شرکت بازرگانی پتروشیمی ایران که امسال برای ششمین بار به عنوان صادر کننده نمونه انتخاب شده است از شرکتهای بزرگ صادرکننده کشور با 25 سال سابقه صادرات در زمینه محصولات پتروشیمی و فراورده‌های نفتی است.
این شرکت با 10 دفتر و شرکت در نقاط مختلف دنیا و همچنین 2 دفتر مشارکتی با شرکتهای خارجی فعالیت می‌کند. دفاتر شرکت بازرگانی پتروشیمی در چین شامل شانگهای، پکن و گوانگ‌جو، کره جنوبی ، سنگاپور، هند، امارات متحده عربی، ترکیه، آلمان و انگلستان دایر است. دفاتر مشارکتی نیز در اندونزی، برزیل و سوییس فعال هستند.
دکتر مهدی شریفی نیک‌نفس مدیرعامل شرکت بازرگانی پتروشمی با اشاره به دفترهای متعدد در نقاط مختلف دنیا، درباره این مجموعه می‌گوید: این شرکت با انبارهای بزرگ و مخازن برای نگه‌داری محصولات پتروشیمی و با شبکه داخلی حمل و نقل برای رساندن این محصولات به دست مصرف کنندگان نهایی، تلاش دارد تا حاشیه سود مناسبی را در بازارهای شدیدا رقابتی برای تولیدکنندگان کشور به دست بیاورد شرکت حمل ونقل پتروشیمی که در بورس هم حضور دارد شرکت از دیگر شرکتهای داخلی بازرگانی پتروشیمی شرکت اسپک است که مسئول تامین تجهیزات،قطعات و رسیدن به خودکفایی در زمینه تجهیزات و مواد شیمیایی مورد نیاز مجتمع‌ها و پالایشگاه‌ها است. دو شرکت دیگر هم در زمینه سایر مواد و کالاهای عمومی و فراورده‌های نفتی فعالیت می‌کنند که شامل شرکت آپادانا پتروبازرگان در زمینه فراورده‌های نفتی مثل نفت خام و قیر و شرکت پترو اکسیر کیش فعال در زمینه کالاهای عمومی مثل مواد غذایی، کشاورزی، یدکی و صادرات می‌شود.
این در حالی است که شرکت بازرگانی پتروشیمی سال گذشته 35 درصد محصولات پتروشیمی کشور را صادر کرده و در داخل کشور نیز50 درصد عرضه محصولات بورس کالا هم توسط این شرکت انجام شد.
ایشان با تمرکز بر این که برند شرکت بازرگانی پتروشیمی به عنوان یک برند جهانی ایرانی مورد اعتماد مصرف کنندگان مواد اولیه است می‌گوید: در سال های گذشته شرکت بازرگانی با قراردادهایی که با مشتریان معتبر و رتبه اول منعقد کرده بود مسیرهای اعتباری مخصوص فاینانس را برای پتروشیمی ایجاد کرد و هنوز هم این پتانسیل موجود است. اعتبار شرکت که با پرداخت به موقع و مستمر اقساط سال‌های گذشته به دست آمده در بانک‌ها کماکان وجود دارد و این اعتبار در واقع نویدبخش پتانسیلی است که بعد از برداشته شدن تحریم‌ها می‌تواند این خط اعتباری را دوباره در مسیر اهداف بازرگانی کشور دنبال کند.
شرکت بازرگانی پتروشیمی که در حال حاضر به عنوان یک شرکت خصوصی فعالیت می‌کند، 55 درصد متعلق به بخش خصوصی و 45 درصد ان در اختیار شرکت هلدینگ خلیج فارس است. از همین رو دکتر شریفی نیک نفس می گوید: ما به عنوان الگویی مناسب از خصوصی سازی واقعی معرفی و شناخته شده‌ایم و در همه این سال‌ها بدون هیچ گونه رانتی فقط بر اساس ظرفیت‌های ایجاد شده و دانش و تجربه همکاران، در بخش صادرات توانستیم بازارهای مطمئنی برای محصولات ایجاد کنیم.
