گروه راه و شهرسازي|
تازه‌ترين برآوردها از جمعيت متاثر از فرونشست زمين در كشور، نشان مي‌دهد، تقريبا حدود نيمي از جمعيت 89 ميليون نفري ايران يا روي پهنه‌هاي فرونشست زمين يا در مجاور آنها استقرار يافته‌اند. خبر بدتر اينكه «مساحت زون‌هاي فرونشستي در كشور نسبت به ۵ سال گذشته حدود ٣ برابر افزايش پيدا كرده است.»
نتايج بررسي‌هاي تازه در شرايطي رسانه‌اي شده‌اند كه هفته گذشته، علي جاويدانه، رييس سازمان نقشه‌برداري كشور اعلام كرد: برخي مطالعات كاهش نرخ فرونشست را نشان مي‌دهد. اما الزاما اين مساله نكته مثبتي به شمار نمي‌رود.
ديروز اما علي بيت‌الهي، رييس بخش خطرپذيري مركز تحقيقات راه و شهرسازي اظهار كرد: محاسبات انجام شده نشان مي‌دهد كه چيزي حدود ۴٩ درصد جمعيت كل ايران بر روي پهنه‌هاي فرونشستي يا مجاورت آن سكونت دارند.
بيت‌الهي در گفت‌وگو با ايلنا، درباره مطالعات انجام شده براي شناسايي اينكه چه ميزان جمعيتي از ايران در پهنه فرونشستي سكونت دارد، اظهار كرد: در اين باره گزارشي تهيه كرده‌ام كه در اين گزارش نقشه‌هاي فرونشستي و سكونتگاه‌هاي جمعيتي شهري و روستايي را بررسي كردم و تطابق دادم، مطالعات نشان مي‌دهد كه متاسفانه محدوده‌هاي جمعيتي عمده و كلان كشور مانند تهران، مشهد، شيراز، كرمان و از همه مهم‌تر اصفهان و چند كلان شهر ديگر دقيقا در محدوده فرونشستي قرار دارند يا درمجاورت و حاشيه زون‌هاي فرونشستي واقع شده‌اند.
وي ادامه داد: محاسبات انجام شده نشان مي‌دهد كه چيزي حدود ۴٩ درصد جمعيت كل ايران روي پهنه‌هاي فرونشستي يا مجاورت آن سكونت دارند.
گسترش روزانه پهنه‌هاي فرونشست
رييس بخش خطرپذيري مركز تحقيقات راه و شهرسازي تاكيد كرد: خصلت فرونشست زمين اين است كه هر روز ادامه دارد و استنباط مي‌شود كه اگر همين روال ادامه پيدا كند اين زون‌هاي مجاورت فرونشست هم جزو پهنه‌هاي فرونشست خواهند شد و به اين پهنه مي‌پيوندند و وسعت فرونشست افزايش پيدا مي‌كند.
بيت‌الهي افزود: مساحت زون‌هاي فرونشستي در كشور نسبت به ۵ سال گذشته حدود ٣ برابر افزايش پيدا كرده و رشد پهنه خصوصيت فرونشست است.
وي گفت: بايد توجه داشت كه اين حجم جمعيت و ساخت و سازها، ساختمان‌ها و زيرساخت‌ها و شريان‌هاي حياتي تحت تاثير اين موضوع هستند و كاهش اين ريسك نگاه ويژه‌اي را مي‌طلبد .
پهنه فرونشست به سطح سخت
زمين برخورد كرد؟
رييس سازمان نقشه‌برداري كشور نيز هفته گذشته اعلام كرد: برخي مطالعات كاهش نرخ فرونشست را نشان مي‌دهد. اين مورد الزاما خوب نيست چرا كه دقيقا مشخص نيست اين اتفاق به دليل اقدامات انجام شده است يا به دليل رسيدن پهنه فرونشست به سطح سخت. بايد به فرونشست به صورت جامع از سوي دستگاه‌ها پرداخته شود. با توجه به گزارش‌هاي سازمان نقشه‌برداري وضعيت تك تك استان‌ها براي همه مسوولان ارسال شد. چه مسوولان استاني و چه كشوري. او افزود: اخيرا شاهد هستيم كه كارگروه مقابله با كم آبي در حال بررسي جدي‌تر فرونشست است. وظيفه ما تعيين محدوده و نرخ فرونشست است. در برخي موارد شاهد هستيم كه در منطقه‌اي در كرمان بالاترين نرخ فرونشست وجود دارد و در مواردي نزديك بودن پهنه به مناطق مسكوني حساسيت ايجاد مي‌كند. در حال حاضر برخي سازه‌ها مانند شبكه‌هاي ارتباطي در مناطق خطر قرار دارند. بنابراين براي ساخت زيرساخت‌هاي جديد بايد به مساله فرونشست توجه شود. اين موضوع يك حلقه مفقوده است كه وزارت راه و شهرسازي بايد دستورالعمل‌هاي لازم را براي آن تهيه كند.
