مدارس فرسوده از آن دست مشکلاتی هستند که سال‌هاست در مورد آنها بحث و گفت‌وگو می‌شود اما کاری عملی که نشان بدهد مسوولان عزمی جدی برای بازسازی این مدارس دارند، در هیچ کجا دیده نشده است. در این یک سال و اندی که از تعطیلی مدارس به دلیل همه‌گیری کرونا می‌گذرد شاید فرصت خوبی بود برای تجهیز و بازسازی مدارس فرسوده‌ای که در گوشه و کنار کشور بارها و بارها جان دانش‌آموزان را به خطر انداخته‌اند. اما متاسفانه با
بی توجهی همچنان به همان شکل سابق باقی مانده‌اند و حالا که دوباره صحبت از بازگشایی مدارس است، بحث فرسوده بودن بخش زیادی از مدارس کشور بر سر زبان‌ها افتاده است. این فرصت طلایی یک سال و نیمه که می‌توانست جان دوباره‌ای در کالبد نیمه جان مدارس فرسوده بدمد، از دست رفت و حالا باز هم مسوولان از کمبود اعتبار و هزار و یک مشکل دیگر سخن می‌گویند. در سراسر کشور ۱۹.۵ درصد مدارس نیازمند تخریب، بازسازی و مقاوم سازی هستند و در استان تهران ۲۸ درصد مدارس فرسوده بوده که ۱۰ درصد آن نیازمند تخریب و بازسازی و ۱۸ درصد نیازمند مقاوم‌سازی هستند. این ۱۰ درصدی که نیازمند تخریب و بازسازی هستند، شامل ۶ هزار کلاس درس می‌شوند که اعتباری بالغ بر ۵ هزار میلیارد تومان جهت بازسازی نیاز دارند، به عبارت دیگر این مبلغ کل اعتبارات سازمان نوسازی مدارس کشور در یکسال و در همه ردیف‌ها است. البته این اعتبار مورد نیاز، به غیر از کلاس‌های درس نیازمند مقاوم‌سازی و ساخت مدارس جدید است. سرانه فضاهای آموزشی در تهران ۴.۱ متر مربع بوده، یعنی از میانگین کشوری که ۵.۲ است، ۱.۱ متر مربع کمتر است یعنی برای حدود ۲ میلیون دانش‌آموز استان تهران حدود ۲.۲ میلیون متر مربع فضای آموزشی جدید نیاز داریم. همچنین برای ساخت این فضاهای جدید نیز اعتباری بالغ بر ۱۸ هزار میلیارد تومان نیاز است.
بزرگ‌ترین مدارس فرسوده
در هسته مرکزی تهران
هسته مرکزی شهر تهران، مناطق ۹، ۱۰، ۱۱، ۱۲ هستند که دارای بزرگ‌ترین مدارس فرسوده‌اند. مدارسی با عمر بیش از ۷۰ سال که در این مدت هیچ امر بازسازی یا بهسازی برای آنها انجام نشده است. علی‌رغم اینکه تهران، پایتخت است، اما مدارسش وضعیت مناسبی ندارد. درصد قابل توجهی از مدارس پایتخت قدمت بالای ۵۰ سال دارند که باید یا تخریب و بازسازی و یا مقاوم‌سازی شوند. در مجموع قدمت مدارس تهران نیز بیش از سایر نقاط کشور است. معاون وزیر و رییس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور درباره اینکه از فرصت عدم حضور دانش‌آموزان در مدارس، چقدر برای بازسازی فضاهای آموزشی استفاده کرده‌اید؟ گفت: عدم حضور دانش‌آموز در مدرسه برای ما فرصت انجام سه کار را فراهم کرد، یک کار بحث تعمیرات اساسی و مناسب سازی مدارس بود، زیرا ما این موضوع را به فصل تابستان احاله می‌دادیم و دوره کاری‌مان هم کوتاه بود. این موضوع به ما فرصتی داد تا از محل منابع استانی در ردیف تعمیرات اساسی کارهای زیادی انجام بدهیم. به عنوان مثال مدارس زیادی ایزوگام و سرویس‌های بهداشتی آنها تعمیر شدند و مناسب سازی برای معلولان هم تا حدی انجام شد. در این مدت عمده‌ترین کار ما استانداردسازی سیستم‌های گرمایشی بود. مهرالله رخشانی‌مهر در خصوص مدارس در حال ساخت که نوساز هستند، گفت: این کار در هر برهه‌ای از سال انجام می‌شود، زیرا فعلا این مدارس دانش‌آموز ندارند و بعد از اتمام کار، تازه شروع به فعالیت می‌کنند. چه بسا کرونا به این کار ما هم آسیب زد، زیرا در فصولی که همه مشاغل تعطیل شدند، این شامل کارگران ساختمانی هم شد و خیلی از مواقع نمی‌توانستند بر سر ساخت‌وساز مدارس بیایند. گروه‌های مختلفی در محل پروژه حضور داشتند که به خاطر کرونا ناچار شدیم تعداد آنها را در مدرسه کم کنیم. یا به عنوان مثال همزمان تعداد قابل توجهی از کارگران ونیروها با هم به کرونا مبتلا شدند و این مساله در مدارس در حال احداث به ما آسیب زد. معاون وزیر آموزش و پرورش در خصوص وضعیت نوسازی مدارس در تهران گفت: ما سال گذشته از محل اعتبارات ملی بیش از ۳۰۰ میلیارد تومان به استان تهران تخصیص دادیم، حدود ۳۰۰ میلیارد تومان هم آورده خیرین بوده و از محل اعتبارات استانی هم حدود ۵۰ تا ۶۰ میلیارد تومان اعتبار گرفته شد که در مجموع ۶۵۰ میلیارد تومان اعتبار برای استان تهران هزینه شده است.
در مناطق آموزش و پرورش
نیروی تاسیسات کار نداریم
او درباره بحث تهویه مدارس قدیمی گفت: ما دو ردیف ملی و استانی داریم، کارهای تعمیر و تجهیز جزو ردیف استانی است نه ردیف ملی. استاندار، رییس سازمان برنامه استان و شورای برنامه‌ریزی استان از ردیف آموزش هر استان یک عددی را برای تعمیر و تجهیز در نظر می‌گیرند، اما اعتباراتی که در اختیار بنده است مربوط به تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام خیرساز، تکمیل پروژه‌های نیمه تمام ملی و استانی و تخریب و بازسازی پروژه‌های موجود است، بنابراین برای تعمیر و تجهیز مدارس باید استان اقدام کند.
رخشانی‌مهر با انتقاد از کمبود نیروی تاسیساتی برای مدارس گفت: معمولا چون در نگهداری مدارس ساز و کار مناسبی وجود ندارد، این منجر می‌شود که یک مدرسه تهویه‌اش مشکل داشته یا یک مدرسه دیگر، مشکلاتی از بابت سایر تجهیزات داشته باشد، زیرا در مناطق آموزش و پرورش نیروی تاسیسات کار نداریم و باید برای این کار توسط شرکت‌های مربوطه ساز وکارهایی تعریف شود، به‌طور مثال مجموعه‌ای از مدارس را باید به شرکت‌های تاسیساتی بدهند تا کارهای تعمیراتی مدارس را انجام دهند. ما اکنون در تلاش هستیم که در مجلس برای این کار یک ردیف در قانون بودجه جهت نگهداری مدارس پیشنهاد کنیم.
