علی انصاری
اوراق مشارکت، اوراق بهادار بانام یا بی‌نامی است که به موجب قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت به قیمت اسمی مشخص برای مدت معین منتشر می‌شود و به سرمایه‌گذارانی که قصد مشارکت در اجرای طرح‌های عمرانی انتفاعی دولت مندرج در قوانین بودجه سالانه کل کشور و طرح‌های سودآور تولیدی، ساختمانی و خدماتی را دارند واگذار می‌گردد. دارندگان این اوراق به نسبت قیمت اسمی و مدت زمان مشارکت در سود حاصل از اجرای طرح مربوط شریک خواهند بود. به عبارت دیگر؛ اوراق مشارکت در اصطلاح علم اقتصاد، از اوراق بهاداری است که توسط دولت، شهرداری و شرکت‌های دولتی و خصوصی، برای تامین اعتبار طرح‌های عمرانی در کشور، منتشر می‌گردد.
طی سال‌ها، اوراق مشارکت به‌عنوان اصلی‌ترین ابزار در بازار مالی کشور وظیفه سنگین جمع‌آوری منابع و هدایت آن به بخش‌های تولیدی را به عهده داشته است و از آن می‌توان به‌عنوان ابزار موفقی نام برد که با استقبال فراوانی روبه‌رو بوده و توانسته هم ناشران را منتفع سازد و هم سرمایه‌گذاران را صاحب سود کند. نخستین اوراق مشارکت منتشرشده در کشور در سال۱۳۷۳ توسط شهرداری تهران با هدف نوسازی بافت فرسوده و اجرای پروژه بزرگراه نواب با نرخ سود علی‌الحساب ۲۰درصد در سال منتشر شد. از این تاریخ به بعد هرساله شاهد فروش اوراق مشارکت توسط دولت هستیم که مورد توجه ویژه مردم قرار می‌گیرد و معمولا اعلام می‌شود که قبل از پایان تاریخ فروش به فروش رسیده است. یکی ازمهم‌ترین اثرات اقتصادی اوراق مشارکت، تامین منابع مالی است. یعنی درصورت وجود کسری بودجه، یکی از بهترین روش‌ها یا به جرات می‌توان گفت بهترین روش برای تامین مالی است. یعنی نسبت به روش مشابه آن - وام خارجی- یا روش‌های دیگر مانند انتشار پول توسط بانک مرکزی دارای تاثیرات به مراتب مطلوب‌تری است. از دیگر مزایای اقتصادی اوراق مشارکت این است که انتشار اوراق مشارکت یکی از راه‌هایی است که به‌دلیل اینکه دولت مجبور به پرداخت سود است هزینه نقدینگی را شفاف می‌کند. از مهم‌ترین تاثیرات اقتصادی اوراق مشارکت، کاهش تورم در کشور است که مسوولان بانک مرکزی ادعا می‌کنند هر سال به‌دلیل انتشار اوراق مشارکت تا حدودی از تورم کاسته می‌شود. گفته می‌شود افزایش تورم یا بالا رفتن قیمت‌ها به همراه رشد خدمات غیرمولد، از آثار سوء افزایش حجم نقدینگی است که دولت در قبال کنترل آن باید از ابزارهای مالی خود استفاده کند. برای جلوگیری و مهار رشد نقدینگی، رشد نقدینگی طی سال‌های گذشته باید مورد بررسی دقیق قرار گیرد تا دلایل آن شناسایی شده و بدین وسیله کنترل آن در آینده آسان‌تر شود. لذا یکی از مکانیسم‌های کنترل تورم، فروش اوراق مشارکت به شمار می‌آید که در سال‌های اخیر به آن توجه ویژه‌یی شده است. فروش اوراق مشارکت به‌عنوان یک ابزار و سیاست پولی انقباضی، گزینه و راهکاری برای جمع‌آوری هرچه بیشتر نقدینگی موجود و هدایت آن به سمت تولید از سوی برخی وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و مسوولان مربوطه ارایه می‌شود. این اقدام اقتصادی صرف‌نظر از آنکه به تامین بخشی از نیازهای ریالی وزارتخانه مربوطه ازجمله نفت، نیرو، راه‌وشهرسازی و... برای توسعه زیربناهای تولیدی می‌انجامد، فضای تازه‌یی نیز به‌وجود می‌آورد تا نقدینگی موجود در کشور از مسیر سرگردانی به سوی زیربناهای عمرانی هدایت شوند.
