گروه ایران|
همزمان با بروز نوسانات اخیر در بازار ارز و سکه و متعاقب آن افزایش قیمت سکه در ماه‌های گذشته، بسیاری از محکومان پرداخت مهریه از نوع سکه بهارآزادی را دچار مشکل کرده است؛ مشکلات دامنه داری که باعث شدند تا مراجع تقلید و آیات عظام نیز در خصوص شیوه برخورد ساختار قضایی با این موضوع وارد میدان شوند و رهنمودهایی را به عنوان مطالبه جامعه دینی از دستگاه قضایی مطرح کنند. اظهاراتی که با پاسخ آیت‌الله آملی لاریجانی در 18مهرماه روبه رو شد تا در نهایت آیت‌الله مکارم شیرازی مرجع تقلید شیعیان در پی سخنان اخیر رییس قوه قضاییه در خصوص اظهارات ایشان در مورد بدهکاران مهریه، نامه‌ای سرگشاده خطاب به رییس دستگاه قضا بنویسد.
نامه‌ای که به نظر می‌رسد در پاسخ به اظهارات 18مهرماه رییس دستگاه قضا در خصوص موضوعات مختلف به خصوص مهریه به نگارش درآمده و به نوعی در امتداد مباحثی است که پیش از این از سوی مراجع عظام تقلید از یک سو و ساختار قضایی کشورمان از سوی دیگر پیگیری شده است..
بلافاصله پس از انتشار این نامه خبرگزاری‌ها و شبکه‌های اجتماعی به بررسی و ارزیابی ابعاد و زوایای گوناگون این نامه پرداختند و چهره‌های دارای نفوذ در خصوص آن به اظهارنظر پرداختند. از جمله حسام الدین آشنا مشاور رییس‌جمهوری که در واکنش به نامه آیت‌الله مکارم شیرازی در حساب شخصی خود در توئیتر نوشت: « مکاتبات و مباحثات تخصصی مراجع بزرگ حوزه با مسوولان فقهی‌ترین نهاد جمهوری اسلامی بسیار مبارک است؛ امیدوارم این تبادل نظرات و تجربیات منجر به افزایش کیفیت فقاهت و قضاوت شود. اجتهاد به‌دور از تحولات جامعه و قضاوت به‌دور از اجتهاد هر دو برای آینده فقه و قضا تلخ است.»
توضیح برای شفاف‌سازی
آیت‌الله مکارم شیرازی پیش از ظهر دیروز در جلسه درس خارج فقه خود که در مسجد اعظم برگزار شد، اظهار داشت: به دنبال بحثی که درباره مهریه و جوانان داشتیم رییس قوه قضاییه بیاناتی داشته است. ما در اینجا نامه داریم که بر‌اساس آن می‌خواهیم عمل کنیم، بالاخره حرف حساب خود را رها نمی‌کنیم. مرجع تقلید شیعیان در این نامه خطاب به آیت‌الله آملی لاریجانی رییس قوه قضاییه اظهار داشت: بیانات جنابعالی را درباره مسائلی که اینجانب مطرح کرده بودم خواندم، متأسفانه قانع‌کننده نبود و شاید توضیحات من برای چند مساله کافی نبوده است.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی این مرجع تقلید شیعیان، آیت‌الله مکارم شیرازی ادامه داد: پیشنهاد می‌کنم همان‌گونه که خود شما اشاره کردید دادستان کل کشور و 2 نفر از قضات عالیرتبه که سوابق حوزوی داشته باشند تشریف بیاورند تا 4 مساله مهم درباره مهریه در محیط عالمانه و دور از عصبانیت حل‌وفصل شود و چنانچه آن 4 مساله روشن شد به‌کار بسته شود و اگر بعضی قوانین موجود با متون اسلامی سازگار نبود از طریق مجلس شورای اسلامی اصلاح شود. او افزود: اینجانب برای قوه قضاییه و شخص جنابعالی قائل به احترام بوده و هستم و تضعیف این قوه را کار خلافی می‌شمارم ولی هدف اینجانب روشن ساختن قوانین مترقی اسلام و کمک به جمعی از گرفتاران مهریه است. لطفاً دستور دهید لیست کامل زندانیان مهریه را با ذکر سن و سال همراه بیاورند. آیت‌الله مکارم شیرازی بیان کرد: امیدواریم بتوانیم از این طریق کمکی به حل مشکل جوانان که گرفتار مساله مهریه هستند و در زندان به سر می‌برند بنماییم، همیشه در سایه لطف پروردگار موفق باشید. استاد برجسته حوزه علمیه قم با اشاره به اینکه درباره 4 مساله توضیحات لازم را خواهم داد، گفت: متأسفانه دستگاه قضایی تابع یک سلسله قوانین دست و پاگیر است و آنها باعث مشکل می‌شوند.