برندسازی موثر در زمینه صادرات
ایشان با تکیه بر نقش برندسازی در اقتصاد امروز جهان می‌گوید: قطعا از مواردی که در دنیا محرکی برای بازاریابی است، برندسازی است. در واقع کاملا مشهود است که اگر محصولی با برند خاصی در بازار فروش دارد، این ارزش برند است که موجب ارزش افزوده و ایجاد انگیزه در مشتریان می‌شود. برند PCC هم در حوزه پتروشیمی همین جایگاه را دارد و ما توانسته‌ایم اعتبار لازم را از طریق این برند به محصولاتی که عرضه می‌کنیم، بدهیم.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی صنایع معادن و کشاورزی تهران ومدیر عامل شرکت بازرگانی پتروشیمی می گوید: یکی از مشکلاتی که بعد از خصوصی سازی در صنعت پتروشیمی کشور مشاهده می‌شود موضوع تفرق و چندصدایی است که به رقابت‌های منفی در بازارهای جهانی منجر شده و باعث کاهش قیمت محصولات با توجه به افزایش هزینه‌های لجستیک و هزینه حمل در بازار شده است. این مساله باعث شده که ما قدرت رقابت را در بازارها از دست بدهیم و تعیین کننده بودن محصولات در تعیین قیمت، جایگاه کمتری داشته باشد. برای مثال در حالی که ما قبلا در بازارهای آسیای دور در بخشی از پلیمرها رتبه اول را داشتیم، اما حالا چون محصولات به صورت پراکنده در حال ارایه شدن به بازار جهانی هستند، به رتبه پانزدهم و شانزدهم تنزل کرده‌ایم.
این مدیر موفق که زیرمجموعه‌اش برای ششمین بار به عنوان صادر کننده نمونه شناخته شده می‌گوید: برای مقابله با این معضل لازم است مجموعه های داخلی در زمینه صادرات به صورت متمرکز و با یک زبان حضور داشته باشد تا بتوانیم قدرت بازاریابی خود را حفظ کنیم. فروش محصولات تولید کنندگان بزرگ به ویژه هلدینگ خلیج فارس علیرغم این که در قالب شرکت‌ها و کشورهای مختلف فعالیت می‌کنند، لازم است تا در زمینه فروش صادراتی زیر یک پرچم و یک برند انجام شود تا اثرگذاری خود را در بازار حفظ کند. این عاملی است که متاسفانه در بازار عرضه محصولات ایرانی کمرنگ شده است.
پیشنهاد ما این است که برای جلوگیری از این رقابت منفی در بازار جهانی این چند صدایی را به همصدایی تبدیل کنیم. این امر به معنی انحصارگرایی نیست و قصد دارد تا از رانت گرایی هم دوری کند تا در کنار هم، تعریف مشخصی از صادرکننده و کسی که باید در بازار جهانی به عنوان سرباز اقتصادی حضور داشته باشد را معرفی کند . باید ارزیابی شود که چه شرکتی با چه توانایی‌هایی می‌تواند مذاکرات را پیش ببرد و این تجربه ای است که کشورهای دیگر نیز به آن رسیده اند و برمبنای آن عمل می‌کنند. در واقع در این زمینه به جای رقابت باید با رفاقت و حفظ منافع جمعی بازار مدیریت شود.
دکتر شریفی نیک نفس از جمع آوری اطلاعات به عنوان یکی دیگر از وظایف این شرکت نام می‌برد و می‌گوید: شبکه ما در دنیا با تمرکز بر اطلاعاتی که جمع‌آوری می‌کند و دسترسی به مصرف کنندگان نهایی می‌تواند ظرفیتش را در اختیار صنایع پایین دستی پتروشیمی قرار دهد. با جلساتی که با سازمان توسعه و تجارت داشتیم تشویق کردیم شرکت‌هایی که به عنوان صنایع تکمیلی دارای محصولات با کیفیت هستند را زیر یک سقف جمع کنیم و برای جلوگیری هر چه بیشتر از خام فروشی تشویق کنیم تا صنایع مواد با ارزش افزوده بالاتر، محصولات این تولیدات را در بازارهای بین المللی عرضه کنند. شبکه بازاریابی PCC و برند ما می‌تواند این کمک را به این صنایع انجام دهد که در بازارهای وسیع‌تر غیر از منطقه حضور داشته باشند. این اقدام چشم‌انداز روشنی در برابر صنایع تکمیلی ایجاد می‌کند و می‌تواند به افزایش فروش و ایجاد اشتغال بیانجامد.
نایب رییس کمیسون انرژی و محیط زیست اتاق بازرگانی می‌گوید: از دیگر کارهایمان به عنوان شرکت بازرگانی حرفه‌ای در سال 2015 و 94-93 این بوده که با همکاری شرکت ملی صنایع مس بخشی از کنسانتره این شرکت را بر اساس ظرفیت شبکه های دفاترمان در خارج از کشور به دست مصرف کنندگان برسانیم و قرارداد خوبی برای صادرات محصول کنسانتره داریم که امیدواریم بتوانیم به سایر صنایع هم گسترش دهیم و بتوانیم برای محصولاتی از سیمان گرفته تا فولاد، بازاریابی مطمئن و سوددهی ایجاد کنیم. ایشان تاکید می‌کند که هرچند محوریت در زمینه بازاریابی است اما قصد داریم در حوزه‌های دیگر هم به تولید کنندگان فرصت بدهیم. در سایر فراورده‌های نفتی هم همینطور. در هر حال پتروشیمی موتور محرکه است ، اما با توجه به ظرفیتی که داریم می‌توانیم در حوزه‌های دیگر هم موثر باشیم و فعالیت کنیم.
