گروه انرژی نادی صبوری
با بهبود اوضاع میان ایران و غرب هندی‌ها برنامه‌های مفصلی را برای حضور در بازار ایران ریختند. ایران و هند در زمینه انرژی از گذشته تاکنون همکاری‌های مختلفی داشته‌اند که در برخی از موارد کارنامه چندان روشنی نیز از آن ثبت نشده است. از دوره اصلاحات در کشور که طرح توسعه بندرچابهار به آنها سپرده شد تا داستان پرپیچ‌وخم «خط لوله صلح» که هندوستان به ناگهان از آن کنار کشید و دلیل را تحریم‌های غرب علیه ایران عنوان کرد. میدان گازی فرزادB نیز یکی دیگر از طرح‌های مشترک در حوزه انرژی ایران و هند تلقی می‌شود که هنوز تکلیف نامشخصی دارد. سابقه حضور هندی‌ها در ایران البته قدیمی‌تر از این حرف‌هاست. اگر به کتاب‌های تاریخی درباره گذشته بلوچستان نگاه کنیم حضور هندی‌ها را به‌عنوان تاجر در این مناطق پررنگ می‌بینیم. تاجرانی که اکنون با گذشت تقریبا 100سال و متولد شدن فرزندانشان در ایران دیگر بومی حساب می‌شوند و در خیابانی مشخص در زاهدان به تجارت مشغول هستند. به گزارش شانا، بلافاصله بعد از تفاهم میان ایران و گروه1+5 خبرگزاری‌های کشور هند به تاثیر این تفاهم بر اقتصاد این کشور و صادرات و واردات آن پرداختند. حالا کمتر از یک‌ماه از این
تفاهم گذشته و هیاتی از هندوستان وارد کشور شده که با حسن پیوندی معاون مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی دیدار داشته است.
دیداری که برای جذب سرمایه یکی از پرجمعیت‌ترین کشورهای جهان به صنعت پتروشیمی ایران که بیش از هر چیز نیازمند تزریق سرمایه و فاینانس است ترتیب داده شده است. با افزایش تولید گاز از میادین مشترک ایران با قطر در پارس‌جنوبی واحدهای پتروشیمی که در کنار این میادین ایجاد شده‌اند دیگر تنها به «سرمایه» برای رونق گرفتن احتیاج دارند. واحدهایی که در سال‌های تحریم کج‌دار‌ومریز و با مشقت‌های فراوان در حال فعالیت بودند حالا این امید را دارند که بتوانند در قالب چنین روابطی از سرمایه و فاینانس کشورهایی مانند چین و هند استفاده کنند. اما سفیر هندوستان دست روی کلاف پیچیده نرخ خوراک پتروشیمی در کشور گذاشته و عدم وجود فرمول مناسب برای آن را مانع سرمایه‌گذاری آنها در صنعت پتروشیمی ایران عنوان کرده است. مساله حل‌نشدنی نرخ خوراک پتروشیمی در ایران سابقه دارد. در‌حالی‌که واحدهای پتروشیمی اصرار بر تصویب نرخی مشخص و درازمدت برای خوراک خود دارند، وزیر نفت معتقد است تصویب نرخی برای درازمدت عاقلانه و منطقی به نظر نمی‌رسد. البته بسیاری معتقدند باتوجه به سود عظیمی که در این واحدها وجود دارد و امکان رانت و رانت‌خواری را زیاد می‌کند این حرف
وزیر نفت نیز پایه در منطق دارد. به‌هر‌حال اکنون علاوه بر بخش خصوصی و خصولتی پتروشیمی که وزیر نفت معتقد است بیشتر از خصوصی‌ها به وزارت نفت در نرخ خوراک فشار می‌آورند معترض دیگری نیز از آن سوی اقیانوس‌ها اضافه شده است که باید دید وزارت نفت چگونه با آن تعامل خواهد کرد؟ به گزارش شانا محمدحسن پیوندی معاون مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی در نشست مشترک با هیات تجاری هند به سرپرستی دی‌پی‌سریواستاوا سفیر این کشور در تهران درباره سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی ایران و آخرین نتایج به‌دست‌آمده از مذاکرات میان دو کشور با اشاره به اینکه فرمول قیمت خوراک برای صنایع پتروشیمی موضوعی در حد وزیران دو کشور است، گفته است: امیدواریم با رفع موانع موجود و مشخص‌شدن فرمول قیمت از سوی وزارتخانه‌های، نفت، صنعت، معدن و تجارت و اقتصاد و دارایی شاهد حضور سرمایه‌گذاران خارجی در صنعت پتروشیمی باشیم. وی اظهار داشته است: قیمت گاز تحویلی به مجتمع‌های پتروشیمی در ایران هم‌اکنون ١٣سنت محاسبه می‌شود، همچنین علاوه بر دولت در مجلس ایران کمیته‌یی روی تعیین فرمول قیمت خوراک برای بخش‌های مختلف در حال کار هستند. معاون مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی
