یک اقتصاددان که در دولت‌های پیشین معاون وزیر اقتصاد و معاون رییس کل بانک مرکزی بوده می‌گوید حذف صفر از پول ملی گرچه تجربه‌ای موفق در کشورهای جهان است ولی زمان اجرای چنین تصمیمی در شرایط کنونی اقتصاد ایران نیست. چرا که اکنون سطح عمومی قیمت‌ها به صورت قابل ملاحظه‌ای بالا رفته، سطح معیشت مردم نزول کرده و رشد اقتصادی منفی شده است. در چنین شرایطی دولت بهتر است به دنبال راهکارهای مناسب برای بهبود شاخص‌های کلان باشد. بنابراین با این همه مشکلی که اقتصاد ایران با آن روبرو است تصمیم حذف 4 صفر از پول ملی اقدامی ضروری نیست و به نظر می‌رسد دولت می‌خواهد صرفا با این کار مردم را سرگرم کند و یا از نظر روانی تحمیل تورم‌های بالا به اقتصاد کشور را برایشان سهل‌تر کند.
در ادامه مشروح گفت‌وگوی «تعادل» با حیدر مستخدمین حسینی را می‌خوانید:
حذف چهار صفر از پول ملی در این شرایط اقتصاد ایران را چطور ارزیابی می‌کنید؟ آیا چنین تصمیمی در مقطع کنونی لازم است؟
یکی از تصمیمات نامناسبی که دولت می‌توانست در این مقطع حساس اقتصاد ایران بگیرد همین تصمیم حذف چهار صفر از پول ملی است! اکنون که کشور در تحریم است و تورم رکورد 25 سال گذشته را شکسته و به بالاترین سطح خود رسیده است، سطح عمومی قیمت‌ها بالا رفته است، دولت به جای آنکه به آحاد مشکلات جامعه رسیدگی کند و راهکارهای لازم را برای برون‌رفت از وضعیت کنونی پیش‌بینی کند، راهکارهایی را به مرحله اجرا می‌گذارد که می‌تواند ایجاد سرگرمی برای مردم و بازی کردن با اعداد تلقی شود.
یعنی به عنوان یک کارشناس اقتصادی با حذف چهار صفر از پول ملی مخالف هستید؟
هیچ‌یک از کارشناسان اقتصادی با حذف صفر از پول ملی مخالف نیستند ولی برای اخذ چنین تصمیمی و اجرای آن «زمان» بسیار مهم است. اکنون مردم از دولت انتظارات دیگری دارند، انتظار دارند معیشت آنان را ساماندهی کند، بازار کالاها را تنظیم کند. وضعیت بازار کالا در ایران کاملا نامناسب است هر روز که مردم به بازار می‌روند با جهش قیمت یک نوع کالا رو به رو می‌شوند. یک روز مواد غذایی اعم از میوه، سیب‌زمینی و گوجه‌فرنگی و... یک روز لوازم خانگی و..
از سوی دیگر اکنون نارضایتی نسبت به تصمیمات دولت وجود دارد. مثلا وضعیت دلارهایی که برای واردات تخصیص داده می‌شود یا دلارهایی که برای صادرات تخصیص داده می‌شود ولی بر نمی‌گردد. این موارد دغدغه‌های مردم است ولی دولت پاسخ قانع‌کننده به آن نمی‌دهد ولی در عوض تصمیم می‌گیرد به اقدامات غیرضروری مانند حذف 4صفر دست بزند.
برخی می‌گویند دولت اصلا امکان حذف 4 صفر از پول ملی را تا پایان دوره خود ندارد چه ارزیابی دارید؟
به هر حال حذف 4 صفر از پول ملی یک پروسه طولانی و زمان‌بر است. اکنون پس از تصویب در هیات دولت باید به مجلس برود و بعد مجلس آن را بررسی کند. باید ببینیم که مجلس که در آخر سال خود قرار دارد، حاضر است به این بحث ورود کند یا این موضوع باید به مجلس بعدی برود؟
نکته مهمی که باید به آن توجه کرد این است تازه به فرض تصویب حذف 4 صفر از پول ملی در مجلس، در شورای نگهبان هم بررسی خواهد شد.
اگر قرار باشد 4 صفر حذف شود باید قانون پولی و بانکی کشور تغییر کند. در بند یک قانون پولی و بانکی کشور آمده است که واحد پول ایران ریال است. بنابراین باید این ماده یک تغییر کند. همین پس از تصویب مجلس به شورای نگهبان می‌رود و شورای نگهبان هم باید سایر موارد را بررسی کند که مشکل شرعی نداشته و با قانون اساسی منافات نداشته باشد. در نظر بگیرید که قانون پولی و بانکی بعد از انقلاب تغییر نکرده است.