کمبود اعتبارعلت عدم نوسازی
مدارس فرسوده
مدارسی که همچنان در لیست تخریب، نوسازی و مقاوم‌سازی باقی مانده‌اند، تنها به دلیل کمبود منابع مالی است. معاون وزیر آموزش و پرورش گفت: این درست که برخی مدارس نیازمند تخریب و بازسازی هستند، اما هنوز کارشان انجام نشده است، به این دلیل که متناسب با میزان تخصیص اعتبار کار مقاوم سازی انجام می‌شود. میزان اعتباری که ما برای استان تهران توانستیم در نظر بگیریم حدود ۶۵۰ میلیارد تومان است و ما متناسب با آن کار کردیم. به‌طور مثال تمام بخاری‌های نفتی و گازی را از استان تهران جمع کردیم. ما باز هم اعتباراتی را به استان تهران تخصیص خواهیم داد اما این میزان کفاف نمی‌دهد.این پروژه‌هایی که باقی مانده به دلیل کمبود منابع مالی است. در این زمینه باید شهرداری، شورای شهر، خیرین و حتی کارخانه‌ها به ما کمک کنند. به عنوان مثال اکنون در میبد هر کارخانه یک مدرسه می‌سازد. او تاکید کرد: روش کم کردن این ۲۸ درصد مدرسه نیازمند تخریب، بازسازی و مقاوم سازی در تهران، علاوه بر بودجه دولتی، توجه به بحث تبدیل به احسن کردن املاک مازادی است که در اختیار آموزش و پرورش قرار دارد. در هر صورت ما هنوز تا بازگشایی مدارس دو ماه وقت داریم و باید مساله تهویه در مدارس را حل کنیم، البته تعمیرات جزیی به عهده خود مدرسه است و برای این کار می‌توانند از سرانه مدرسه استفاده کنند و اگر سرانه ندارند از محل ردیف نگهداری مدارس که در اختیار مدیر کل آموزش و پرورش منطقه است، استفاده کنند. رخشانی مهر با اشاره به آخرین آمار مدارس نیازمند تخریب و بازسازی در کشور گفت: به‌طور میانگین از سال ۹۲ تا به امروز ۲۸ کلاس درس به شکل روزانه تحویل داده‌ایم و در مجموع از سال ۹۶ تاکنون روزانه ۳۱ کلاس درس تحویل داده شده است.
کمک به ساخت مدرسه
با «فروش املاک مازاد آموزش و پرورش»
راهی که می‌تواند معضل مدارس تهران را در کوتاه‌مدت برطرف کند، بحث تبدیل به احسن کردن و فروش املاک مازاد آموزش و پرورش و تبدیل کردن آن به مدرسه است.
رییس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور گفت: در این میان پروژه‌های نیمه تمام را هم تکمیل کردیم، اما اینها مسائل مدارس استان را حل نمی‌کند، به این دلیل که سرانه استان تهران پایین و جزو چهار استان آخر کشور است. دوم اینکه تراکم دانش‌آموزان در تهران بالاست و علت آخر اینکه بیشترین مدارس تخریبی و نیازمند بازسازی در استان تهران واقع هستند. ما اعتبارات استان تهران را با توجه به شرایطی که دارد افزایش دادیم اما راهی که می‌تواند این معضل را در کوتاه‌مدت برطرف کند بحث تبدیل به احسن کردن و فروش املاک مازاد آموزش و پرورش و تبدیل کردن آن به مدرسه است. وی در توضیح تبدیل به احسن کردن و فروش املاک مازاد آموزش و پرورش گفت: سال قبل قانون بودجه این اجازه را به ما داد که املاک مازاد را به مدرسه تبدیل کنیم. امسال هم مجلس نیز ضوابط و مقررات مالی ویژه آموزش و پرورش را مصوب و ابلاغ کرد. در این قوانین خاص آموزش و پرورش که به یک بند آن اشاره می‌کنم، آمده است، آموزش و پرورش باید املاکی که ۵۰ سال است به عنوان مدرسه از آن استفاده نمی‌شود را واگذار کند تا معادل آن یک مدرسه ساخته شود. عملا سرمایه به جای دیگری نرفته، بلکه یک ملک به ملک دیگری تبدیل شده است. رخشانی مهر افزود: این موضوع از نظر اقتصادی قابل دفاع است و استان تهران هیچ راه‌حلی برای مدارس تخریبی و نیازمند بازسازی، جز این طرح ندارد و اکنون خوشبختانه در حال حرکت به این سمت است. اخیرا با واگذاری ملکی با ارزش ۳۰ میلیارد تومان شروع عملیات ساخت و ساز پنج مدرسه انجام شده است. معاون وزیرآموزش و پرورش توضیح داد: یک سری املاک آموزش و پرورش در تهران است که در گذشته مدرسه بوده اما اکنون خالی است، بنابراین بر اساس قوانین ویژه آموزش و پرورش که مصوبه مجلس است باید این املاک را واگذار کنیم و در نقاطی که مورد نیاز است زمین خریداری کرده و مدرسه جدید بسازیم تا مشکل شهر تهران حل شود. البته این کار یک مقدار دغدغه اجرایی داشته است، به‌طور مثال ممکن بوده زمین را بفروشند و پول آن به حساب خزانه برود و به حساب آموزش و پرورش برنگردد. فعلا با مذاکراتی که با وزارت اقتصاد و سازمان برنامه و بودجه انجام شده، این مشکلات تا حدی حل شده است.
