گروه انرژی| فرداد احمدی|
بالاخره هفته‌ها انتظار برای روشن شدن تصمیم اوپک و متحدانش برای بازار نفت به سر رسید و قرار شد که در مجموع 500 هزار بشکه در روز تولید نفت خود را کاهش دهد. اوپک که پیش از این 800 هزار بشکه در روز کاهش تولید را عهده‌دار بود که قرار است طبق توافق دیروز، 340 هزار بشکه دیگر نیز از میزان تولیدش بکاهد و متحدان این سازمان نیز متعهد به کاهش تولید 160 هزار بشکه در روز علاوه بر 400 هزار بشکه در روز مورد توافق قبلی شدند. نکته قابل توجه در توافق جدید کوتاه‌مدت بودن آن است. اعضای اوپک پلاس تصمیم گرفتند که این توافق را فقط برای سه‌ماه نخست سال 2020 اجرایی کنند و سپس، آنطور که بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران گفت، در نشستی فوق‌العاده که سه یا چهار ماه دیگر برگزار خواهد شد درباره ادامه اجرای آن تصمیم‌گیری کنند.
دیروز بیانیه پایانی نشست اوپک و 10 عضو دیگر غیراوپک پس از ساعت‌ها گفت‌وگوی اعضا منتشر شد. در این بیانیه ذکر شد که اعضا با کاهش تولید روزانه 503 هزار بشکه‌ای نفت موافقت کردند.
مذاکرات اعضای اوپک در روز پنجشنبه نیز 7 ساعت به طول انجامید که به گفته وزیر نفت ایران دلیل طولانی شدن این نشست ناشی از مشکلاتی در محاسبات ریاضیاتی بوده و اعضا درباره کلیت مباحث اتفاق نظر داشتند. بیژن زنگنه روز پنجشنبه و پیش آغاز نشست سالانه اوپک اعلام کرده بود که ایران موافق تشدید کاهش تولید نفت از سوی اعضای این سازمان است.
جلب رضایت روسیه
موافقت روسیه با تشدید کاهش تولید نفت مهم است زیرا این کشور دومین تولیدکننده بزرگ نفت خام پس از ایالات متحده امریکا و دومین صادرکننده نفت خام پس از عربستان سعودی است. همچنین تا پیش از این به نظر می‌رسید که روسیه مخالف هر گونه تشدید کاهش تولید است. شرکت‌های نفتی روسی طی یک ماه اخیر در نشست مشترک با وزیر انرژی این کشور تمایل خود به افزایش تولید را ابراز کرده بودند.
اما روز پنجشنبه نواک اظهار کرد که اوپک پلاس با بیشترین عضو تولیدکننده نفت جهان در نظر دارد که برای سه‌ماهه نخست سال 2020، معادل 500 هزار بشکه در روز به توافق کاهش تولید خود بیفزاید.
به گزارش رویترز، تحلیلگران موسسه «جفری» معتقدند که بیانیه پس از جلسه اوپک پلاس از هر دو جهت حجم کاهش تولید مورد توافق و بازه زمانی اجرای آن برای کشف قیمت نفت در بازار جهانی بسیار اهمیت دارد. بر اساس این گزارش اوپکی‌ها به دنبال توافقی بودند که حداقل تا ژوئیه یا دسامبر سال 2020 ادامه یابد، اما روسیه مخالف این بازه زمانی بود.
موضع هماهنگ ایران
بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران نیز دیروز در حالی که پیش از پایان یافتن نشست اوپک پلاس، آن را ترک می‌کرد، گفت که امیدوار است نیم میلیون بشکه در روز کاهش بیشتر نفت در نشست اوپک پلاس نهایی شود. زنگنه که پیش از انتشار بیانیه پایانی اوپک پلاس درباره حجم کاهش اضافی تولید اعضا اظهارنظر می‌کرد، متذکر شد که توافق انجام شده از سوی دبیرکل و رییس دوره‌ای اجلاس اوپک پس از دیدار با کشورهای غیر عضو اوپک اعلام می‌شود. او تصریح کرد: «ما باید موافقت نهایی کشورهای غیر عضو اوپک را برای سهمشان در این توافق جدید دریافت کنیم.»
