ایران در حال حاضر از نظر نرخ سوادآموزی رتبه ۹۸ را در میان کشورهای جهان به خود اختصاص داده است. در 40 سال گذشته، باسوادی با رشد 50 درصدی همراه بوده و بنا بر آماری که رییس سازمان نهضت سوادآموزی ارایه کرد، در گروه سنی ۱۵ سال و بالاتر در سال 1357، نرخ باسوادی ۳۶ درصد بوده در حالی که میانگین جهانی در آن سال نرخ ۶۹ درصد باسوادی را در این گروه سنی نشان می‌دهد حال آنکه طبق گزارش جهانی در سال 1395، این نرخ در ایران به ۸۶ درصد رسید آن هم در شرایطی که میانگین نرخ باسوادی در جهان ۸۲.۲ برآورد شد. در واقع دنیا در طول ۳۸ سال ۱۳.۲ درصد رشد باسوادی داشته و این میزان در ایران ۵۰ درصد بوده است. با این حال هنوز هم دو میلیون و ۲۰۰ هزار بیسواد در کشور وجود دارد که از این تعداد۴۰۰ هزار نفر اتباع خارجی هستند و ۳۰۰ هزار نفر نیز طبق اعلام رسمی سازمان‌های مربوطه، در رده افراد آموزش ناپذیر قرار دارند که با احتساب این گروه می‌توان گفت که در حال حاضر یک میلیون و نیم بیسواد در کشور داریم که از این تعداد اطلاعات ۳۰۰ هزار نفر در اختیار سازمان نهضت سوادآموزی نیست.
علی اکبر باقرزاده، معاون وزیر و رییس سازمان نهضت سوادآموزی، درباره آخرین آمار وضعیت سواد در ایران روز گذشته در نشست خبری گفت: « در گروه خانم‌ها و آقایان تفاوتی در عددها وجود دارد که قابل تامل است. نرخ باسوادی همین گروه سنی در زنان در سال ۱۹۷۶، نرخ باسوادی ۲۴درصد بوده و نرخ باسوادی زنان جهان ۶۱ درصد بوده است.در سال ۲۰۱۶ این عدد در ایران به ۸۲ درصد بهبود پیدا کرده و در جهان نیز این عدد ۸۲ درصد است.
به گفته وی در گروه سنی ۱۵ تا ۲۴ سال که گروه جوان محاسبه می‌شود، نرخ جمعیت باسواد در سال اول پیروزی انقلاب اسلامی، ۵۱.۶ درصد بوده و در دنیا این عدد۷۷.۶ درصد بوده است در حالی که طبق گزارشات نرخ باسوادی این گروه در سال ۹۵ به ۹۷.۴ درصد رسیده است و این نرخ در دنیا، ۹۱ درصد است.
باقرزاده در ادامه اظهار کرد: اولویت نهضت سوادآموزی گروه‌های سنی ۱۰ تا ۲۹ ساله‌هاست که نرخ باسوادی به ۹۷ درصد رسیده است و همچنین ۱۰ تا ۴۹ ساله‌ها که این نرخ به ۹۴.۷ درصد رسیده است.
رییس سازمان نهضت سوادآموزی همچنین بیان کرد: این آمار مربوط به نرخ لاسوادی اتباع ایرانی و خارجی است و اگر تنها ایرانیان در این آمار بود ما بین نیم تا ۶ دهم درصد افزایش در آمار خواهیم داشت. همچنین در گروه سنی ۱۰ تا ۲۴ سال، ۸ استان کشورمان بالای ۹۹ درصد رشد باسوادی و ۲۴ استان بالای ۹۶ درصد رشد باسوادی داشتند. در گروه سنی ۱۰ تا ۴۹ سال نیز ۱۱ استان کشورمان بالای ۹۷ درصد نرخ باسوادی دارند.
وی تاکید کرد: درصد باسوادی یا بی‌سوادی اتباع خارجی و خصوصا افعانستانی در کشور تاثیر مهمی در نرخ بی‌سوادی کشور می‌گذارد. هرچند در حال حاضر نرخ باسوادی افغانستانی‌های داخل کشورمان از خود کشور افغانستان بالاتر است اما هرچقدر افغانستانی‌های باسواد وارد کشور شوند تا بیسوادها مهاجرت کنند، تغییرات قابل
مشاهده است.
