حنان الیوسف و سیمل اسیم مهشید خیزان
همزمان با روز اول بهار در نیویورک، در جلسه59 از کمیسیون وضعیت زنان (پکن+20 یا CSW59) توسط اعلانهایی از سراسر جهان این کمیسیون مشخص شده بود و موضوع برای بحث درمورد برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان برگزار شده بود. جلسه59 کمیسیون وضعیت زنان در سال1995 مشخص کرد که بیستمین سالگرد تصویب اعلامیه پکن و بسترهای نرمافزاری برای این کار فراهم شده است. نزدیک به 9هزار شرکتکننده از سراسر جهان برای بحث در مورد پیشرفت کلی 12منطقه بحرانی جهان از لحاظ اشتغال زنان شناسایی شده بود و در این اعلامیه مطرح شد. بیانیهها و بحثهای مکرر برای پیشرفت این کنفرانس در زمینههایی مانند آموزش و پرورش و مرگومیر مادران در دو دهه گذشته را پررنگ کرده بود، اما هر کسی بر این حقیقت موافق است که اهداف عملیشده این برنامه، فقط تا حدی برآورده شده است. برای پیشرفت واقعی، نیاز به تعهد قویتر از سوی رهبران برای پیشبرد مسایل برابری جنسیتی احساس میشود. زنان معمولا برای مشاهده توانایی خود درباره مذاکره و تصمیمگیری محدود، اغلب مواقع کمارزش تلقی میشوند و حتی با دریافت دستمزد کمتر، مسوولیت بسیاری از کارهای گوناگون را بدون مزد میپذیرند، همچنین آنها
رنج زیادی را تحمل کرده و دستمزد نابرابری نسبت به مردان، دریافت میکنند.
زنان مدیر تعاونیهای برتر
درواقع برخی جنبشهای زنان، امسال ناامیدی خود را به اعلان این کمیسیون ابراز کردند. در تعهدنامه سازمان ملل سال2015، موضوع حمایت زنان در دستور کار توسعه فراتر در جهت توسعه اهداف پایدار جهانی برای رسیدن به برابری جنسیتی تجدید شده است. شرکتهای تعاونی همبستگی خود را با قرار دادن پیشبرد شدید و قوی حتی در مقیاسی همانند جاهطلبی برای ارتقای برابری جنسیتی در محیط کار، بازار، در داخل تیمهای رقابتی و همهجانبه خودمختاری اقتصادی نشان دادند، بهویژه در روزهای اول از پنجاهونهمین نشست از کمیسیون وضعیت زنان که در مقر سازمان ملل در نیویورک در مارس2015 برگزار شد، یک رویداد بزرگی در حاشیه آن اتفاق افتاد که در آن نقش تعاونیهایی که در دستیابی به برابری جنسیتی و رسیدن زنان به استقلال و قدرت متمرکز بودند، جالب توجه بود.
این رویداد توسط 30 شرکتکننده سازمانیافته توسط اتحادیه بینالمللی تعاون و اتحادیه بینالمللی کار، سازمان جنبش تعاونی را به ارمغان آورد، که بهخوبی دفاع از حقوق زنان و اتحادیههای کارگری و همچنین نمایندگان سازمان ملل متحد، کشورهای عضو سازمان ملل (مغولستان) و نمایندگان جامعه مدنی بود. این رویداد توسط خانم پائولین گرین، نخستین زن بهعنوان مدیر اتحادیه تعاونی بینالمللی (که جشن صدوبیستمین سالگرد وی در سال جاری برگزار شد) آغاز شد. علاوه بر تغییرات نهادی مثبتی که نشانه بارز ریاستجمهوری خود بهعنوان رییس اتحادیه بود، خانم پائولین گرین نیز تصمیم به ترک میراث تحول اجتماعی مثبت که با وجود آن، تعاونیها میتوانند تمام منابع خود را برای استقلال زنان و قدرت آنها استفاده کنند، گرفت. این رویداد بر پایه نتایج مقدماتی یک مطالعه توسط سازمان بینالمللی کار و اتحادیه بینالمللی تعاون انجام شده که به بررسی نقش تعاونیها در استقلال زنان، قدرت و برابری جنسیتی میپردازد. این مطالعه از طریق پرسشنامه و مصاحبههای گسترده و کیفی توسط رهبران کسبوکار تعاونیها، جامعه مدنی و فعالان اتحادیههای کارگری در سراسر جهان انجام شده است.