تولید بیشتر و ضرورت بازار بزرگتر
مدیرعامل شرکت بازرگانی پتروشیمی با اشاره به این که نزدیک به 69 طرح پتروشیمی در حال ساخت در کشور وجود دارد می‌گوید: اگر مشکلات این طرح‌ها برطرف شوند به مرحله بهره برداری می‌رسند. این طرح ها از 5 درصد تا 95 درصد ممکن است پیش رفت داشته باشند. با ورود این کارخانه‌ها به چرخه تولید چشم انداز روشنی داریم که ظرفیت تولیدی کشور از 60 میلیون تن به 120 میلیون تن برسد. در این صورت می طلبد که شرکتهای بازرگانی تخصصی بیایند و بازارهای جهانی اشباع از این محصولات را آماده پذیرش محصولات بیشتر و ارسال آنها و صادرات کنند.
ایشان از غیرمنصفانه بودن رقابت در شرایطی که تحریم بر روابط حاکم شد می‌گوید: تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی در کشورهای تولید کننده که با مشکلی به نام تحریم روبه رو نبودند، با تکنولوژی و دسترسی به منابع ارزان قیمت مالی و لجستیک توانستند برخی از بازارها را از دست ما خارج کنند، در این مقطع و با قطع تحریم‌ها باید بتوانیم با تمرکز و فعالیت مستمر تخصصی این بازارها را به چرخه خودمان برگردانیم و سهم خودمان را احیا کنیم.
رقبای ما در منطقه عربستان، قطر، کویت، امارات هستند و در آینده نزدیک عراق هم با تولیداتش وارد این رقابت می‌شود. در عین حال رقبای آسیایی سرمایه‌گذاری‌هایی در تولید مواد پتروشیمی انجام می‌دهند و به همین دلیل باید به تدریج به فکر بازارهای جایگزین باشم و تمرکز را از چین خارج کنیم. اروپا می‌تواند مقصد بعدی باشد که باید کار تخصصی و علمی در آنجا انجام شود چون قبل از تحریم‌ها 30 درصد بازار اروپا را داشتیم و به دلیل تحریم‌های ناعادلانه، شرکتهای دیگر جایگزین ما شدند. برای مطالبه سهم بازار باید حضوری مستمر با ظرفیت بالا داشته باشیم.
بازارهای اصلی شامل چین، هند، ویتنام، کره و بخشی از آفریقاست. از لحاظ صادراتی محصولات به 30 کشور صادر می شوند ولی تمرکز بیشتر بر کشورهای ذکر شده است. از لحاظ اقتصادی خلیج فارس مسیر بهتری برای رسیدن به بازارهای آسیای دور است چون برای اروپا باید از کانال سوئز عبور کرد و هزینه حمل مقرون به صرفه و قابل رقابت نیست.
دکتر شریفی نیک نفس که از اعضای هیات مدیره صادرکنندگان فراورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی است می‌گوید: از برنامه هایمان این است که ظرفیت‌های خالی را در برخی از کشورها به صورت مشارکتی پر کنیم و با همکاری متخصصان و انتقال مواد خام در ظرفیت‌های پالایشگاه‌ها، محصولات پالایشگاهی و پتروشیمی را به صورت مشترک تولید و از آن مناطق صادر کنیم. مثلا در هند پالایشگاهی در حال کار با ظرفیت 50 درصد است و ما با بردن مواد خام ، در آن منطقه محصول مورد نظر را تولید می‌کنیم تا در شبکه توزیع‌مان آن را به دست مصرف کننده برسانیم. در اروپا نیز به دنبال مراکز مشارکتی هستیم تا هم به عنوان هاب و ترمینال در شبکه توزیع قرار بگیریم. در اندونزی هم مطالعاتی در این زمینه انجام شده است.
لازم به ذکر است شرکت بازرگانی پتروشیمی در تیرماه 1369 با هدف بازوی تجاری شرکت ملی صنایع پتروشیمی تاسیس و عملیات فروش داخلی و صادرات محصولات تولیدی مجتمع‌های پتروشیمی ایران را به عهده داشت و در سال 1388 با توجه به اجرای اصل 44 قانون اساسی 55 درصد سهام این شرکت به بخش خصوصی و کارکنان شرکت واگذار شد و 45 درصد آن به شرکت هلدینگ خلیج فارس تعلق دارد.