به گزارش شانا، بیژن زنگنه دیروز پس از حضوری کوتاه در هفتمین نشست وزارتی اوپک و غیراوپک، در جمع خبرنگاران در توضیح نشست ۱۷۷ اوپک اظهار کرد: «مذاکرات خوبی در این نشست انجام شد که به نتایج خوبی رسیدیم و فکر می‌کنم که امروز (جمعه) هم به سرعت مسائل دیروز و امروز بین اوپک و غیراوپک نهایی شود. امیدواریم عکس‌العملی که بازار استنباط کرده همانطور که در ورای تصمیم بوده همان را درک کرده و فکر می‌کنم وضعیت موفقی داشتیم.»
زنگنه مذاکرات پنجشنبه شب اوپک را مطلوب عنوان کرد و از برگزاری نشست فوق‌العاده کشورهای صادرکننده نفت در سه الی چهار ماه آینده خبر داد. او درباره اینکه آیا مبنای توافق جدید، تولید سال ۲۰۱۸ خواهد بود یا سال ۲۰۱۹ گفت: «بیشتر از کاهش واقعی در سال ۲۰۱۹ خواهد بود، اما میزان آن از سوی رییس دوره‌ای اوپک (مانوئل کودو) اعلام می‌شود.»
وزیر نفت در مورد اینکه تصمیمی که اوپک گرفت چه میزان در ثبات قیمت نفت در بلندمدت تأثیر دارد، گفت: «بیشتر کوتاه‌مدت نگاه می‌کنیم، ما یک جلسه فوق‌العاده هم سه الی چهار ماه آینده خواهیم داشت که دوباره در آن تصمیم خواهیم گرفت.»
زنگنه در توضیح اینکه چرا نشست ۱۷۷ اوپک بیش از هفت ساعت طول کشید، بیان کرد که دلیل طولانی شدن این نشست بیشتر مشکل ریاضیات بود.
وزیر نفت روز پنجشنبه پیش از حضور در نشست سالانه اوپک اعلام کرده بود که ایران از حق خود در خصوص تولید نفت نخواهد گذشت و در صورت برداشته شدن تحریم‌ها، هیچ محدودیتی را برای تولید خود نخواهد پذیرفت و در بالاترین حد ظرفیت تولید خواهد کرد.
نشست اعضای اوپک مثل هر سال پشت درهای بسته انجام شد و از جزییات مباحث مطرح شده میان اعضا اطلاعی در دست نیست، اما با توجه به آنچه وزیر نفت ایران پیش و پس از نشست گفته است، می‌توان نتیجه گرفت که موافقت شده است که ایران ضمن معافیت از توافق کاهش تولید به دلیل تحریم‌های امریکا، توانسته است برای افزایش بدون محدودیت تولید نفت در فردای پس از برداشته شدن تحریم‌ها نیز موافقت اعضای اوپک را جلب کند.
تثبیت قیمت‌های نفت
اوپک و متحدانش در مجموع بیش از 40 درصد نفت خام جهان را تولید می‌کنند و سعی دارند با استفاده از قدرتی که این سهم از بازار عرضه را در اختیارشان قرار می‌دهد، مازاد عرضه‌ای که بر اساس گزارش ریستاد انرژی توسط تولیدکنندگان غیراوپکی مانند ایالات متحده، نروژ، برزیل و کانادا ایجاد شده را جبران و به افزایش قیمت‌های نفت و ایجاد تعادل در بازار کمک کنند.
اما علیرغم انتظارات، تصمیم اوپک پلاس در کاهش روزانه 500 هزار بشکه‌ای تولید نفت تا سه ماه آینده، تأثیر چشمگیری بر قیمت نفت نداشت. دیروز شاخص جهانی نفت، برنت تا پیش از اعلام بیانیه رسمی اوپک پلاس 7 سنت یا 11 درصد کاهش داشت و با 63 دلار و 32 سنت در هر بشکه بسته شد. شاخص نفت امریکا (دبلیو‌تی‌آی) هم 18 سنت یا 32 درصد کاهش داشت و به 58 دلار و 28 سنت در هر بشکه رسید.
ادوارد مویا، تحلیلگر موسسه «اواندا» به فرانس 24 گفت که دلیل این عدم اثرگذاری توافق جدید اوپک پلاس بر قیمت‌های نفت به دلیل آن است که بازارها این توافق را بیشتر حرکتی درون سازمانی ارزیابی می‌کنند که قرار است شکاف میان اهداف اعضا برای کاهش تولید و تعهدشان به توافق را کمتر کند. عربستان سعودی به‌طور داوطلبانه زیر سقف تولید مندرج در توافق کاهش تولید، نفت تولید کرده است، در حالی که برخی از تولیدکنندگان، از جمله روسیه، عراق و نیجریه تعهدات خود را به‌طور کامل برآورد نکرده‌اند.