ادامه داد: سواحل ایران در دریای عمان به‌دلیل نزدیکی و هزینه حمل‌و‌نقل کمتر نسبت به دیگر بخش‌های کشورمان برای سرمایه‌گذاران هندی بسیار جذاب است. پیوندی با تاکید بر اینکه نرخ خوراک گاز برای پتروشیمی‌ها اهمیت زیادی برای سرمایه‌گذاران هندی دارد گفت که هند علاقه زیادی برای سرمایه‌گذاری در سواحل دریای عمان دارد. براساس این گزارش، سفیر هند در ایران نیز در این جلسه با اشاره به تاریخچه مذاکرات کشورش برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های صنعت پتروشیمی با مسوولان کشورمان گفت: هم‌اکنون نبود فرمول مشخص و بلندمدت برای نرخ خوراک یکی از موانع اصلی حضور سرمایه‌گذاران هندی در این صنعت است. این در حالی است که بیژن زنگنه وزیر نفت کشور اعتقاد دارد فرمول‌گذاری بلندمدت برای نرخ خوراک پتروشیمی کاری منطقی نیست و بسته به بازار این نرخ متغیر خواهد بود.
بسیاری از کارشناسان نیز این اظهارنظر وزیر نفت را تایید می‌کنند. وی با اشاره به تبادلات نفتی و گازی میان هند و دیگر کشورها، بیان کرده است: هم‌اکنون بیشتر کشورهای طرف قرارداد با هند دارای فرمولی مشخص و ویژه خود برای فرآورده‌های نفت و گاز هستند، از این‌رو ایران برای جذب سرمایه‌گذاران هندی باید هرچه سریع‌تر فرمول خوراک پتروشیمی‌های خود را تعیین کند. سفیر کشور هند در ایران منطقه آزاد چابهار را به‌دلیل نزدیکی به سواحل کشور هند، اولویت اصلی برای سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی اعلام کرد و اظهار داشت: هند هم‌اکنون به‌شدت نیاز به سرمایه‌گذاری در زمینه کود اوره و محصولات پتروشیمی دارد، از این‌رو درصورت توافق نهایی با ایران می‌توان شاهد تحولی بزرگ در روابط اقتصادی دو کشور بود.
ایران، هند، انرژی
هند بعد از چین، بزرگ‌ترین مشتری ایران محسوب می‌شود هرچند بعد از تحریم‌ها واردات این کشور از تهران با مشکلاتی مواجه شد. واردات دهلی‌نو از ایران 370هزار بشکه در روز در سال2011 کاهش شدید 84درصدی در سال2014 و 2015 داشته است.
آن‌طور که منابع خبری تاکنون ادعا می‌کردند هیات تجاری هندی که وارد کشور شده‌اند در حوزه انرژی به‌دنبال منافع دیگری نیز هستند. به گزارش «تعادل» رویترز روز قبل از سفر هیات هندی به ایران به نقل از منبعی که نخواست نامش فاش شود نوشته بود: «براساس اطلاعات به‌دست‌آمده هند نه‌تنها به‌دنبال نفت بیشتر با شرایط بهتر و همچنین دیگر فرصت‌های سرمایه‌گذاری است، بلکه به‌دنبال حقوق توسعه‌یی در میدان گازی فرزادB در بلوک فارسی نیز است.» اکنون با ابراز تمایل هندی‌ها برای سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی کشور این اخبار تاییدنشده که هند در پی گرفتن طرح میدان گازی فرزادB است و برای گرفتن آن حاضر به دادن امتیازهایی ازجمله سرمایه‌گذاری در پتروشیمی است؛ قوت بیشتری به خود می‌گیرند. اما ماجرای این میدان گازی چیست؟ میدان گازی فرزادB در سال2008 توسط شاخه امور بین‌المللی شرکت او ان‌جی‌سی‌ویدش هند در بلوک اکتشافی خلیج‌فارس کشف شد.
