گروه جهان
رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهوری ترکیه، همراه با یک هیات تجاری صد نفره به چین سفر کرده است. اردوغان برای نخستین‌بار از سال2014 به دعوت شی جین‌پینگ، رییس‌جمهوری چین، به این سفر رفته است.
به گزارش رسانه‌های خبری، محور اصلی این دیدار، روابط اقتصادی میان چین و ترکیه خواهد بود اما انتظار می‌رود در دیدارهای هیات چینی، مساله خرید سیستم موشکی دوربرد نیز بار دیگر مطرح شود. منابع مطلع اعلام کرده‌اند که انتظار می‌رود در این دیدارها، مساله مسلمانان اویغور نیز مورد بحث قرار گیرد.
اردوغان در شرایطی به چین رفته که روابط سیاسی دو کشور با تنش‌هایی همراه بوده است. به‌عنوان مثال، اخیرا وزارت خارجه چین به‌علت نگرانی از اعتراض‌های ضدچینی در ترکیه، به شهروندانش درباره سفر به این کشور هشدار داده است. دولت ترکیه نیز چندی پیش، سفیر چین را احضار کرد تا به ممنوعیت‌هایی که گفته می‌شود چین برای مسلمانان اویغور در به‌جا آوردن فرایض مذهبی در ماه رمضان وضع کرده، اعتراض کند.
می‌توان گفت که بیشتر اختلافات سیاسی دو کشور است که باید مدیریت شود اما حوزه اقتصاد، حوزه منافع مشترک آنهاست. بر همین اساس، کارشناسان اقتصادی معتقدند که این سفر منعکس‌کننده اهمیت تجاری روابط میان چین و ترکیه است. حجم این روابط به ۲۴میلیارد دلار در سال می‌رسد. چین سومین شریک بزرگ تجاری ترکیه است و در یک سال گذشته نزدیک به 200هزار چینی به ترکیه سفر کرده‌اند که این در مقایسه با یک سال پیش از این نزدیک به 40درصد رشد داشته است. رجب طیب اردوغان ابراز امیدواری کرده که دو طرف نه تنها در عرصه روابط تجاری بلکه در مبارزه با تروریسم هم همکاری نزدیکی داشته باشند.
واقعیت این است که پکن نیز باوجود ناخرسندی‌هایش از ترکیه، می‌داند که این کشور دروازه‌یی برای ورود به اروپای جنوبی است و می‌تواند در اجرای برنامه احیای جاده ابریشم و طرح یک جاده یک کمربند، نقش کلیدی ایفا کند. خبرگزاری چینی شینهوا اخیرا در گزارشی بااشاره به شراکت راهبردی چین و ترکیه در حوزه اقتصادی و تجاری اعلام کرد که دو طرف با افزایش تبادلات و همکاری اقتصادی و تجاری به‌طور مشترک کمربند اقتصادی جاده ابریشم را خواهند ساخت.
چالش اویغورها و سین‌کیانگ
گلوبال تایمز چین در این باره می‌نویسد: «بی‌تردید مساله اویغورها که همواره روابط دو کشور را پرفراز و نشیب کرده در دستور کار مذاکرات رهبران دو کشور خواهد بود، به‌ویژه اینکه تروریسم تهدید فزاینده‌یی در چین است و اکنون که ترک‌ها مواضع گروه تکفیری داعش را بمباران کرده‌اند مشخصا دو کشور می‌توانند براساس این منافع مشترک با یکدیگر همکاری داشته باشند.»روابط چین و ترکیه در طول تاریخ به‌دلیل مساله سین‌کیانگ و وجود جمعیت بزرگی از اویغورهای ترک زبان همواره پر فراز و فرود بوده است. درحالی که چینی‌ها معتقدند این منطقه بخشی از خاک چین است، هر از گاهی شاهد فعالیت‌های تروریستی در آن هستند که آن را به اویغورهای جدایی‌طلب نسبت می‌دهند. در این میان ترکیه اما به‌دلیل قرابت زبانی مردم دو طرف، این امید را دارد که سین کیانگ همواره پایگاه خوبی برای ترکیه به‌منظور نفوذ در سیاست‌های منطقه‌یی باشد. این مساله اما برای چین خوشایند نیست به‌ویژه آنکه اخیرا صدها تروریست در چین دستگیر شدند و ده‌ها اویغور هم از تایلند به چین مسترد شدند که به اعتقاد پکن اینها قصد داشتند به گروه‌های تکفیری در عراق و سوریه ملحق شوند. در این میان نقش ترکیه هم برای چین مرموز بوده زیرا گزارش‌های رسانه‌یی در روزنامه‌های دولتی چون «گلوبال تایمز» و «مردم» در چین حکایت از این دارد که دیپلمات‌های ترکیه در آسیای جنوب شرقی گذرنامه‌هایی برای این اویغورها تهیه می‌کرده‌اند تا به‌عنوان شهروند ترکیه از مرزها عبور کرده و وارد سوریه و عراق شوند. حالا اما سفر اردوغان به گفته خود وی، فرصتی برای برطرف کردن کدورت‌ها و تقویت روابطی است که او با چین راهبردی خوانده است. با این وصف همین نشریه تاکید می‌کند که ترکیه همواره از مساله اویغورها به‌نفع خود استفاده کرده و با سوءاستفاده از این مساله موج سواری کرده و به اسم دموکراسی و با طرح ارزش‌های غربی روابط را به تیرگی کشانده است. به‌همین سبب ناظران بر این باورند که رهبران چین در دیدار با رییس‌جمهوری ترکیه مراتب اعتراض جدی خود را به این سیاست‌ها اعلام خواهند کرد. کارشناسان همچنین معتقدند که بحران مرزی ترکیه با سوریه نیز در این مذاکرات مطرح خواهد شد، مخصوصا از آن جهت که ترکیه تمایل به خرید سیستم موشکی دوربرد از چین دارد که چنین طرحی باعث نگرانی در میان اعضای ناتو شده است. دو سال پیش دو کشور درباره این سامانه ضدموشکی به ارزش سه میلیارد و 400میلیون دلار گفت‌وگو کردند اما بعدا تحت‌فشار امریکا این توافقنامه امضا نشد تا اینکه ترکیه بحث خرید سامانه پاتریوت از امریکا را هم پیش کشید و در حال حاضر هم با امریکا و هم فرانسه برای خرید سامانه‌های ضدموشکی در حال گفت‌وگو است.
