تعادل |
افزایش قیمت کالاها خبر تازه‌ای نیست؛ خصوصا وقتی به روزهای پایانی سال نزدیک‌تر می‌شویم. اما گرانی و افزایش قیمت‌های هرروزه، نه‌تنها زندگی را برای مردم سخت کرده، بلکه توانایی خرید و امرار معاش را نیز با مشکل روبرو کرده است. در شرایط کنونی تأمین اقلام ضروری برای مردم به یک دغدغه جدی تبدیل شده است. قیمت‌های بی سابقه و سرسام‌آوری که در بازا شاهد هستیم، سبب شده تا برخی مواد غذایی از سبد غذایی خانواده‌ها حذف شود. بنابراین سبد خرید اقشار کم‌درآمد و کارگران و مستمری‌بگیران که بیشترین قشر جامعه را تشکیل می‌دهند، به مرور کوچک و کوچک‌تر می‌شود. یک روز خبر از گرانی اقلام مصرفی می‌شود؛ روز دیگر خبر از فروش قسطی گوشت و فروش حواله مرغ. در این میان هرچه هست نبود یک برنامه منسجم برای تنظیم بازار ونتیجه تمام این بی‌برنامگی هاو افزایش قیمتها، حذف اقلام ضروری از سبد مصرفی خانوارهاست. اما گرانی‌ها و بالابودن قیمت کالاها تا جایی پیش رفته که گلایه رهبر انقلاب را نیز در پی داشت. به‌طوری که روز گذشته در سخنانی با ابراز ناخرسندی از گرانی‌ها و مشکلات معیشتی، اظهار داشتند: «این وضع در آستانه عید غصه بزرگی ایجاد کرده است. البته اجناس مانند میوه‌ها فراوان است، اما قیمتها بسیار بالا است که سود این قیمت بالا هم به جیب باغداران زحمتکش نمی‌رود بلکه نصیب دلال‌ها و واسطه‌های سودجو می‌شود و ضرر آن به مردم میرسد.» با وجود این همه نارضایتی از بازار اقلام مصرفی، مشخص نیست چرا هیچ برنامه و راهکار جدی برای سر وسامان دادن به این وضع از سوی متولیان امر دیده نمی شود و تنها به نسخه دستوری عدم افزایش قیمتها بسنده می‌کنند.
از گرانی تا گوشت قسطی
شهروندان هر روزه با مراجعه به فروشگاه‌ها برای تهیه مایحتاج عمومی خود با افزایش محسوس قیمت برخی اقلام خوراکی و به خصوص کالاهای اساسی مواجه می‌شوند که این افزایش تاثیر بسیار زیادی بر حجم و کیفیت سبد خرید آنها گذاشته است. با وجود گفته‌های مسوولان مبنی بر تامین کالای اساسی برای شب عید و عدم افزایش قیمتها؛ اما همچنان مردم نگران افزایش قیمتها هستند. در شرایط فعلی مسائلی مانند درآمد خانوار و مصرف‌کننده بر میزان تقاضا تاثیر می‌گذارد، بنابراین مصرف‌کنندگان به سمت کالاها ارزان‌تر و با کیفیت غذایی بیشتر می‌روند. علاوه بر این با توجه به روند صعودی قیمت گوشت، اخیرا گفته‌هایی مبنی بر فروش قسطی گوشت وجود داشت. هرچند صدیف بیک‌زاده، مدیرکل دفتر خدمات بازرگانی وزارت صمت در این باره گفته است: معمولا کالایی قسطی فروخته می‌شود که روی دست فروشنده مانده است. اگر کالا مشتری داشته باشد فروشنده ترجیح نمی‌دهد کالای خود را قسطی بفروشد. بنابراین به هیچ‌وجه خبر فروش قسطی گوشت را تایید نمی‌کنم. او با بیان اینکه وجود مشکلات را نمی‌توان انکار کرد اما فکر نمی‌کنم فروش قسطی گوشت با چک و غیره باشد، گفت: متولی اعلام آمار اینکه تولید گوشت در حلقه عمده‌فروشی کاهش یا افزایش داشته، وزارت جهاد کشاورزی است اما مستندات کارگروه تنظیم بازار نشان می‌دهد که کاهش