پیشنهاد شما به دولت چیست؟
به هر حال به نظر من دولت باید در موقعیت مناسب‌تری تصمیم به حذف 4 صفر از پول ملی می‌گرفت. تاکید می‌کنم کشوری که با تورم ورکود مواجه است و همچنین رشد اقتصادی آن منفی شده است چرا باید به دنبال مصوبه حذف صفر از پول ملی باشد؟ اصلا چنین زمانی وقت مناسبی برای حذف صفر از پول ملی نیست. نگاهی به وضعیت کشورهایی که صفر را از پول ملی خود حذف کردند بیندازید. ترکیه در شرایطی که نسبتا به ثبات رسیده بود چنین کاری کرد. آلمان هم بعد از جنگ جهانی اقدام به حذف 14 صفر از پول ملی کرد. زمانی که دیگر اقتصادش درگیر رکود نبود. اصولا اجرای چنین مصوباتی نیاز به بستر مناسب دارد و این بستر در اقتصاد ما اکنون فراهم نیست. در مجموع من حذف صفرها از پول ملی را طرح خوبی می‌دانم که یکی از سازوکارهای اقتصادی کارآمد است ولی در زمان مناسب.
اصلا حذف صفرها از پول ملی تاثیری بر اقتصاد کلان دارد؟
تاثیر واقعی بر اقتصاد کلان نخواهد داشت ولی تاثیر روانی دارد. مثلا فرض کنیم کالایی در گذشته 10 هزار ریال بوده اکنون یک تومان خواهد بود. بنابراین افراد از نظر روانی ممکن است احساس کنند که پول کمتری خرج کرده‌اند. همچنین مثلا فرض کنید اگر قرار باشد کالایی که یک (هزار) هزار تومان است سه ریال افزایش یابد، افزایش آن به صورت 1.0003 خواهد بود. بر اساس 4 واحد عددی لازم است که قیمتی از یک به دو برسد. به این ترتیب ممکن است مردم چندان که قیمت‌ها رشد می‌کند متوجه افزایش قیمت‌ها نشوند. ولی به هر حال مانع افزایش قیمت‌ها نیست. در واقع هیچ تاثیری در مهار تورم ندارد.
چه تاثیری در پروسه‌های حسابداری در شرکت‌ها خواهد گذاشت؟
در شرکت‌ها هم در ثبت 4 عدد صرفه‌جویی خواهد شد. با این حال هیچ تاثیری بر تورم و ارزش پول ملی کشور نخواهد داشت در نتیجه زمان این تصمیم حالا نیست. احتمالا توضیح بانک مرکزی اکنون درباره این تصمیم این باشد که اجرای آن به این زودی‌ها محقق نخواهد شد و پروسه اجرای آن زمان‌بر است. ولی با این حال باز هم به نظر من توجیه ندارد و دولت باید تصمیمات اساسی مانند تنظیم بازار، فضای کسب و کار، معیشت مردم، افزایش سطح درآمد مردم را در دستور کار قرار دهد. تصمیمات اقتصادی به هم مرتبطند و بر هم تاثیر می‌گذارند، تصمیم‌گیری درباره همه این بخش‌ها باید به صورت یکپارچه صورت گیرد. با این حال ترجیح دولت این بوده که تصمیم کم‌نتیجه‌ای مانند حذف صفر از پول ملی را اولویت دهد. من فکر می‌کنم هدف دولت از چنین تصمیمی این بوده که به صورت کوتاه‌مدت مردم ایران را سرگرم کند و از نظر روانی این احساس در آنها ایجاد شود که تورم کمتر کاهش می‌یابد.
تحلیلی وجود دارد که اتفاقا این تصمیم تورم‌زاست، چرا که با حذف صفرها قیمت‌ها به سمت بالا میل می‌کند، چه نظری دارید؟
دلیل افزایش تورم می‌تواند این باشد کسانی‌که کالا عرضه می‌کنند به دلیل کوچکی اعداد تمایل نشان دهند که کالاها را گران‌تر بفروشند. بنابراین از این ناحیه احتمال افزایش تورم وجود دارد. به همین دلیل است که می‌گویم اکنون وقت چنین تصمیمی نیست. در شرایطی که اقتصاد ایران درگیر تورم سنگین است چرا باید دولتمردان ما به فکر تصمیمی باشند که فایده‌ای برای اقتصاد ندارد و حتی ممکن است تا حدی تورم هم ایجاد کند.
