ایمان رفیعی
کارشناس ساختوساز
استعداد بروز بلایای طبیعی همواره به عنوان یکی از چالش‌های پیش روی دولت‌ها در تنظیم سیاست‌ها و استراتژی‌های بلندمدت و میان‌مدت عمرانی کشورها بوده است. کشور ما به لحاظ قرارگیری روی گسل‌های متعدد هر ساله شاهد بروز زلزله‌های پرتعداد با شدت متفاوت است. در سال‌های اخیر و پس از بروز زلزله‌های شدید، بحث مقاوم‌سازی ابنیه در مقابل زلزله باب جدیدی را در میان دولتمردان باز کرد به طوری که پس از هر زلزله شاهد بحث‌های داغ کارشناسی درباره کوتاهی سیاستمداران و مهندسان در زمینه مقاوم‌سازی و نظارت هستیم. جدا از بحث‌های کارشناسی به نظر می‌رسد هنوز اهمیت مساله مقاوم‌سازی و رعایت اصول و ضوابط ساخت بنا در مناطق زلزله‌خیز مخصوص روی گسل‌ها و مناطق پرخطر به طور جدی مورد توجه قرار نگرفته است. امروز شاهدیم که بیش از 400برج در شهر تهران روی گسل‌ها بنا شده است و در کنار آن شاهد ساخت هتل و اقامتگاه‌های دایر متعددی در بستر رودخانه جاجرود هستیم. تمام این نمونه‌ها و مواردی از این دست شاهدی بر ادعای بی‌توجهی نهادهای مسوول و دخیل در این بخش است. در کنار این موارد شاهد بی‌توجهی مردم هم به این خطرات بالقوه هستیم. کمتر مشتری در بنگاه‌ها می‌توان یافت که بنا را از نظر موقعیت قرارگیری روی گسل‌ها یا شرایط زمین‌شناسی بررسی کند. به همین دلیل شاید یکی از کم‌اهمیت‌ترین فاکتورهای موثر در قیمت مسکن همین محل قرارگیری ملک از نظر زمین‌شناسی است. جالب است بدانیم گسل‌های شهر تهران در مناطق 1، 2، 3، 4، 5 و 20، 21و 22 قرار دارد. محل‌هایی که گران‌ترین املاک از نظر قیمتی (غیر از 20) در آنها قرار داد. البته بیشترین گسل‌های تهران در منطقه یک قرار دارد. در سال‌های اخیر با وجود هشدار کارشناسان و متخصصان امر شاهد تغییر خاصی در زمینه قوانین ساخت در مناطق پرخطر شهرها نبودیم و به نظر نمی‌رسد تا وقتی‌که دولتمردان خطر ساخت بنا در مناطق پرخطر را جدی بگیرند شاهد تحرکی از سوی سازندگان و عقب‌نشینی از سمت خریداران این املاک باشیم. درحال حاضر ظاهرا گران‌ترین ساختمان‌ها، بناهای ساخته شده روی گسل‌هاست و ارزشمندترین گسل‌های جهان را در پایتخت ایران می‌توان یافت. تاثیرگذاری این مساله زمانی ملموس می‌شود که شاهد کاهش تعداد ساختوساز و افت قیمت مسکن در مناطق قرار گرفته روی گسل‌ها باشیم. درحال حاضر اما به نظر نمی‌رسد حتی بعد از زلزله‌های پی در پی چند ماه اخیر شاهد تغییر محسوسی در قیمت و تعداد بناها در این مناطق پرخطر باشیم. با این وجود به نظر می‌رسد، دولت بتواند با وضع قوانین سختگیرانه‌تر برای ساخت واحدهای قرار گرفته در این مناطق از قبیل الزام به رعایت دقیق ضوابط ساختوساز و ایجاد برخی محدودیت‌ها مثل تعیین سقف تعداد طبقات یا پیش‌بینی پناهگاه در این مناطق تا حد زیادی از بروز خسارت‌های جبران‌ناپذیر در صورت وقوع زلزله جلوگیری کند.
