تعادل|
به گواه آمارهای رسمی، طی دهه‌های اخیر و به ویژه در دهه 1390 شاخص‌های کلان اقتصاد ایران بنا به دلایل متعددی مانند سوءمدیریت، تحریم ظالمانه علیه کشور، دوری از اصل شایسته سالاری و البته در راس همه این موارد، «سیاست‌گذاری‌های اشتباه» اقتصادی روندی نزولی داشته‌اند به گونه‌ای که از سویی منابع طبیعی و زیست محیطی، و از سویی سرمایه اجتماعی و انسانی تحلیل رفته‌اند و همزمان توان و سرمایه مالی «دولت» و «مردم» نیز به‌شدت افت کرده است. در چنین شرایطی اما برخی صنایع که اتفاقا در دوره پس از انقلاب اسلامی راه‌اندازی شده‌اند، با اتخاذ رویکردهای نوین مدیریتی و بهره‌گیری از روش‌های علمی و آزموده شده، نه تنها توانسته‌اند گلیم خود را از آب بیرون بکشند که برای دیگران نیز الهام بخش بوده‌اند و درصددند با هدف «تداوم تولید و ایجاد پایداری برای کسب و کار خود» در حوزه‌هایی همچون گاز و برق ورود و سرمایه‌گذاری کنند تا باری را از دوش دولت و مردم بردارند.
تار و پود زندگی از فولاد است
شاید تا حالا نشنیده باشید که «تار و پود زندگی از فولاد است»، اما آیا واقعا چنین است؟ با نگاهی ریزبینانه به اجزای زندگی مدرن معاصر متوجه می‌شویم که این جمله در واقع درست است و مصنوعات مختلفی از خودرو تا ظروف آشپزخانه و لوازم خانگی و هزاران کالای ریز و درشت دیگر همگی از فولاد درست شده‌اند. برای شناخت بهتر صنعت فولاد به بزرگ‌ترین مجتمع فولادی کشور یعنی فولاد مبارکه سفر کردیم. مجتمعی که ارزش روز آن بیش از 300 هزار میلیارد تومان (بالغ بر یک درصد تولید ناخالص داخلی کشور) است و سهمی 5 درصدی از رشد بخش صنعت را به خود اختصاص داده است.
برای ارایه تصویری واضح‌تر از این مجتمع صنعتی (شامل 100 شرکت) مرور چند آمار خالی از لطف نیست. اینکه در بالادست فولاد مبارکه اصفهان 2800 تامین‌کننده مواد اولیه فعال هستند و در پایین دست این مجتمع فولادی 4000 شرکت ریز و درشت مشتری محصولات آن به شمار می‌روند و برای 380 هزار نفر به‌طور مستقیم و غیر مستقیم فرصت شغلی ایجاد کرده است. همچنین 35 درصد از تولید فولاد کشور و 70 درصد از تولید ورق فولاد در جهان در اختیار فولاد مبارکه است. با این حال، حرف و حدیث پشت سر فولاد مبارکه کم نیست، از اتلاف منابع آب زاینده رود تا ایجاد آلودگی هوای اصفهان و اثرگذاری در قطعی برق مشترکان اصفهانی! اما مشاهدات ما به انضمام اظهارات مسوولان رده بالای این مجتمع فولادی نه تنها این حرف و حدیث را تایید نمی‌کند که سویه دیگری از مسوولیت‌پذیری شرکتی این مجتمع فولادی را «در عمل» ارایه می‌دهد.
مقایسه هندوانه و فولاد!
