هند یکی از بازارهای مهم مصرف نفت و فرآورده‌های نفتی است که پیش‌بینی می‌شود این بازار رو به رشد در سال‌های آینده به افزایش خرید نفت خام خود ادامه دهد. این کشور از ایران جز نفت خام، میعانات گازی و محصولات پتروشیمی نیز در حجم بسیار بالا خریداری می‌کند. همین موضوع باعث عدم توازن بین روابط تجاری ایران و هند شده است. ایران در سال حدود 10 یا 11میلیارد دلار صادرات به هند دارد ولی تنها حدود 3میلیارد دلار واردات از این کشور صورت می‌پذیرد. این موضوع باعث یک اختلاف حساب 6 تا 7میلیارد دلاری میان ایران و هند شده است. در دوران تحریم این موضوع چندان جدی نبود و نیاز ایران به واردات از طریق خرید کالای هندی و استفاده از روپیه حل می‌شد، اما در دوران پساتحریم ایران به مازاد پول صادرات خود نیاز دارد تا با آن از بازارهای جهانی کالا خریداری کند. از سوی دیگر طرف هندی نیز به دنبال منافع خودش است.
اما برای درک بهتر شرایط اقتصادی میان دو کشور باید نگاهی دقیق‌تر به بازار مصرف انرژی هند داشت. این کشور روزانه به 4.5میلیون بشکه نفت نیاز دارد که حدود 750هزار بشکه از این نیاز را با تولید داخلی پوشش می‌دهد. همچنین این کشور شدیدا نیازمند خرید گاز از ایران است. مصرف اصلی گاز در هند برای تامین برق این کشور است. حدود 6 تا 10میلیون متر مکعب گاز برای تامین برق این کشور نیاز است و به دلیل تامین نشدن نیاز برق هند سالانه حدود 210میلیارد دلار ضرر مالی می‌کند. آمارهای رسمی نشان می‌دهد که حدود 300میلیون نفر در هند فاقد برق هستند به همین دلیل هند به یکی از مهم‌ترین خریداران گاز ایران بدل شده است. از طرف دیگر هند چهارمین کشور پالایشی دنیا محسوب می‌شود و بیش از 4میلیون بشکه نفت روزانه مورد نیاز کشور است. به همین دلیل هند علاوه بر یک بازار مهم مصرف نفت به یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان مواد پالایشی بدل شده است. جالب آنکه در دوران تحریم خرید بنزین یورو 4 از یک پالایشگاه بخش خصوصی هند توانست نیاز بنزین ایران را پاسخ دهد. این پالایشگاه بخش خصوصی در حال حاضر توان تولید 3میلیون بشکه بنزین را دارد. با این تفاسیر ما شاهد افزایش خرید نفت ایران توسط هند هستیم. پیش از این خرید نفت ایران توسط هند حدود 100هزار بشکه بود ولی در ماه مارس این رقم 50درصد افزایش یافت و به 150هزار بشکه در روز رسید. با این وجود یک بحث اساسی در نوع نفت مورد تقاضای هند است. در حال حاضر اکثر خریداران نفت ایران به دنبال نفت سبک هستند اما عمده نفت ایران به ویژه نفت‌هایی که در میادین جدید و توسعه یافته به آن دست پیدا کرده‌ایم نفت سنگین است. با این وجود هند عمده‌ترین خریدار نفت سنگین ایران محسوب می‌شود. تمام این موارد باعث شده است که ایران در مذاکره با هند دست بالا را نداشته باشد و مجبور به مدارا با هند باشد. از طرف دیگر هند برای تامین امنیت منابع خود اقدام به سرمایه‌گذاری در سایر کشورها کرده است و در حال حاضر علاقه زیادی از سوی هندی‌ها برای سرمایه‌گذاری در نفت و گاز ایران ابراز می‌شود. با در نظر گرفتن تمام این شرایط به نظر می‌رسد، باید به روشی منافع را حفظ کرد و نگذاریم مشکل مازاد تجاری باعث ایجاد اختلاف میان دو کشور شود. ما در هند طلب زیادی داریم که آنها می‌خواهند به روپیه پس دهند و می‌توان این مشکل را با سرمایه‌گذاری هندی‌ها در سایر بخش‌های اقتصاد ایران حل کرد. از سوی دیگر حل سریع این مشکل باید در دستور کار مسوولان کشور باشد، چراکه در آینده نه چندان دور این رقم بیش از این افزایش خواهد یافت.