دکتر لیزا شینکاریول، یک محقق بهعنوان رهبر این مطالعات، نتیجهگیری اولیه خود را در فضای مجازی به اشتراک گذاشته است: این نخستین مطالعه جامع و میانبخشی بررسی نقش تعاونیها در کاهش نابرابری جنسیتی است. 80درصد از پاسخدهندگان ترجیح دادند مدل تعاونیها باید به انواع دیگری از سازمانی با عنوان یک وسیله نقلیه برای اطمینان از برابری جنسیتی تغییر یابد و بیش از 75درصد از پاسخدهندگان احساس میکنند که تعاونیها از لحاظ تعداد و کیفیت مشارکت زنان در 20سال گذشته بهبود یافته است. نتایج بررسیها نشان میدهد تعداد فزایندهیی از زنان متعلق به تعاونی بهویژه در تعاونیهای مالی و اجتماعی در اروپا و شمال امریکا هستند. این افزایش بهخصوص در تعداد و کیفیت مشارکت زنان در تعاونیها و مالکیت آنها در کشاورزی، تجارت و معاملات تجاری در جنوب امریکا معمول شده است و همچنین بهبود و پیشرفت آنها بهطور کامل احساس میشود. جنبش تعاونی میتواند از سهم تاریخی که به ریشههای خود بازمیگردد، برای توانمندسازی زنان استفاده بکند. خانم پائولین گرین (با انرژی ارتباطی معمول خود) داستان الیزا بریرلی، نخستین عضو زن از پیشگامان رچدیل (نخستین تعاونی زنان)
را همواره به یاد میآورد. الیزا فقط دو سال پس از ایجاد آن در سال1844به این تعاونی رفت. او از همان حقوق کامل مانند مردان برخوردار بود و همانند همکارانش (مرد) در یک زمان و در یک زمینه که در آن زنان مجاز به شرکت بههمان اندازه در اقتصاد جامعه تعاونی نبودند، پیوست. خانم پائولین گرین روح پیشگام تعاونیها در جهان و در بخشهای مختلف اقتصاد را مدیون پیوستن زنان بهعنوان عضو، صاحبان و رهبران شرکتهای تعاونی میداند. با اینحال، تجزیهوتحلیل دکتر شینکاریول هنوز هم رازی را برای موانع پیشرفت گستردهتر دارد. تجزیهوتحلیل بهخصوص تند و تیز وی بهوضوح بهبود شناسایی مناطق را در پی داشت، درحالیکه پاسخدهندگان متقاعد شده بودند که تعاونیها بسیار بهتر از شرکتهای دیگر هستند، زمانیکه آن را بهعنوان فرصتی به زنان برای نشان دادن رهبری خود استفاده کرد، شرکتهای تعاونی بهعنوان یک کل نمیتوانستند پتانسیل کامل خود را مورد بهرهبرداری قرار دهند؛ به دلیلهای متفاوتی همانند آنکه در موقعیت رهبری تعاونی حق تنوع جنسیتی و استفاده از حقوق صاحبان سهام وجود نداشت. دکتر شینکاریول پیشنهاد میدهد که ارزش تعاونیها و اصول آن (مانند حق
تعیین سرنوشت بهصورت رایگان و عضویت داوطلبانه بدون تبعیض و حکومت دموکراتیک)، حد زیادی از مجموعه ایدهآل و استاندارد بهعنوان اهداف بلندمدت برای رسیدن نیست. سطح همکاری مرجع مانند این است که همهچیز در خارج از برابری کامل، کافی به نظر برسد، اگرچه مدل تعاونی برتر، همان مدل کسبوکاری است که زنان را در موقعیتهای مدیریت (در رابطه با تعاونیهای برابر)، قرار میدهد. این مطالعه انجامشده توسط فدراسیون بینالمللی تعاون و بیمه متقابل (ICMIF) به بررسی عمیقتر از موفقیتهای زنان کارآفرین در بخش بیمه نیز میپردازد.
