مزیت‌های راه‌اندازی بازار آتی ارز در بورس
یکی از انتقادهای فعالان اقتصادی کشور نوسان‌های نرخ ارز است که شرایط بی‌ثباتی را برای معاملات مالی و خریدهای ارزی ایجاد می‌کند اما با راه‌اندازی بازار آتی(مشتقه) نگرانی سرمایه‌گذاران در این زمینه برطرف می‌شود. براساس برنامه‌ریزی انجام شده، قرار است بازار آتی ارز پس از تک نرخی شدن ارز در بورس کالا آغاز به کار کند.
در این ارتباط یک کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با ایرنا درباره ضرورت ایجاد بازار مالی ارز بیان کرد: با راه‌اندازی بازار ارز در بورس کالا، ابزاری برای پوشش ریسک نوسان نرخ ارز فراهم می‌شود و ایجاد مرجعی برای کشف قیمت ارز، افزایش نقدشوندگی بازار و شفافیت بازار ارز را به دنبال دارد. بازارهای مالی با کارکردهایی همچون کشف قیمت، افزایش نقدشوندگی و کاهش هزینه معاملات از مجرای تسهیل فرآیند انعقاد قراردادهای مالی به ارتقای بهره وری سرمایه در سطح اقتصاد خرد و افزایش تولید ناخالص داخلی در سطح کلان اقتصادی کمک می‌کنند. میثم رادپور افزود: از سوی دیگر طرح راه‌اندازی بازار آتی ارز از مدت‌ها پیش در سازمان بورس و بانک مرکزی مطرح شده که بدون شک می‌تواند ثمرات زیادی را برای فعالان اقتصاد و سرمایه‌گذاران به همراه داشته باشد که البته در این مسیر زیرساخت‌های اقتصاد ایران نیز باید مهیا شود. وی افزون بر برشمردن مزیت‌هایی مانند ایجاد مرجعی برای کشف قیمت، افزایش نقدشوندگی بازار، بهبود شفافیت بازار ارز و فراهم‌سازی ابزاری برای پوشش ریسک نوسان نرخ ارز گفت: می‌توان این بازار را ابزاری برای اجرای سیاست‌های ارزی بانک مرکزی دانست. او یادآوری کرد: بخشی از معاملات بازار جهانی ارز در بورس‌های سازمان‌یافته مانند بورس کالای شیکاگو انجام می‌شود که این معاملات، سطح نقدشوندگی بازار جهانی را افزایش می‌دهند. براساس آمارها، بورس‌های سازمان‌یافته ارز در این بازار جهانی سهم دارند و رقابت معامله‌گران ارز در بازارهای جهانی، قیمت‌های ایجاد شده در این بازارها را بسیار به هم نزدیک می‌کند. بنابراین به کمک فناوری اطلاعات و ارتباطات بازیگران، بازارها دایم به طور لحظه‌یی با هم در ارتباطند و همه این عوامل شفافیت بازار جهانی ارز را که بیشتر از جنس بورس است، ارتقا می‌دهد. رادپور با تاکید بر اینکه بازار ارز کشور به معنی واقعی بازار آزاد نبوده و دست‌کم بخش مهمی از آن در سمت عرضه دولتی است، گفت: حضور دولت به عنوان بازیگر بزرگ بازار ارز، کشف قیمت ارز براساس سازوکار بازار آزاد را ناممکن می‌کند به طوری که دخالت بانک مرکزی در بازار اسکناس و حواله عمدتا تعیین‌کننده قیمت نقدی ارز است. این کارشناس ارشد بازارهای مالی ادامه داد: بر این اساس عوامل تعیین‌کننده قیمت قراردادهای آتی ارز، قیمت نقدی ارز و نرخ بهره است که تا اندازه زیادی در کنترل بانک مرکزی کشور است. به گفته این کارشناس بازار سرمایه، بانک مرکزی می‌تواند با بهره‌گیری از بازار آتی ارز از دخالت‌های دستوری در بازار ارز فاصله گرفته و براساس سازوکار بازار به اعمال سیاست‌های خود بپردازد در غیر این صورت نرخی که در بازار آتی تعیین می‌شود بیش از اینکه نماینده برهم کنش‌های شمار زیادی بازیگر بازار باشد، نماینده سیاست‌های ارزی و پولی بانک مرکزی خواهد بود. وی ادامه داد: هر چه نرخ بهره بیشتر باشد، هزینه پوشش ریسک افزایش می‌یابد؛ در کشورهایی که بازارهای مالی و کالایی توسعه یافته دارند، نرخ بازده بدون ریسک بخش به نسبت کوچکی از نرخ بازده ریسکی را تشکیل می‌دهد؛ به عنوان نمونه در ایالات متحده امریکا متوسط نرخ بازده اوراق خزانه دولتی در بلندمدت نزدیک به 2درصد و متوسط نرخ بازده بورس اوراق بهادار آن کشور(به عنوان شاخصی برای سرمایه‌گذار‌ی‌های ریسکی) نزدیک به 12درصد است. وی عنوان کرد: بنابراین پوشش‌دهندگان ریسک در امریکا و ایران به طور متوسط به ترتیب کمتر از 20درصد و بیشتر از 50 درصد نرخ بازده ریسکی خود را صرف پوشش ریسک می‌کنند؛ بنابراین هزینه‌های پوشش ریسک به‌دلیل بالا بودن نرخ بهره در کشورمان بسیار بالاست.