وي با بيان اينكه استان كرمان داراي بيشترين فرونشست است، گفت: وضعيت فرونشست تك تك استان‌ها را براي همه مسوولان ملي و استاني ارسال كرديم. وضعيت فرونشست هر استان متفاوت است؛ در همين راستا ۲۵۰ محدوده فرونشست و ۱۰ مورد تا محدوده شهر نزديك به فرونشست وجود دارد. اين مقام مسوول تاكيد كرد: علت عمده فرونشست، برداشت بي‌رويه آب و نياز آبي بخش كشاورزي است، ضمن اينكه لازم است تا نقشه‌هاي خطر فرونشست تهيه شود، زيرا اين امر براي حفظ سازه‌هاي قديمي و سازه‌هاي جديد ضروري است.
فرونشست در تهران و ايران
به گزارش «تعادل»، نتايج بررسي‌هاي بين‌المللي نشان مي‌دهد، ايران دومين كشور دنيا از نظر نرخ و سومين كشور از نظر مساحت فرونشست در جهان است! فرونشست زمين پديده‌اي مخرب است كه در سراسر جهان رخ مي‌دهد و باعث آسيب به زيرساخت‌ها، افزايش خطر سيل، فرسايش خاك و كاهش ذخيره آبخوان‌ها مي‌شود. وضعيت بحراني ايران از نظر فرونشست زمين، منجر به اين شده است تا مسوولان به‌طور متناوب تازه‌ترين دست يافته‌هاي خود از بررسي سرزمين ايران را در اختيار اصحاب رسانه قرار دهند. ديروز نيز تازه‌ترين اطلاعات درباره ميزان فرونشست در استان‌ها و همچنين وضعيت فرونشست در مناطق شهر تهران و مناطق اطراف پايتخت اعلام شود. بر اين اساس، بزرگ‌ترين نرخ فرونشست كشور با سالانه ۳۵سانتي‌متر مربوط به كرمان و منطقه بهرمان است. مناطق ۱۷، ۱۸ و ۱۹ تهران نيز داراي بالاترين نرخ فرونشست در پايتخت به شمار مي‌روند.
فرونشست ۳۵ سانتي‌متري در كرمان
آنگونه كه گزارش‌هاي رسمي نشان مي‌دهد، بزرگ‌ترين نرخ فرونشست كشور با سالانه ۳۵سانتي‌متر مربوط به كرمان و منطقه بهرمان است. پس از استان كرمان، البرز قرار دارد. در جنوب اين استان حوالي دشت جنوب هشتگرد يعني از سمت شهريار به‌سمت غرب، سالانه ۳۲ سانتي‌متر فرونشست زمين رخ مي‌دهد. به‌لحاظ وسعت و پراكندگي، خراسان رضوي ۵ برابر بيشتر از مساحت ساير استان‌ها فرونشست زمين دارد. در زمان حاضر بيشترين فرونشست به‌لحاظ وسعت، مربوط به استان‌هاي فارس، اصفهان، كرمان و تهران است. بيشترين فرونشست زمين در تهران مربوط به ورامين است كه سالانه حدود ۱۷ سانتي‌متر است. شكاف فرونشست كم‌نظيري در دنيا در اين منطقه وجود دارد كه حدود ۳ كيلومتر از معينآباد تا جاده گرمسار به قم است.
بالاترين نرخ در مناطق ۱۷، ۱۸ و ۱۹ تهران
بر اساس اين گزارش، در اطراف تهران، دشت ورامين داراي فرونشست‌هاي وسيع است. زون‌هاي فرونشست زمين در تهران بيشتر در جنوب و جنوب غربي شهر تهران تا شهريار قرار دارند. نرخ فرونشست زمين در تهران را ۱۵ تا ۲۲ سانتي‌متر در سال است. علاوه بر آن لكه‌هايي در فرونشست در دشت ورامين، شهريار به سمت پيشوا مشاهده مي‌شود كه نرخ ۱۷ سانتي‌متر در سال را نشان مي‌دهد. در دشت ورامين شكاف‌هايي نمايان شده كه در دنيا بي‌نظير است. اين منطقه فرونشست شامل معينآباد به سمت جاده گرمسار به قم مي‌شود. مناطق ۱۷، ۱۸ و ۱۹ از پهنه‌هاي فرونشست در تهران به شمار مي‌روند كه داراي نرخ فرونشست ۲۲ سانتي‌متري در سال هستند.
