تعادل|
اين روزها اخبار ضد و نقيضي در مورد يارانه‌ها منتشر مي‌شود از اظهارنظر غيركارشناسانه برخي نمايندگان مجلس در خصوص قطع يارانه هر فردي كه مشغول به كار است تا دهك‌بندي‌هايي كه هنوز هم با اما و اگرهاي بسيار همراه است همه و همه دست به دست هم داده‌اند تا همين اندك كمك ماهيانه‌اي هم كه از سوي دولت به خانواده‌هاي كم‌درآمد مي‌رسد قطع شود. هر چند كه از ابتدا هم پرداخت يارانه هيچ حاصلي جز افزايش تورم در كشور نداشت و بسياري از كارشناسان حوزه اقتصاد به همين دليل از ابتداي امر با آن مخالف بودند اما حالا كه شرايط هر روز براي مردم سخت‌تر شده است صحبت از قطع يارانه‌ها مي‌تواند براي بسياري از افراد گرفتار شدن در فقر بيشتر را به دنبال داشته باشد. مساله اينجاست كه مسوولان به جاي اينكه شرايط را براي معيشت مردم هموارتر كنند تلاش خود را بر مسائلي متمركز كرده‌اند كه ربط چنداني با بهبود وضعيت معيشتي مردم ندارد. اين روزها كارگران، بازنشسته‌ها و حتي كارمندان دولت هيچ كدام از شرايط معيتشي خود احساس رضايت ندارند. تورم بيداد مي‌كند و بالا رفتن نرخ ارز هم خود دليل ديگري براي افزايش تورم شده است. اگر تا همين يك ماه پيش تعداد زيادي از مردم توان خريد گوشت كيلويي ۵۰۰ هزار تومان را نداشتند الان تعداد بيشتري از مردم هستند كه توان خريد گوشت كيلويي ۷۰۰ هزار تومان را ندارند. اين در حالي است كه ديگر خريد اقلامي مانند شير و تخم مرغ و تن ماهي هم براي خيلي از افراد غيرممكن شده است. شايد به همين دليل است كه اين روزها قوت غالب مردم به نان و مواد قندي تبديل شده است كه هر روز بيشتر از روز قبل سلامتشان را تهديد مي‌كند. اينكه وزارت بهداشت اعلام مي‌كند نتايج طرح غربالگري ديابت و فشار خون افراد نشان مي‌دهد كه تعداد زيادي از مردم از چاقي و ديابت رنج مي‌برند و راهكار رفع اين چالش كاهش يارانه قند و شكر به همراه يارانه نان است خود حديث ديگري است كه بايد مورد بررسي قرار بگيرد.
خيلي وقت است كه ديگر تغذيه مردم
سالم نيست
كوروش بهرامي، كارشناس اقتصادي در اين باره به «تعادل» مي‌گويد: سال‌هاست كه ديگر مردم نمي‌توانند تغذيه سالمي داشته باشند. شايد درصدي از اين مساله به سبك زندگي افراد و زندگي ماشيني مربوط باشد اما نمي‌توانيم از تاثيري كه تورم بر سفره‌هاي مردم گذاشته است غافل شويم. زماني صدا و سيما براي اينكه گراني گوشت و مرغ را در كشور توجيه كند با برنامه‌هاي غير كارشناسانه سعي داشت به مردم اين مساله را ديكته كند كه خوردن گوشت و مرغ چندان هم براي سلامت افراد مفيد نيست و چه بسا خطراتي را هم در پي داشته باشد.
