نوید آقایی
تا زمانی که ساختاری برای رمزارزها در کشور شکل نگیرد، باید شاهد بروز تبعات آن باشیم. صدها هزار نفر در کشور درگیر بازار رمزارزها شده‌اند و با اعداد قابل توجهی در این حوزه مواجه هستیم. گردش مالی در بازار رمزارزها در کشور مطابق برخی گزارش‌های غیررسمی، روزانه به بیش از چند صد میلیارد تومان رسیده است. این اعداد و ارقام و گردش مالی سنگین نشان می‌دهد که باید این حوزه را جدی گرفت و برای این موضوعات هرچه سریع‌تر تصمیم‌گیری کرد. باید توجه داشته باشیم بخش عمده‌ای از مشکلاتی که امروز با آن مواجه شده‌ایم و تجمعات و اعتراضات افرادی که در این بازار به دام کلاهبرداران افتاده‌اند، به این دلیل بوده که قاعده مشخص و روشنی در کشور برای این موضوع نداریم و پیش‌بینی‌های لازم را نکرده‌ایم. مرکز ملی فضای مجازی طی چند سال گذشته جلسات متعددی با بانک مرکزی و سایر دستگاه‌های مسوول در این حوزه برگزار کرده که خروجی روشنی نداشته و همین شرایط باعث شده تا رییس قوه قضاییه نسبت به تبعات نا‌بسامانی بازار رمزارزها هشدار بدهد. بازار رمزارزها غیرقابل انکار است و نمی‌توان آن را نادیده گرفت؛ در دنیای امروز موضوع از بازار رمزارز فراتر رفته و با متاورس مواجه هستیم اما در این شرایط نه تنها به سمت قاعده‌مند کردن و قانونگذاری و حتی پذیرش این موضوع حرکت نکرده‌ایم بلکه کار به جایی رسیده تا مقامات ارشد قضایی در این زمینه هشدار بدهند. اینکه بانک مرکزی اعلام کرده هر کشوری رمزارز مربوط به کشور خود را دارد و رمزارز ملی در سایر کشورها هم رایج است، حرف چندان غلطی نیست اما این رمزارزها، جریان اصلی بازار رمزارزها نبوده و بین فعالان این حوزه چندان مصطلح نیستند و ما با موضوع بسیار متفاوت‌تری مواجه هستیم. ایده بانک مرکزی برای رمزارز ملی چندان روشن نیست؛ طبق گفته معاون بانک مرکزی، اسکناس پشتوانه رمز ارزملی می‌شود. اما آنچه بانک مرکزی از رمزارز ملی و کلیات آن ارایه داده چندان قابل عملی شدن نیست. در جهان امروز سرعت تغییرات بسیار زیاد است. ما امروز با دارایی‌های مجازی در دنیا و با دنیای NFT روبرو هستیم. کشورهای دیگر امروز درباره NFTها تصمیم می‌گیرند و قطعا ما هر چقدر دیرتر به این حوزه‌ها بپردازیم، تبعات سنگین‌تری برای ما خواهد داشت. تمام کشورها درگیر مسائل مربوط به رمزارزها هستند، تفاوت ما با کشورهای پیشرفته در این است که سایر کشورها در این باره قاعده‌گذاری کرده و به سمت ساماندهی پیش رفتند اما این موضوع هنوز در ایران شفاف نیست ما درباره رمزارزها چه قانون و قاعده داشته باشیم و چه نداشته باشیم، مبادلات در این حوزه در حال انجام است. باید قاعده این بازار را بپذیریم و تبعات آن را ارزیابی کنیم تا مردم در دام سودجویان و صرافی‌های غیرمجاز نیفتند. همان‌گونه که فیلترینگ برخی از شبکه‌های مجازی مثل تلگرام نتوانست باعث کاهش مخاطبان این پلتفرم‌ها و شبکه‌های مجازی شود، امروز هم دولت نمی‌تواند با ایجاد محدودیت‌ها جلوی بازار رمزارزها را بگیرد. باید توجه داشته باشیم که بخشی از وظایف حاکمیتی بانک مرکزی و سایر نهادهای اقتصادی، هدایتگری است که در حال حاضر اجرای این وظیفه را چندان جدی نمی‌بینیم. کلیاتی که بانک مرکزی از طرح رمزارز ملی اعلام کرد، باعث افزایش سردرگمی‌ها شده. آنچه بانک مرکزی اعلام کرده با ماهیت رمزارز در دنیا بسیار متفاوت است، گویی درباره موضوع دیگری طرح و ایده دارند که تنها در واژه رمز وجه اشتراک دارد. در حال حاضر رمزارز ملی در بستری مطرح می‌شود که بیشتر سیاسی است تا فناوری. برخی از مدیران بر استفاده از برای کاهش اثرات تحریم تاکید دارند اما این موضوع برای کارشناسان حوزه فناوری، چندان قابل درک نیست. درست است که برای برخی از مراودات مالی به صورت موردی از رمزارزها استفاده شده اما نباید تصور بر این باشد که با مجوز دادن به رمزارزها می‌توانیم مساله تحریم‌ها را برطرف سازیم و این گونه نیست که به ایران اجازه بدهند همواره برای دور زدن تحریم‌ها از رمزارزها بهره ببرد. مساله تحریم‌ها ارتباطی با یک فناوری خاص ندارد. شاید رمزارز بتواند در مواردی برای دور زدن تحریم‌ها به کمک کشورمان بیاید اما باید توجه داشته باشیم هرچند رمزارزها در بازار آزاد تعریف می‌شوند اما چشم‌های ناظری در این بازار وجود دارد و قواعدی هم حاکم بر آن است. همان‌گونه که دیدیم بزرگ‌ترین صرافی مجازی دنیا، خدمات خود را به روی کاربران ایرانی بست. همچنین ارقامی که بین دولت‌ها مبادله می‌شود، بسیار سنگین است و نمی‌توان این ارقام را از طریق رمزارزها و دور از چشم ناظران، نقل و انتقال داد. اگر برای رمزارزها قاعده‌گذاری نشود، می‌تواند معضلی دیگر بر معضلات کشورمان تحمیل کند، اما برخورد قهری با این موضوع ناکارآمد خواهد بود و نگرانی مردم را در شرایط فعلی اقتصادی، افزایش داده و موجب هدایت بیشتر منابع از بازار سرمایه ایران به سمت رمزارزها می‌شود؛ چنانچه گزارش‌هایی هم مبنی بر تایید این موضوع ارایه شده است. مهم‌ترین موضوع، بحث آموزش در بازار رمزارزها است. امروز نباید رمزارز در کشورمان یک تابو باشد و نباید اجازه بدهیم با برخوردهای سلبی، رمزارزها به موضوع زیرزمینی و غیرقابل کنترل تبدیل شوند.
