب‌ماندگی به خاطر عملکرد کنسرسیوم و بخشی از آن به‌خاطر تامین منابع مالی در دوران تحریم بوده است. در حال حاضر و با گشایش منابع مالی عملکرد کنسرسیوم را مدنظر قرار داده‌ایم. لذا مذاکره‌یی از طرف شرکت‌ملی‌نفت با شرکت‌های کره‌یی انجام نشده است. ممکن است خود اعضای کنسرسیوم مذاکره‌یی با کره‌یی‌ها داشته باشند که از نظر ما بلامانع است».
غیبت غول‌های نفتی در نمایشگاه بیست‌ویکم
جوادی در جواب به سوالی مبنی بر عدم حضور برخی شرکت‌های بزرگ نفتی مانند شل، انی و توتال در نمایشگاه بین‌المللی نفت امسال با وجود برداشته شدن تحریم‌ها نیز گفت: «این سوال قاعدتا باید از خود این شرکت‌ها پرسیده‌شود. بنده از یکی از این شرکت‌ها در این رابطه سوال کردم که بسیار عذرخواهی کردند و اعلام کردند که کمی دیر جنبیدند و قول دادند که در نمایشگاه سال آینده حضور پیدا کنند. البته آنها اعلام کرده‌اند که گروه‌های شناور کارشناسی ارشد برای حضور در نمایشگاه را برای جبران این تاخیر اعزام خواهند کرد».
غلبه بر کارشکنی سعودی‌ها
مدیرعامل NIOC در واکنش به خبری مبنی بر جلوگیری عربستان سعودی از پهلوگیری نفتکش‌هایی که پیش از این در ایران پهلو گرفته بودند در خاک خودش گفت: «رقابت در بخش نفت هم اقتصادی است و هم سیاسی. در بخش اقتصادی رقابت به همین شکل است که ما بتوانیم مشتریان قبلی خود را برگردانیم و آنها را پایبند به یک منبع قابل تامین و قابل اعتماد بکنیم. در بخش سیاسی، رقبای ما هزینه‌هایی را می‌کنند تا به یک‌سری از اهداف خود در منطقه دست پیدا کنند. یکی از این اهداف ایجاد تماس برخی از کشورهای منطقه با برخی از شرکت‌های حمل و نقل برای ایجاد محدودیت بوده است. خوشبختانه با تدبیری که اتخاذ شده، این کشورها نتوانسته‌اند محدودیتی را برای ما ایجاد کنند و ایران در کم‌تر از سه‌ماه از مرز اولیه رسیدن به صادرات قبل از تحریم رسیده است». وی همچنین از باقی‌ماندن سهم شرکت ملی نفت ایران به قوت خود در توسعه میدان‌های شاه‌دنیز و دریای‌شمال خبر داد.
سردرگمی در لاوان
رکن‌الدین جوادی از واگذاری توسعه منطقه ویژه لاوان به وزارت نفت انتقاد و اعلام کرد: «منطقه ویژه لاوان از آن تصمیماتی بود که بر گردن وزارت نفت گذاشتند بدون آنکه از قبل مشخص کنند که دقیقا چه برنامه‌یی برای آن دارند. در واقع از آن دست طرح‌هایی است که بدون آنکه استراتژی و افق آن ترسیم شود انجام شده است. اخیرا در این زمینه مشاوری را به کار گرفتیم؛ چون همانطور که اطلاع دارید ملاحظات و هزینه‌های خاص خود را دارد و نیاز به فراهم کردن زیرساخت‌های لازم برای ترغیب بخش خصوصی برای ورود به آن است. مجموعه وزارت نفت هنوز به این نتیجه نرسیده است که لاوان منطقه مناسبی برای این کار باش».
خداحافظ لندن!
در حالی که پیش از این خبر رسیده بود که کنفرانس لندن برای معرفی قراردادهای جدید نفتی به علت برخی مشکلات روادیدی لغو شده است، روز پنج‌شنبه مدیرعامل شرکت‌ملی‌نفت با اعلام لغو این کنفرانس خیال همه را در این زمینه راحت کرد.
جوادی از لغو احتمالی کنفرانس لندن جهت معرفی قراردادهای IPC خبر داد و گفت: «هدف از برگزاری این کنفرانس معرفی قراردادهای جدید در یک فضای باز و با حضور همه شرکت‌های خارجی بود. با مراجعه شرکت‌ها پس از برجام به این نتیجه رسیدیم که چنین شرایطی در خود ایران فراهم است».