باقرزاده همچنین گفت: تا پایان هفته گذشته نزدیک به ۳۸۰ هزار نفر در برنامه‌های رسمی سواد آموزی شرکت کردند. ۲۰ روز دیگر برای تکمیل چرخه ثبت نام زمان داریم. تاکنون ۱۸ درصد این افراد از بین مردان و باقی از بین زنان ثبت نام کردند و ۴۴ درصد ثبت نام‌کنندگان از جمعیت روستایی بودند.وی ادامه داد: میانگین سنی شرکت‌کنندگان در آموزش نهضت سوادآموزی کمتر از ۳۱ سال است و این تصور که نهضت فقط برای پیرمردها و پیرزن‌هاست درست نیست.باقرزاده مهم‌ترین طرح این سازمان را که در ۴ سال گذشته پیگیری می‌شود و جزو تجارب برتر در یونسکو مطرح شد، آموزش اولیای بیسواد دانش‌آموزان عنوان کرد و گفت: تا امروز نزدیک به ۳۶ هزار نفر نفر از اولیای بیسواد دانش‌آموزان را تحت پوشش گرفتیم. امسال کمی دیر اطلاعات دانش‌آموزی در اختیارمان قرار گرفت.همچنین ۱۴۵۲۷ نفر از کودکان آسیب پذیر مثل کودک کار یا در معرص آسیب مثل بدسرپرست‌ها ثبت نام شدند. در سال ۹۶ و ۹۷ حدود ۱۰ هزار معلول زیر ۱۷ سال را تحت پوشش گرفتیم.
رییس سازمان نهضت سوادآموزی در ادامه با اشاره به این موضوع که امکان جدیدی فراهم شده است تا سوادآموزان بتوانند از طریق مراجعه به وب سایت یا از طریق گوشی تلفن همراه خود بدون مراجعه به مراکز نهضت، پیش ثبت نام خود را انجام دهند، به توسعه مراکز یادگیری محلی اشاره و بیان کرد: در سال جاری ۱۳۳ مرکز جدید و البته با همکاری بخش غیر دولتی ایجاد شده است که در این صورت ۳۵۰ مرکز یادگیری محلی در حال حاضر در کشور وجود دارد. این مراکز به دنبال بهبود مهارت‌های زندگی سوادآموزان هستند.
وی در ادامه به طرح‌های دیگر نهضت سوادآموزی اشاره کرد و افزود: یکی از طرح‌های ما توسعه طرح خواندن با خانواده و حلقه‌های کتابخوانی است که به دنبال رفع نواقص این طرح‌ها هستیم. در حال حاضر ۱۳ هزار و ۵۰۰ حلقه کتابخوانی تشکیل شده و ۷۹ هزار و ۴۰۰ نفر در طرح کتابخوانی با خانواده، ثبت نام کرده‌اند.باقرزاده، سوادآموزی زندانیان و همچنین سربازان را یکی دیگر از طرح‌های این سازمان اعلام کرد که با جدیت پیگیری می‌شود و درباره طرح تلفیق سوادآموزی با مهارت‌های‌ای. سی. دی. ال امسال یک جایزه جهانی برنده شد، گفت: تا هفته گذشته بیش از ۸ هزار نفر در این طرح ثبت نام کردند. طرح کلید بهشت که عنوان دیگر آن آموزش عملی نماز است طرح دیگر ماست که سال گذشته ۵۰ هزار نفر را پوشش داد. این طرح امسال با افزایش ۲۳۵ هزار نفری، رشد قابل ملاحظه‌ای داشته است و یکی از دلایل انتخاب وزارت آموزش و پرورش به عنوان رتبه برتر کشوری در ترویج اقامه نماز همین طرح بوده است.
وی همچنین از همکاری این سازمان با نهادهای بین‌المللی مانند کمیساریای عالی پناهندگان، شورای مهاجرین نوروژ با هماهنگی اداره کل اتباع وزارت کشور و انعقاد تفاهم نامه همکاری مشترک نسبت به شناسایی و جذب ۲۶ هزار و ۶۱۸ نفر از اتباع و مهاجرین خارجی خبر داد.
رییس سازمان نهضت سوادآموزی درباره علت عدم ریشه کنی بی‌سوادی در ۴۰ سال گذشته، بیان کرد: ما کسانی را که بیسواد مطلق هستند یا دوره ابتدایی را به اتمام نرسانده باشند و ۱۰ سال تمام داشته باشند، پوشش می‌دهیم. در همه دنیا وجود مراکزی که سوادآموزی این قشر را بر عهده دارند، وجود دارد. در بسیاری از کشورهای پیشرفته نیز حداقل یک درصد بی‌سوادی که خواندن و نوشتن نمی‌داند، وجود دارد. سوادآموزی فرصت دوم آموزش است و طبق تحقیقات ما دلایلی چون مسائل مالی و آسیب‌های اجتماعی از دلایل عمده بازماندگی از تحصیل است.