در اگوست/سپتامبر 2010، این شرکت یک طرح توسعه‌یی تجدیدنظرشده را برای تولید 60درصد از 21.68تریلیون فوت‌مکعب منابع گازی این میدان را به دولت ایران ارایه کرد، اما شرکت هندی به‌دلیل تهدید ناشی از تحریم‌های امریکا علیه شرکت‌هایی که بیش از 20میلیون دلار سرمایه‌گذاری در بخش انرژی ایران انجام بدهند، از امضای قرارداد امتناع کرد. ایران در فوریه2012، اولتیماتومی یک‌ماهه به کنسرسیومی به سرپرستی شرکت او ان‌جی‌سی برای توسعه این میدان گازی داد. برای بیش از دو سال دولت ایران تهدید خود مبنی بر توقف فعالیت او ان‌جی‌سی در بلوک فارسی را
عملی نکرد.
پس از آن بود که حضور هندی‌ها در این میدان با تردیدهایی روبه‌رو شد اما آنها همواره اصرار زیادی برای ماندن در این میدان گازی از خود به خرج دادند. به‌طوری‌که در مهرماه سال92 و تنها چند ماه بعد از روی کار آمدن بیژن زنگنه بر مصدر وزارت نفت هندی‌ها که این ترس را داشتند با رفتن رستم قاسمی که درواقع این طرح در زمان او به آنها واگذار شده بود و خود نیز به همکاری با آنها تمایل داشت، وزیر جدید نظر دیگری داشته باشد، وزیر نفت هند نامه‌یی به وزیر نفت ایران نوشت. وزیر نفت هند در این نامه ضمن تاکید بر توسعه روابط تجاری و سودآور میان تهران و دهلی‌نو، بار دیگر خواستار مشارکت هند در توسعه میدان گازی فرزادB و امضای قرارداد مشارکت در تولید برای حضور شرکت‌های هندی در توسعه این میدان گازی شد.
این در حالی بود که پیش از آن وزیر نفت کشور با لغو ۳ امتیاز نفتی و گازی به هند اعلام کرده بود: نمی‌تواند دولت و مجلس را برای پذیرش این قرارداد (قرارداد مشارکت در تولید برای توسعه میدان گازی فرزادB) متقاعد کند. در متن نامه ویرپا مویلی به زنگنه که شانا آن را ترجمه کرد آمده بود: «اطمینان خاطر دارم که روابط میان دهلی‌نو و تهران رو‌به‌توسعه است و با مدیریت شما بر صنعت نفت ایران این مناسبات گسترش خواهد یافت.»
بسیاری این نامه مویلی را جلب‌نظر مساعد زنگنه برای رسمی و نهایی‌کردن سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ نفت و گاز او ان‌جی‌سی، ایندیین‌اویل و اویل‌ایندیا در میدان گازی فرزادB در بلوک فارسی واقع در خلیج‌فارس دانستند. حالا بعد از گذشت تقریبا دو سال و با بهبود اوضاع میان ایران و غرب سفر این هیات هندی به ایران به‌طور قطع با ره‌آوردی درباره میدان گازی فرزادB برای کشورشان نیز همراه خواهد بود.
رویترز در این‌باره نوشته است: «ایران برای احیای پروژه‌های خود و همچنین ادامه طرح‌های پیشین در بخش نفت و گاز به سرمایه‌یی بیش از 220میلیارد دلار نیاز دارد. توسعه میدان گازی فرزادB حدود 7میلیارد دلار هزینه در پی دارد.»