او مي‌افزايد: البته افراط و تفريط يكي از شاخصه‌هاي بارز مسوولان ما به شمار مي‌رود. در واقع مساله اينجاست كه تغذيه سالم براي افرادي امكان پذير است كه بتوانند دخل و خرج خود را با هم متناسب‌سازي كنند. اينكه حالا هم به اين نتيجه رسيده‌اند تا يارانه قند و شكر و نان را كاهش دهند يعني همين تنها اقلام باقي مانده در سفره مردم را هم مي‌خواهند حذف كنند. اين كارشناس اقتصادي مي‌گويد: چندي پيش خبري مبني بر سرانه مصرف سالانه گوشت در سه دهك پايين منتشر شد كه نشان مي‌دهد اين سرانه به ۷۰۰ گرم در سال رسيده است و البته بسياري از رسانه‌هاي طرفدار دولت سعي كردند اين گزارش را زير سوال ببرند و در نهايت به اين عدد رسيدند كه مصرف سرانه گوشت براي سه دهك پايين به ۲ كيلو گرم در سال رسيده است. اين در حالي است كه مصرف سرانه گوشت در همين كشورهاي همسايه ايران و حوزه خليج فارس و ... گاهي به سالي ۲۰ كيلو گرم هم مي‌رسد. بهرامي مي‌افزايد: مسوولان هيچ راهي جز پذيرش تورم افسارگسيخته و فقر جمعي مردم ندارند و نمي‌توانند با زير سوال بردن آمار و ارقام مشكلات موجود را ناديده بگيرند. سرانه مصرف گوشت در كشور چه ۷۰۰ گرم باشد چه ۲ كيلوگرم نشان از كوچك شدن سفره‌هاي مردم و مشكلات معيشتي آنها دارد و بايد به دنبال راهكارهايي تاثيرگذار براي رفع اين مشكلات بود تا بازي با اعداد و ارقام.
چاقي مردم بهانه خوبي
براي گراني نان نيست
اردلان منتظري، كارشناس اقتصادي در اين باره به «تعادل» مي‌گويد: متاسفانه اين روزها دولت به دنبال هر بهانه‌اي براي بالا بردن قيمت‌ها مي‌گردد و حالا اين غربالگري كه از سوي وزارت بهداشت و درمان صورت گرفته باعث شده تا مسوولان به اين نتيجه برسند كه پايين بودن قيمت نان و شكر باعث چاقي بيش از حد مردم شده است در حالي كه اگر واقعا بخواهيم از نگاه كارشناسي به ماجرا نگاه كنيم مي‌بينيم كه به دليل همين گراني‌ها مردم دچار سوءتغذيه هستند و اين ميزان مصرف بالاي نان و شكر به دليل ارزاني نيست به اين دليل است كه مردم جايگزين مناسب ديگري ندارند.
او مي‌افزايد: اگر نگاهي به آمار و ارقام بياندازيم متوجه مي‌شويم كه نه تنها نان ارزان نيست كه طي ۶ سال نزديك به ۵ برابر افزايش پيدا كرده است.
افزايش قيمت كالاي اساسي؛ بي‌تاثير بر
مصرف و ضدِ معيشت فرودستان است
مصطفي شريف (استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبايي) با اشاره به برخي اظهارنظرها درباره حذف يارانه كالاهاي اساسي خوراكي مثل نان و شكر اظهار كرد: دولت در مقابل بحث وظيفه تامين يارانه‌ها به اشكال مختلف تحت فشار بودجه‌اي است و ما در اين زمينه نبايد تعارف كنيم و اين مشكل فشار بودجه‌اي وجود دارد. دولت ناگزير از آن است كه به گونه‌اي اين يارانه را مديريت كند، اما در مديريت يارانه راه‌هاي مختلفي وجود دارد كه اين راه‌ها نبايد به زيان اقشار آسيب‌پذير و به‌ويژه كارگران و فرودستان باشد.
او افزود: اينكه راه‌هاي دولت براي كاهش هزينه درست است يا خير، نيازمند كار پژوهشي و تحقيقي است و صرفاً روي اظهارنظر چند كارشناس يا يك رسانه نمي‌توانيم يك نقشه راه براي حل مشكل مصرف و يارانه طراحي كنيم.
شريف تصريح كرد: يارانه‌ها عمدتاً توسط افراد ضعيف جامعه دريافت مي‌شود و مصرف يارانه به‌ويژه در حوزه غذايي و خوراكي هزينه‌هاي زندگي را براي همين بخش كه كارگران در زمره آنها هستند، كاهش مي‌دهد. با حذف اين يارانه به دليل آنكه كشش مصرفي و حساسيت مصرف‌كننده در اين كالاهاي اساسي به تغييرات قيمتي بسيار پايين است، تنها افزايش هزينه‌هاي خانوار را خواهيم داشت. ضمن اينكه گراني كالاهاي خوراكي خود دوباره به كسب و كارهايي كه از كالاهاي اساسي يادشده در محصولات خود استفاده مي‌كنند، تاثير مي‌گذارد و به گراني بسياري اقلام ديگر كه از آرد، نان و شكر تهيه مي‌شوند، خواهد انجاميد.