تولید نداشته‌ایم. این مقام مسوول با اشاره به حذف واسطه‌ها از بازار گوشت گفت: برای حذف واسطه‌ها و عرضه مستقیم این کالا جلساتی تشکیل شد که به‌طور مستقیم از تولید تا مصرف دام زنده با قیمت مشخصی در اختیار واحد‌های کشتار و بسته‌بندی قرار بگیرد تا با یک حاشیه سود معقول، منطقی و مورد تأیید نهادهای ذی‌ربط مانند سازمان حمایت، کشتار را انجام داده و محصول را بفروشند. مسوولان وزارت صمت در مورد اینکه چرا با وجود عرضه زیاد قیمتها کاهش پیدا نمی‌کند، می‌گویند: کاهش قیمت زمانی اتفاق می‌افتد که قیمت تمام شده تولید کاهش یابد وگرنه با عرضه زیاد نیز نمی‌شود هم چنین انتظاری از تولیدکننده داشت. اگر این اتفاق بیفتد بسیاری از تولیدکنندگان از تولید خارج می‌شوند. برخی از مسوولان هم می‌گویند: از زمانی که ارز گوشت از ترجیحی به نیمایی تغییر کرد، تقاضا فروکش کرده و به سمت دیگر اقلام پروتئینی متمایل شد. مردم مرغ یا پروتئین‌های گیاهی مانند سویا و حبوبات را جایگزین گوشت کرده‌اند. بنابراین کاهش تقاضا مخصوصا در دهک‌های پایین قابل انکار نیست. علاوه بر این حجم وارداتی که در سال‌های گذشته داشتیم و چند صد میلیون دلار برای واردات گوشت قرمز اختصاص پیدا می‌کرد کاهش شدیدی داشته و نسبت به سال گذشته محسوس است.
حواله فروشی در بازار مرغ
بازار مرغ نیز اوضاع بهتری از بازار گوشت ندارد؛ چراکه هفته‌هاست همچنان با چالش صف در بازار این محصول در شهر تهران و برخی دیگرشهرها روبرو هستیم. اما قیمت مرغ در بازار با وجود وعده‌های مسوولان مبنی بر کاهش قیمتها همچنان روند صعودی دارد و خبری از کاهش و یا حتی تثبیت قیمتها نیز نیست. در این میان، به گفته یکی از منابع آگاه، تعداد محدودی از خرده فروشان مرغ در تهران حواله خرید مرغ با قیمت مصوب از عمده‌فروشی‌ها را دریافت می‌کنند که این موضوع باعث ایجاد رانت می‌شود. صاحبان این حواله‌ها با فروش بخشی یا تمام مرغ دریافتی با قیمت بالاتر از نرخ مصوب به
خرده فروشان بازار را دچار تلاطم می‌کنند. بنابراین قیمت مرغ در خرده فروشی‌ها هر روز گرانتر می‌شود، به عنوان مثال یک خرده فروش که حواله مرغ با قیمت مصوب را دارد با مراجعه به میدان تره‌بار بهمن، مرغ را با قیمت مصوب ۱۹,۴۰۰ تومان دریافت می‌کند، در حالی که مرغ دریافتی را باید با نرخ مصوب ۲۰۴۰۰ به فروش برساند که این کار را نمی‌کند و مرغ را با قیمت ۲۵ تا ۲۶ هزار تومان در اختیار خرده فروشی‌هایی که حواله دریافت نمی‌کنند می‌گذارد. به این ترتیب و با این دلال بازی‌ها قیمت مرغ در بازار به حدود ۳۳ تا ۳۴ هزار تومان هم رسیده است. در نتیجه برای جلوگیری از رانت ایجاد شده و با توجه به افزایش توزیع مرغ قرار است موضوع حذف حواله از فرآیند توزیع مرغ بررسی شده و به احتمال بسیار زیاد این موضوع به تصویب برسد. در واقع با توجه به بررسیهای انجام شده، می‌توان گفت بازار مرغ نه از کاهش تولید بلکه از سوء مدیریت‌ها رنج می‌برد که نتوانسته تا کنون عرضه را در بازار متعادل کرده و طوری نظارت کند که قیمتها در کوتاه‌مدت افزایش نیابد.
