گروه بورس|
مدت طولانی است که خبر عرضه خودرو در بورس کالا به سر زبان‌ها افتاده اما؛ این طرح هم همانند طرح‌های دیگر مخالفان و موافق زیادی داشت و که در نهایت طی روزهای گذشته در جریان بررسی طرح ساماندهی صنعت و بازار خودرو در مجلس شورای اسلامی، عرضه خودرو در بورس کالا با اکثریت آرا در کمیسیون صنایع به تصویب رسید. ولی مخالفان و موافقان زیادی برای این طرح وجود دارد و باید دید این طرح در نهایت می‌تواند به مرحله عملیاتی و اجرایی برسد یا خیر؟
بسیاری از کارشناسان می‌گویند که عرضه خودرو در بورس کالا می‌تواند یک عرضه بسیار موفق و پر رونق باشد چراکه؛ موجب می‌شود دست رانت و دلالی از این بازار کوتاه شود و همچنین دیگر شاهد چند نرخی بودن خودرو نباشیم. در این میان حتی رییس قوه قضاییه نیز پیشنهاد عرضه مستقیم خودرو در بورس کالا را ارایه داد که به نظر می‌رسد با پرورش این ایده قادر به عملیاتی کردن این موضوع خواهیم بود. با ورود خودرو در بورس کالا، شفافیت و امکان نظارت دقیق از سوی نهادهای مسوول، جای خود را به بحث قیمت‌گذاری می‌دهد و این بوروکراسی اداری برای قیمت‌گذاری بین شورای رقابت و ستاد تنظیم بازار نیز دیگر وجود نخواهد داشت.
برخی کارشناسان معتقدند: اگر خودرو در بورس عرضه شود، ضمن از دست رفتن تدریجی هیجان سرمایه‌گذاری در بازار، جلوی ضرر و زیان خودروسازان نیز گرفته می‌شود. با عرضه خودرو در بورس کالا نوع سرمایه‌گذاری در این بازار نیز متفاوت می‌شود و هیچ فردی نمی‌تواند با دلالی و امثال این موارد سالانه چندین خودرو خریداری و با قیمتی بالاتر به فروش برساند. مهم‌ترین اصل بورس شفافیت است و بازار خودور، بازاری بدون شفافیت است و اگر این عرضه عملی شود می‌تواند وضعیت بازار را تاحد قابل توجهی تغییر دهد. مدتی است با دخالت مسوولان اصل شفافیت بورس تا حدی زیرسوال رفته اما؛ هنوز هم بورس به عنوان شفاف‌ترین بازارمالی شناخته می‌شود و اگر محصولی در این بازار عرضه شود شامل اصل اساسی بورس می‌شود.
چنانچه خودرو در بورس کالا عرضه شود و سپس کشف قیمت شود و در حقیقت اجازه دهند که بازار تعیین کننده قیمت باشد، طرحی بسیار خوب است؛ البته که ضوابطی هم برای آن باید در نظر گرفته شود. به‌طور مثال باید حداقل‌هایی برای خریدارانی که می‌توانند در صف خرید قرار گیرند، وجود داشته باشد؛ مثل همین شرایط‌هایی که برای طرح‌های فروش خودروها، برای ثبت‌نام‌کنندگان در نظر گرفته می‌شود؛ چراکه همانطور که بر کسی پوشیده نیست، تعداد خودروها از تقاضاها کمتر است. مسوولان و موافقین این طرح بر این موضوع تاکید دارند که اگر قرار است خودرو در در بورس عرضه شود، باید تمام اصول آن هم رعایت شود، زیرا همچنان پای شورای رقابت به وسط کشیده شده تا قیمت خودرو پایه را تعیین کند.
حضور شورای رقابت به منظور تعیین قیمت، نقض غرض است. اگر قرار است بازار تعیین‌کننده باشد که پس باید به همان بازار، واگذار کرد. اگر همین امروز اجرای این طرح آغاز شود، یک قیمت تعیین شده از قبل توسط شورای رقابت وجود دارد و قیمت پایه برای امروز و فردا و… مشخص است؛ پس عرضه در بورس به شرطی خوب است که تمام شرایط اصولی بورس رعایت شود.
عرضه در بورس فقط
در زمان نوسان بازار خودرو
حجت‌الله فیروزی، سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس با اشاره به تصمیمات اتخاذ شده از سوی مجلس برای عرضه خودرو در بورس کالا می‌گوید: در جلسه روز سه شنبه کمیسیون صنایع و معادن به موضوع طرح ساماندهی صنعت خودرو پرداخته شد. طرح ساماندهی صنعت خودرو مربوط به مجلس دهم است که این طرح به تصویب رسید، شورای نگهبان ایرادهایی را به طرح وارد کرد که موجب ارجاع دوباره طرح به مجلس شد، در نهایت مجلس این طرح را به کمیسیون صنایع ارجاع داد. فیروزی خاطرنشان‌می کند: دیروز در کمیسیون صنایع با حضور نماینده شورای نگهبان این موضوع بررسی شد و ماده (۴) این طرح که مربوط به بحث شیوه عرضه خودرو در بورس و جزئی از ایرادهای گرفته شده این طرح در شورای نگهبان بود، مورد بررسی قرار گرفت. بخشی از طرح مجلس یازدهم به گونه‌ای است که نظر شورای نگهبان را تعمیم کند، در ماده (۴) طرح مجلس دهم تغییراتی داده شده است و در صورت تصویب در صحن علنی مجلس، عرضه خودرو در بورس حتمی خواهد شد.
