فرامرز رستگار
در چند سال گذشته چون تعامل بین وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و شرکت مخابرات ایران به عنوان اپراتور محوری ارتباطات ثابت در سطح خوبی نبود، اصولا در هیچ بخشی از ارتباطات ثابت اعم از تلفن، اینترنت و همچنین زیرساخت‌های ارتباطی مورد نیاز اپراتورهای موبایل و اینترنت کارهای نوسازی و توسعه شبکه به درستی انجام نشده است و اپراتورهای ارتباطی و اینترنتی کشور با بحران مواجه شدند. در دولت گذشته متولیان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و نیز سازمان تنظیم مقررات حساب زیادی روی اپراتورهای موبایل کرده بودند با این تصور که خلأ ارتباطات ثابت از این طریق جبران شود و این نگاه کاملا اشتباه بود. منابع شبکه‌های موبایل از جمله فرکانس به هیچ وجه این امکان را نمی‌دهد که بدون داشتن یک شبکه ارتباطی ثابت گسترده و قابل اعتماد، خدمات اعم از صوت و دیتا و مولتی‌مدیا از طریق اپراتورهای موبایل در سطح وسیع دراختیار کاربران قرار بگیرد. در هیچ جای دنیا هم این طور فکر و عمل نمی‌کنند. تکیه اصلی روی شبکه موبایل برای ارتباطات ملی به غیر از چند کشور عقب‌افتاده از نظر مخابرات یا جنگ‌زده و بحران‌زده در جای دیگری دیده نمی‌شود، وقتی که بدون توجه به تاریخ مخابرات کشورهای پیشرفته، صرفا حرکات فعلی آنها را الگوی کار خود قرار می‌دهیم باید منتظر عواقب بد آن هم باشیم. زمانی که در کشورهای اروپایی و آسیای دور می‌بینیم که نگاه‌های توسعه‌ای آنها روی نسل‌های چهارم و پنجم اینترنت و استفاده از سرویس‌های ماهواره‌ای است، باید به پشت صحنه هم نگاه می‌کردیم که در این ممالک قبلا زیرساخت‌های ارتباطی ثابت اجرا شده و زمینه توسعه آن نیز از طریق کانال‌های زیرزمینی فراهم است و حالا به دنبال آن در پی توسعه‌های غیرثابت هستند. نه اینکه در کشوری که در سال ۱۳۹۵ در یک نقشه راه پنج ساله (به نام رهنگاشت ۵ ساله شرکت مخابرات ایران) تصویب شده و قرار بوده که نوسازی و توسعه آن انجام شود اما در انتهای برنامه (۱۴۰۰) به یک شبکه تمام IP و یک شرکت تمام IT تبدیل شود، اکنون حتی ۲۰ درصد این اهداف هم محقق نشده است. به هر صورت این نگرش ابتدا شرکت‌های ارتباطی و اینترنتی ثابت را درکشور زمینگیر کرده و اکنون صداهای مشابهی هم در مورد اپراتورهای موبایل که در چند سال پیش به عنوان بنگاه‌های پرسود مطرح بودند، شنیده می‌شود. یعنی یک جهت‌گیری غلط و پافشاری روی آن، مجموعه اپراتورهای ارتباطی و اینترنتی کشور را با بحران مواجه کرده است. سندیکای صنعت مخابرات ایران و چند تشکل دیگر و دلسوزان ارتباطات در طول پنج سال گذشته هشدارهایی داده بودند که این راه اشتباه باعث دردسر مردم، اپراتورها و خود دولت است. حالا که دولت جدید قصد دارد برای جبران عقب‌ماندگی، به توسعه زیرساخت‌ها و همچنین بخش دسترسی ثابت بر مبنای فیبر نوری بپردازد با مشکلاتی مانند تعرفه‌های ارتباطی، موانع اجرایی و منابع مالی مواجه است. هرچند که تلاش‌های زیادی در این زمینه صورت گرفته و مجوزهایی از مجلس و دولت برای حمایت از اپراتورها اخذ شده ولی هنوز با وضعیت ایده‌آل فاصله زیادی دارد. باید تلاش‌های جهادی و نگاه‌های ملی در این جهت بیشتر شود. اگر این تغییر نگاه‌ها و تامین اهرم‌های اجرا هرچه زودتر انجام نشود، علاوه بر ضربه‌هایی که تاکنون خورده‌ایم باید منتظر رکود بیشتر در کسب و کارهای حوزه فاوا، بحران و کاهش تاب‌آوری شبکه‌ها و خدمات ارتباطی و اینترنتی باشیم. مردم ما آماده‌اند هزینه بالاتر را برای مخابرات و اینترنت تحمل کنند تا هرچه زودتر از این وضعیت نابسامان خارج شویم.