قضات که از کوه قاف نیامده‌اند
اما صحبت‌هایی که باعث شده تا آیت‌الله مکارم اقدام به ارسال نامه کند به صحبت‌های 18مهرماه آیت‌الله آملی لاریجانی باز می‌گردد؛ رییس قوه قضاییه با اشاره به سخنی از این مرجع بزرگوار تقلید که گفته است «آخر دستگاه قضا باید مطابق اسلام باشد چرا برخلاف اسلام یک عده بروند زندان»یا اینکه گفته‌اند «عیب کار ما این است که حوزه از دستگاه قضا جدا شده و هرکسی برای خود تصمیمی می‌گیرد» یا فرموده‌اند «دستگاه قضایی ما احترام برایشان قائلیم، بنشینند با حوزویان و مسائل را حل کنند و بی‌خود مردم را به زندان نیندازند اما یک گوشه‌ای بنشینند خودشان بین خودشان توافق بکنند، قابل حل نیست» وی اظهار کرد: به محضر شریف ایشان عرض می‌کنم چرا به گونه‌ای صحبت می‌شود که گویی مسوولان قضایی و قضات شریف از پس کوه قاف آمده اند؟ ما هم از همین حوزه‌ها آمده‌ایم. بسیاری از مسوولان عالی قضایی و قضات دستگاه قضا از روحانیون فاضل، متدین و جلیل القدر حوزه‌اند. قضات متدین و فاضلی در قوه قضاییه فعالیت می‌کنند که انسان از دقت‌ها و تعبدشان به احکام اسلام و فتاوای فقهاء لذت می‌برد. به ضرس قاطع عرض می‌کنم قاضی عالیرتبه‌ای نمی‌شناسم که به احکام اسلامی یا فتاوای لازم الاتباع فقهاء عظام توجه نداشته باشد یا بدانها متعبّد نباشد لذا اینگونه تخطئه را بحق نمی‌دانم. آیت‌الله آملی لاریجانی با بیان اینکه گفته شده است «چرا زندان‌ها را پر می‌کنید و به محض به اجرا گذاشتن مهریه از سوی زنان، مردان فوراً به زندان می‌افتند؟»، پاسخ داد: به نظر می‌رسد این مطالب ناشی از خبرهای نادرست یا برخی تصورات ناصحیح است که توضیح آن در ادامه خواهد آمد. حوزویان عزیز و عموم مردم شایسته است بدانند که ما در همین مورد و برای حل این مشکل چه تلاش‌هایی کرده‌ایم. بنده برای پاسخ به این اظهارات هم متن سخنان ایشان را خواندم و هم صوت آن را دوبار شنیدم که البته متن منتشره تلطیف شده بود. آیت‌الله آملی لاریجانی افزود: قدرت، شرط انجام همه تکالیف است و در مورد لزوم پرداخت مهریه نیز حکم همین است لذا «عندالمطالبه» و «عندالاستطاعه» بودن در این زمینه یعنی لزوم پرداخت مهریه تفاوتی ندارد. آری برخی قضات در جایی که مهریه به صورت «عندالاستطاعه» توافق شده است، ملاحظاتی را به لحاظ شکلی دارند و ممکن است دعوای زوجه را رد کنند که البته این ربطی به موضوع مورد بحث آن مرجع بزرگوار ندارد و ما هم همچون ایشان معتقدیم که «عندالمطالبه» و «عندالاستطاعه» از نظر لزوم پرداخت مهر و اجرای قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی تفاوتی ندارد و رویه قضات هم همین است. اینکه قید «عندالمطالبه» و «عندالاستطاعه» در احکام دیگر – غیر از مساله لزوم پرداخت مهر- آیا تأثیری دارد یا نه البته بحث دیگری است که متأسفانه در خلال آن، خلط بحث‌های جدی رخ داده است.
رییس قوه قضاییه با اشاره به نکته دیگری که این مرجع بزرگوار تقلید بیان کرده است، گفت: فرموده‌اند که حکمی صادر شده و بر مبنای آن مقرر شده که ضمن تقسیط مهریه، زوجه می‌تواند تا دریافت تمامی اقساط، تمکین نکند. سپس گفته‌اند چرا حکمی می‌دهید که دنیا به ما بخندد زیرا گاهی پرداخت قسط‌ها چهل سال طول می‌کشد و زنی که بخواهد در سی سالگی مهریه‌اش را تقسیط کنند باید تا هفتاد سالگی صبر کند و بعد به خانه بخت برود! در پاسخ به ایشان باید صراحتاً عرض کنم مبنای این احکامی که می‌فرمایید «مضحکه» است، در واقع فتاوای فقهای بزرگوار در رساله‌های عملیه است و به‌نظر بنده هیچ مضحکه‌ای هم نیست و البته عجیب است که در رساله عملیه این مرجع بزرگوار هم همچون دیگران مساله حق امتناع زوجه تا گرفتن مهر مورد تصریح است و طبعاً اطلاق آن شامل همین موارد مذکوره هم می‌شود. »
بعد از نامه دیروز آیت‌الله مکارم باید منتظر اظهارنظر رییس دستگاه قضا در این خصوص باشیم؛ مباحث طلبگی که از منظر آشنا مشاور رییس‌جمهوری در آینده می‌تواند منشأ اثرات خیر بسیاری باشد.