بازار سرمایه، راه کم‌هزینه تامین مالی بلندمدت بنگاه‌ها
بازگشایی نمادهای بزرگ، افزایش اعتماد به بازار سرمایه، بهبود پاسخگویی مدیران شرکت‌های بورسی، شفافیت و نقدشوندگی در بازار از جمله عواملی هستند که موجب گسترش و تعمیق بازار سرمایه می‌شوند. به گزارش «تعادل» مهدی طحانی، مدیرعامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری آوای آگاه با اشاره به وضعیت فعلی بازار به سنا گفت: در حالی که بازار به افزایش نقدینگی نیاز دارد اما از نظر بنیادی در شرایط خوبی قرار گرفته است. وی ادامه داد: عواملی همچون بهبود قیمت‌های جهانی کالا، افزایش فشار بر کاهش سپرده‌های بانکی و همچنین موازنه دلار به ریال و مبحث تک نرخی کردن ارز سبب می‌شود که بگوییم اوضاع بنیادی بازار خوب است و بازار از شرایط رشد و پویایی برخوردار است. طحانی در ادامه با مدنظر قرار دادن آمار تولید و فروش شرکت‌های بزرگ عنوان کرد: این اعداد و ارقام حکایت از وضعیت مطلوب در صنایعی همچون پتروپالایشی‌ها و خودرویی‌ها دارد. این رویکرد مثبت در کنار مواردی که ذکر آن شد، سبب می‌شود نقدینگی فعال مجددا به بازار راه یابد. وی توجه به بازگشایی نمادهای متوقف را نکته‌یی اساسی قلمداد و تصریح کرد: گرچه توقف نمادها به دلایل با اهمیتی همچون شفاف‌سازی اطلاعات رخ می‌دهد، اما باید توجه داشته باشیم که این توقف‌ها از نقدشوندگی در بازار می‌کاهد و از نظر من میان نقدشوندگی و شفافیت، اولویت با نقدشوندگی است. گاهی در توقف‌ها به سبب تغییر شرایط اقتصادی سهامداران با زیان روبه‌رو می‌شوند. برای نمونه در توقف طولانی مدت چند نماد پالایشگاهی در سه سال گذشته و کاهش چشمگیر قیمت نفت، برخی از این نمادها با 70درصد زیان باز شدند و متاسفانه در این ضرر و زیان همه تقصیرها به گردن سازمان بورس و اوراق بهادار انداخته شد در حالی که بخش عمده‌یی از آن معطوف به تغییرات اساسی خارج از کنترل سازمان بود. مدیرعامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری آوای آگاه بازگشایی نمادهای بزرگ را مهم‌تر خواند و ابراز داشت: در نمادهای کوچک، نیاز به شفاف‌سازی بسیار قوی‌تری وجود دارد که می‌تواند باعث توقف طولانی‌تر شود؛ اما در مورد نمادهای متوقف بزرگی همچون سایپا و صادرات، بهتر است بازار با توجه به اطلاعات دریافتی شرکت‌ها تصمیم بگیرد که این موضوع خود به رونق بازار می‌انجامد.