تجربه گرسنگي مفرط
براي اغلب كارگران
اكبر قرباني (دبير اجرايي خانه كارگر غرب تهران و كارشناس روابط كار) در رابطه با گزارش‌هاي مربوط به وزارت بهداشت و واكنش برخي رسانه‌ها و گره زدن آن به مصرف نان و شكر اظهار كرد: مساله اين است كه اگر افرادي حامي حذف يارانه‌ها به خاطر الگوي مصرف ناصحيح به ويژه در اقلام خوراكي هستند، اين را درك نمي‌كنند كه اين نوع گراني تنها بر مصرف گروه‌هايي تاثير مي‌گذارد كه از نظر درآمدي وضعيت خوبي دارند و براي آنها جايگزيني در سبد غذايي بجاي نان و شكر وجود دارد. او افزود: اينكه گفته مي‌شود برخي از افراد جامعه (مثلا ۱۶ ميليون نفر) به چاقي مفرط دچار شدند، بايد قبل از هرچيز از نظر اقتصادي و طبقه‌بندي درآمدي دسته‌بندي شود. يعني مشخص شود چند درصد از اين ۱۶ ميليون نفر از جامعه كارگري هستند. بنده احساس مي‌كنم كه كمترين بخش تشكيل‌دهنده اين جمعيت ۱۶ ميليوني را كارگران كشور تشكيل مي‌دهند؛ قشري كه بخش قابل توجهي از آن بنابر آنچه ما مي‌دانيم از مشكلات تغذيه نيز رنج مي‌برند. بسياري از كساني كه درحال انجام كار يدي هستند، با تغذيه نامناسب مواجه‌اند زيرا درآمد مكفي براي دريافت كالري و مواد لازم را ندارند.
قرباني ادامه داد: در يك مورد ما در محيط كار خود در منطقه غرب تهران اين امر را مورد بررسي قرار داديم و پس از حضور كارشناس تغذيه در محل، وي تشخيص داد كه اغلب كارگران به خاطر تغذيه ضعيف و عدم مصرف كافي صبحانه و نداشتن وعده ناهار، تا ساعت ۱۰ و ۱۱ صبح دچار گرسنگي مفرط شده و بهره‌وري خود را به مرور از دست مي‌دهند. اين بررسي ميداني در چند كارگاه پر جمعيت ديگر غرب تهران نيز انجام شده و نتايج مشابهي داد. بررسي اخير برخي كارشناسان تغذيه درباره اينكه مصرف گوشت قرمز برخي دهك‌ها در سال به زير دو كيلوگرم رسيده است، مويد همين مطلب است كه وضعيت تغذيه‌اي دهك‌هايي كه كارگران در آن حضور دارند، به نحوي نيست كه بخش قابل اعتنايي از آنان در ميان آن ۱۶ ميليون فرد درگير چاقي مفرط باشند كه دولت اعلام كرده است.
اين فعال كارگري تصريح كرد: نتيجه كار كارشناسي آن متخصص تغذيه به شكل تجويزي اين بود كه صرفا براي افزايش بهره‌وري به حد استاندارد و حداقلي، بايد يك ميان وعده به كارگران قبل از ساعت ناهار (مثلا در ساعت ۱۰ تا ۱۱ صبح) داده شود. از آنجا كه اغلب شركت‌ها و كارخانه‌هاي كشور هيچ وعده صبحانه، ناهار يا شامي را به نيروي خود نمي‌دهند، دادن اين ميان وعده بسيار مختصر از ديد آن كارشناس تغذيه بسيار ضروري بود. چه اينكه، بررسي ميداني خود ما در كارگاه‌هاي كوچك جنوب و غرب تهران نشان مي‌داد كه بسياري از كارگران در طول روز از داشتن يك وعده غذاي گرم محروم هستند.