آب، برق و گاز سه منبع اصلی ضروری برای تداوم فعالیت هر فولادسازی به شمار می‌رود. آب در فرایند تولید فولاد نقش اساسی دارد. با خشک شدن زاینده رود یا حتی در برخی از خشکسالی‌های گذشته در دهه 1370، نگاه مردم متوجه این مجتمع صنعتی بوده است، مجتمعی که خود به اندازه یک شهر است. به این معنی که یکی از علل اصلی خشکی زاینده رود، صنایع مستقر در اصفهان و در راس آنها فولاد مبارکه است. این در حالی است که آمارها حکایت دیگری دارند. به گواه آمارها بیش از 90 درصد از مصرف آب در بخش کشاورزی، حدود 8 درصد در بخش خانگی و تنها حدود 2 درصد از مصرف آب کشور در بخش صنعت شکل می‌گیرد و در این میان، فولاد مبارکه از سهم بسیار اندکی از مصرف آب در کشور برخوردار است و به‌طور مشخص، سهم بسیار اندکی از آب زاینده رود (یک درصد از آب این رودخانه معادل 10 میلیون متر مکعب) دارد. در عین حال، مصرف آب این مجتمع فولادی حدود 30 میلیون مترمکعب است که یک سوم آن از «بازچرخانی آب» مصرفی و یک سوم دیگر آن از «تصفیه فاضلاب چند شهر مجاور» صورت می‌گیرد. تصفیه آب در فولاد مبارکه اما خود داستان مفصل و البته پر هزینه‌ای است. به گفته مسوولان این مجتمع فولادی، بنا به مسوولیت اجتماعی و اتخاذ رویکرد «شهروند شرکتی» هزینه‌ای 650 میلیارد تومانی برای ساخت تصفیه خانه صورت گرفته است تا به محیط زیست و مردم اصفهان بار مضاعفی تحمیل نشود. در این تصفیه خانه، فاضلاب چند شهر اطراف خریداری و در سه مرحله تصفیه و آماده استفاده در خطوط تولید فولاد می‌شود. استدلالی که پشت این هزینه‌های اولیه و جاری وجود دارد، در این جمله خلاصه می‌شود که «می توان هندوانه نخورد، اما نمی‌توان بدون فولاد به زندگی ادامه داد.»
ساخت نیروگاه خورشیدی 500 مگاواتی
مجتمع صنعتی فولاد مبارکه اصفهان در بحث مصرف برق به ویژه طی سال جاری، پس از اعمال برخی خاموشی‌ها در شهرهای مختلف کشور نیز در سیبل انتقادات قرار دارد و از همین رو، بنا به تصمیم مراکز دولتی همچون سایر صنایع، مجبور به توقف تولیدات خود شده است و در سال جاری حدود 10 هزار میلیارد تومان دچار زیان عدم تولید شده است. در چنین شرایطی است که مسوولان این مجتمع فولادی پیشنهاد احداث نیروگاه 500 مگاواتی نیروگاه خورشیدی را به دولت ارایه کرده‌اند. آنگونه که محمد ناظمی هرندی، معاون تکنولوژی فولاد مبارکه اصفهان می‌گوید، در واقع فولاد مبارکه با این پیشنهاد سرمایه و پول حدود 50 میلیون سهامدار خود را آورده تا تولید دو سال آینده خود را تضمین کند. البته این پیشنهاد مشروط به دریافت تضمین انتقال برق تولیدی این نیروگاه به فولاد مبارکه و نه شبکه برق سراسری است.
ناظمی همچنین با اشاره به مشکلات موجود برای «تامین گاز» در کشور اضافه می‌کند، در صورتی که دولت در توسعه زیرساخت‌های گاز دست بسته است و نیاز به سرمایه‌گذار داشته باشد، فولاد مبارکه آماده سرمایه‌گذاری در این حوزه نیز هست تا به این ترتیب، هم تداوم تولیدات فولادی تضمین و هم زیرساخت‌های کشور تقویت شود.
ماجرای قیمت لوازم خانگی
صنعت لوازم خانگی به دلیل اشتغالزایی بالا، فراگیری استفاده از لوازم خانگی در کشور، جلوگیری از خروج ارز از کشور، و درآمدزایی ارزی، یک صنعت «استراتژیک» به شمار می‌رود. این مساله در دور جدید تحریم‌های یکجانبه علیه کشورمان بیش از پیش رخ نمود به گونه‌ای که در سال 97 واردات لوازم خانگی ممنوع شد و به این ترتیب، فضا و فرصت جدیدی در اختیار تولید‌کنندگان داخلی قرار گرفت تا با تولید انبوه، لوازم خانگی مورد نیاز مردم را با قیمت‌های مناسب عرضه کنند، اما رشد قیمت لوازم خانگی طی ماه‌های اخیر، گلایه رهبری را در پی داشت. گروه صنعتی انتخاب که انواع لوازم خانگی از ماشین لباسشویی تا تلویزیون و یخچال و ... را با برند اسنوا تولید می‌کند، به عنوان «قطب صنعتی لوازم خانگی کشور» یکی از متهمان اصلی رشد قیمت‌ها بوده است. اما آنگونه که مسوولان گروه صنعتی انتخاب در جریان بازید خبرنگاران از کارخانجات 12 گانه‌ای این گروه صنعتی اعلام کردند، پس از گلایه رهبری محصولات این کارخانه هیچ گونه افزایش قیمتی نداشته‌اند. در عین حال، افزایش قیمت‌های صورت گرفته پیشین، به هیچ عنوان سوءاستفاده از شرایط ممنوعیت واردات نبوده است.