اما موسسه تحلیلی خبری «ریستاد انرژی» چند روز پیش در گزارشی عنوان کرده بود که اوپک و متحدانش برای تقویت قیمت نفت نیاز به توافق کاهش تولیدی به میزان حداقل 750 هزار بشکه در روز دارند. این گزارش پیشبینی کرده بود که در صورت توافق اعضای اوپک پلاس برای عدم تشدید کاهش تولید نفت و نگه داشتن آن در حد همان یک میلیون 200 هزار بشکه پیشین، برنت به دلیل مازاد عرضه ناشی از تولید کشورهای غیر عضو اوپک پلاس، احتمالا در بازه زمانی کوتاهی به زیر 40 دلار در هر بشکه خواهد رسید و اگر اوپک و متحدانش نتوانند توافق فعلی را تمدید کنند و این توافق فرو بپاشد نیز، بازار باید انتظار قیمت‌های زیر 30 دلار در هر بشکه برای شاخص نفتی برنت را داشته باشد.
به نظر می‌رسد که کاهش 503 هزار بشکه‌ای تولید نفت مورد توافق اعضای اوپک پلاس دست کم سبب شده که قیمت‌های نفت که انتظار کاهش به دلیل عدم توافق اعضا را می‌کشید، در قیمت‌های فعلی تثبیت شوند. توافق کاهش 503 هزار بشکه‌ای کاهش تولید روزانه، حدود 100 هزار بشکه بیش از کاهش تولیدی است که تا یک روز پیش از نشست اعضای اوپک، از سوی تحلیلگران مطرح می‌شد.
نتایج نشست 177 اوپک و متحدان
14 عضو اوپک در یکصد و هفتاد و هفتمین نشست عادی این سازمان در وین، بر سر افزایش ۵۰۳ هزار بشکه بیشتر از یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه‌ای کاهش تولید با همراهی متعهدان خود توافق کردند بر این اساس، کاهش تولید نفت این سازمان و متعهدانش از نخستین روز ژانویه ۲۰۲۰ از یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز به یک میلیون و۷۰۳ هزار بشکه می‌رسد و ایران، ونزوئلا و لیبی همچنان از هرگونه کاهش تولید مستثنی هستند.
به گزارش شانا، کشورهای عضو و غیرعضو اوپک با منابع ثانویه به عنوان مرجع اعلام تولید نفت موافقت کردند. شایان ذکر است برخی کشورها پیش از نشست ۱۷۷ اوپک عنوان کردند که منابع ثانویه را به عنوان مرجع اعلام آمار تولید نفت قبول ندارند و بهتر است آمار تولید نفت هر کشور از سوی وزارت نفت و انرژی همان کشور اعلام شود. میعانات گازی از محاسبه تولید نفت‌خام کشورهای غیر عضو اوپک هم کنار گذاشته شد، روسیه سخت به دنبال تصویب این بند بود. نواک معتقد بود با حذف میعانات گازی از محاسبه تولید نفت خام، تولید این کشور در دسامبر حدود ۲۲۵ تا ۲۳۰ هزار بشکه در روز کمتر خواهد شد. مانوئل کودو، وزیر نفت ونزوئلا که رییس دوره‌ای اجلاس اوپک را در سال ۲۰۱۹ بر مبنای حروف الفبا برعهده داشته است، بر اساس تصمیم جدید اوپک و از اول ژانویه ۲۰۲۰ جایش را به محمد ارکاب، وزیر انرژی و معادن الجزایر خواهد داد. ارکاب قرار است ریاست دوره‌ای اجلاس اوپک را در سال ۲۰۲۰ برعهده داشته باشد. وزیرنفت آنگولا نیز نایب‌رییس دوره‌ای اوپک خواهد بود.
حسین کاظم‌پور‌اردبیلی، نماینده ایران در هیات عامل اوپک به عنوان نائب رییس هیات عامل اوپک در سال ۲۰۲۰ برگزیده شد، ریاست این هیات عامل را هم نماینده گابن در هیات عامل عهده‌دار شد. هیات عامل رکن اجرایی اوپک است و عمده وظایف آن هدایت اداره امور سازمان و اجرای تصمیم‌های کنفرانس، بررسی و اتخاذ تصمیم درمورد گزارش‌های ارایه شده از سوی دبیرکل، ارایه گزارش‌ها و توصیه‌ها به کنفرانس در خصوص امور سازمان، تنظیم بودجه سازمان برای هر سال تقویمی و تقدیم آن به کنفرانس جهت تصویب و... است.