توانمندسازی زنان در شرکتهای تعاونی
تحقق برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان، حتی در شرکتهای تعاونی تعجبآور نیست، شاید که چارچوبهای حقوقی بتوانند در باز یا بسته کردن دسترسی به حقوق زنان برای مالکیت و مدیریت کسبوکار یا استقلال اقتصادی موثر باشند. مقررات مربوط به مالکیت زمین، حقوق مالکیت و قوانین ارث بهشدت میتواند مانع توانایی و دسترسی زنان به استقلال اقتصادی باشد. ونسا برنسبورگ مدیر مرکز توسعه تعاون برای زندگی خانوادگی در بروکلین نیویورک، تجربه خود را با تسهیل توسعه و با شروع از پایه، بدون هیچ سرمایهیی با یک تعاونی شامل کمتر از هشت زن مهاجر بروکلین (در جامعهیی که در آن 20درصد جمعیت زیر فقر هستند) آغاز کرد. باتوجه به گفتههای والریا اسکوییول از موسسه تحقیقات سازمان ملل متحد برای توسعه اجتماعی، این ایده که حفظ انعطافپذیری در محل کار و نتایج گردهمایی زنان نتایجی تعصبی دارد که مردان تنها نانآور هستند و به دور از آنچه میتوانند استدلال واقعی برای یک تغییر قطعی و قابلتوجه برای حذف با هم (که همانند زبانی است که به اندازه کافی قادر به شکست الگوهای تبعیض سیستماتیک نیست و حتی ممکن است تشدید شود)، کاملا رد شد. سارا گاممیج بهعنوان یکی از زنان
سازمان ملل نظرات اسکوییول که تماس برای استقلال، قدرت و توانمند کردن تمرکز داشت را تکرار کرد. این مبحث پویا بهدنبال حضور شرکتکنندگان از مناطق و بخشهای مختلف دنیا بهوجود آمده است. خانم پائولین گرین، اثرات مثبتی را تاکید میکند، زنان انرژی را به تعاونیها میآورند؛ تعاونی توانمند زنان. جایی که در آن چرخه تغییرات مثبت رخ میدهد، اثرات آن در جامعه و محیط اطراف گسترده میشود. برنسبورگ بر مزایای روانی تعاونیها بهویژه افزایش اعتماد و کاهش افسردگی بروکلین تاکید میکند. ارنستینا اوچوا لوخان (خدمتکار فعال کشور پرو و معاون رییسجمهور فدراسیون بینالمللی کارگران خانگی (IDWF)) با بیان احساس نیاز به انتشار مدل تعاونی کارگران خانگی بهعنوان یک مدل مرجع که میتواند در هر نقطه از جهان تکرار شود، تاکید میکند. سیمل اسیم رییس واحد تعاونی از سازمان بینالمللی کار و مدیر جلسه، بر اهمیت ایجاد اتحادیه بین تعاونیها و اتحادیههای زنان تاکید میکند. ساختار مدیریت تا به امروز تحت سلطه مردانی است که هنوز هم میتوانند بهعنوان هنجار در برخی محیطها (حتی در جوامع تعاونی) باشند، اما هماکنون زمان آن رسیده که برای این سیستم، قدرت
تنوع و برابری وجود داشته باشد. این سازه بیش از حد همگن و مشابه، باید نسبت به ارزشها و اصول تعاون ارزیابی شود و این اطمینان حاصل شود که آنها از حق خود برای تصمیمگیری محروم نیستند و برای شرکت در آینده از اقتصاد تعاونی جهانی است. تعاونی زنان «ما میتوانیم» ممکن است بهنظر از لحاظ اندازه و سن کوچک باشد، اما آنها قطعا در رویکرد تعاونی خود بسیار قوی هستند. این انرژی را میتوان با اجرای دقیقتر از اصل ششم تعاونی بهرهبرداری کردند، همکاری میان تعاونیها.
این مطالعه و راهاندازی آن در این مراسم و در حاشیه پنجاهونهمین نشست از کمیسیون وضعیت زنان در مقر سازمان ملل در نیویورک در 10مارس 2015، نشانه آغاز یک همکاری تقویت شده برای رسیدن به برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان بود. این مطالعه گستردهترین مناطق تحقیقات برای تایید مجددی بر استانداردهای اخلاقی که تعاونی متعهد به پیوستن به آن است را شناسایی میکند و به زمینههای بهبود شرایط اشاره میکند. این جامعه تعاونی جهانی، تعهد خود به خودمختاری، برابری و عدالت اجتماعی را به چالش میکشد. ما برای دیدن این ابتکار هیجانانگیز و رسیدن به اهداف خود و نگاه به جلو برای رفتن بیشتر با فعالان این بخش، تعاونیها، فمینیستیها، کارگران و شهروندان جهان انرژی خود را باید ارتقا دهند و زنان را برای تشویق به توانمندسازی زنان متعهد تشویق کنند.