سیگنال افزایش قیمت نان
از سوی دیگر برخی شنیده‌ها حاکی از این است که احتمال افزایش قیمت نان نیز وجود دارد. نان به عنوان پایه‌ای‌ترین کالا در سبد خانوارها نقش بسیار مهمی دارد و افزایش قیمت آن تاثیر زیادی بر افراد کم‌درآمد جامعه خواهد داشت. اگر حکم دیوان عدالت اداری مبنی بر آزادسازی صدور مجوز نانوایی سنتی اجرایی شود؛ قیمت نان افزایش پیدا خواهد کرد. به گفته یکی از مسوولان این صنف، اگر تعداد نانوایی‌ها در یک منطقه بیش از نیاز باشد، هزینه تولید برای نانوایان افزایش می‌یابد چراکه میزان فروش و درآمد حاصل از میزان هزینه پیشه می‌گیرد. در این شرایط نانوایان به سمتی سوق پیدا می‌کنند که درآمد خود را از راه‌های دیگر افزایش دهند که یکی از این راه‌ها، تعیین خودسرانه قیمت بر اساس هزینه تمام شده تولید است. به‌طوری که روز گذشته معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت اعلام کرد که تا پایان سال هیچ گونه افزایش قیمتی در بازار اتفاق نمی‌افتد. اما آیا این وعده عملی خواهد شد یا همچون گذشته با نزدیک شدن به ایام نوروز قیمت کالا رو به افزایش می‌گذارد؟ عباس تابش، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با اشاره به ترخیص کالاهای اساسی از گمرکات گفت: در یک ماه گذشته افزون بر ۴ میلیون تن کالای اساسی از گمرکات کشور ترخیص شده است. مدیرعامل سازمان حمایت از تولیدکنندکان و مصرف‌کنندگان با بیان اینکه پس از تامین گوشت مرغ در توزیع آن مشکلی وجود ندارد، گفت: وزارت جهاد کشاورزی مکلف شده 130 میلیون قطعه جوجه‌ریزی انجام و مرغ استحصالی تحویل شبکه توزیع با مسوولیت سازمان حمایت دهد. متاسفانه در چند روز گذشته میزان تحویل مرغ به شبکه توزیع به آن عددی که نیازمند بود نمی‌رسید اما این آمار رشد خوبی داشته و آمار 2 تا 3 روز گذشته نشان می‌دهد که میزان تحویلی مرغ به شبکه توزیع به رقم معقولش دارد نزدیک می‌شود ولی هنوز به عدد مورد نیاز نرسیده‌ایم. با توجه به تعهد وزارت جهاد کشاورزی و قولی که همکاران در این وزارتخانه برای تامین گوشت مرغ داده‌اند پیش‌بینی می‌شود مشکلی به لحاظ تحویل این ماده پروتئینی نداشته باشیم. تابش، با تاکید بر تامین کالای اساسی برای شب عید تصریح کرد: در تامین روغن که تعدیل قیمت داشته و فراوانی در بازار محقق شده امروز در شبکه‌های توزیع انبار روغن و عدم جذب روغن داریم. او با بیان اینکه هر جا فراوانی کالا داشته باشیم مشکلی وجود ندارد، گفت: با وجود پیگیری همکاران در وزارت جهاد کشاورزی برای تامین گوشت مرغ، تخم‌مرغ و سایر کالاهای دیگر موضوع، بازرسی و نظارت به صورت شبانه‌روزی فعال و در این راستا خودروهای متحدالشکل بازرسی و نظارت در استان‌ها راه‌اندازی شده است. تابش، با بیان اینکه هیچ گونه افزایش قیمتی تا پایان سال در بازار اتفاق نمی‌افتد، افزود: سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان بررسی قیمت هیچ کالایی در دستور کار ندارد و اگر اتفاق خاصی در اقتصاد کشور به لحاظ شاخص‌های کلان اقتصادی رخ ندهد مردم به لحاظ قیمت نگرانی نداشته باشند. وی، ذخایر مواد پروتئینی از جمله گوشت قرمز و سفید و مواد دامی به اندازه کافی دانست و تصریح کرد: ماهانه میزان جوجه‌ریزی 110 میلیون قطعه است ولی برای ایام پایان سال وزارت جهاد کشاورزی 130 میلیون قطعه جوجه‌ریزی برنامه‌ریزی شده است امید می‌رود نیازی به توزیع ذخایر کالاهای اساسی نداشته باشیم. رییس سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان با اشاره به ترخیص کالاهای اساسی از گمرکات گفت: در یک ماه گذشته افزون بر 4 میلیون تن کالای اساسی از گمرکات کشور ترخیص شده است.