وی اظهار می‌کند: عرضه خودرو در بورس به‌گونه‌ای است که قیمت تمام شده خودرو همراه با سود منطقی که باید لحاظ شود، با نظر شورای رقابت مشخص می‌شود. محدودیت‌هایی برای خرید خودرو از طریق بورس وجود دارد، بدین صورت که افرادی که اقدام به خودرو از طریق بورس می‌کنند تا سه سال امکان فروش ندارند و در صورت فروش باید تا ۳۰ درصد از قیمت خودرو را به عنوان عوارض پرداخت کنند. به گفته سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس، هدف از ایجاد محدودیت این است که مصرف‌کنندگان واقعی اقدام به خرید از طریق بورس کنند.
وی خاطرنشان‌می کند: نکته مهم دیگر این است که عرضه خودرو در بورس برای شرایطی است که وضعیت بازار دارای نوسان است و تقاضا بیشتر از عرضه باشد، به محض اینکه بازار خودرو به وضعیت متعادل برسد، خودروسازان خرید و فروش را به شیوه عادی انجام می‌دهند. در طرح کنونی که مربوط به شورای نگهبان است عرضه خودرو در بورس فقط برای خودروهای داخلی است، اما در طرحی که در کمیسیون مجلس در حال بررسی است موضوعات دیگری در زمینه بومی‌سازی، کیفی‌سازی، قطعه‌سازان و خودروهای خارجی در مجلس مطرح است.
سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس اضافه می‌کند: قیمت‌گذاری دستوری همانطور که از جنس آن مشخص است باید به صورت دستوری اعلام شود که این محصول در بورس با قیمتی مشخص فروخته شود، در حالی که در خودرو این اتفاق رخ نمی‌دهد. در خودرو با قیمت تمام شده محصول مواجه هستیم که با شرایط و معیارهایی مشخص شده و سود معقولی هم داریم که با شیوه‌ای مشخص معین می‌شود. قیمتی که قرار است برای خودرو تعیین شود به گونه‌ای است که برای سایر کالاها در بورس انجام می‌شود، یعنی قیمت پایه مشخص می‌شود و در انتها رقابت قیمت فروش را تعیین می‌کند. به گفته سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس، به هیچ عنوان با قیمت‌گذاری دستوری برای خودرو در بورس مواجه نخواهیم بود. این نماینده مجلس در پایان تاکید می‌کند: عرضه خودرو در بورس کالا موجب ایجاد تعادل در قیمت خودرو خواهد شد و از طرف دیگر افرادی اقدام به خرید می‌کنند که مصرف‌کننده واقعی بوده و در نهایت خودرو از حالت یک کالای سرمایه‌ای خارج می‌شود.
تداوم خروج از بازار
در معاملات روز چهارشنبه بیش از ۶ میلیارد و ۱۹ میلیون سهم، حق تقدم و اوراق بهادار به ارزش ۶۹ هزار و ۹۷۵ میلیارد ریال داد و ستد شد. همچنین شاخص کل (هم وزن) با ۹۳۲ واحد افزایش به ۴۳۸ هزار و ۹۶۶ واحد و شاخص قیمت (هم وزن) با ۶۰۹ واحد رشد به ۲۸۶ هزار و ۹۵۷ واحد رسیدند. شاخص بازار اول پنج هزار و ۳۸۰ واحد و شاخص بازار دوم ۱۵ هزار و ۴۸۷ واحد کاهش داشتند. حقوقی‌ها در روز گذشته حدود ۵۸۰میلیارد تومان وارد بازار سهام کردند. ارزش کل معاملات خرد ۶هزار و ۶۶۰میلیارد تومان بود، اشخاص حقوقی ۱۸درصد یعنی هزار و ۱۹۰میلیارد تومان سهام خریدند و مازاد خریدشان ۹درصد از کل معاملات شد. بیشترین تزریق پول حقوقی به بازارسهام در سه گروه «فلزات اساسی»، «محصولات شیمیایی» و «شرکت‌های چندرشته‌ای صنعتی» رقم خورد در حالی که برآیند معاملات گروه‌های «عرضه برق گاز بخار و آب گرم» و «فعالیت‌های هنری سرگرمی و خلاقانه» به نفع حقیقی‌ها تمام شد.
همچنین افزایش سهام حقیقی‌ها در ۵۹نماد و افزایش سهام حقوقی‌ها در ۱۷۳نماد به بیش از یک میلیارد تومان رسید که جمع تغییر مالکیت دسته اول ۳۲۰میلیارد تومان و تغییر مالکیت دسته دوم ۸۶۰میلیارد تومان بود. آخرین قیمت ۱۴۸نماد حداقل یک درصد نسبت به قیمت روز قبل آنها افزایش یافته و ۳۹۲نماد با کاهش بیش از یک درصدی قیمت همراه بوده‌اند. علاوه بر این در بین تمامی نمادها، «نماد بانک پارسیان» با ۵۵۰ واحد، «پالایش نفت بندرعباس» با ۵۱۲ واحد، «پالایش نفت تبریز» با ۴۰۹ واحد، «گروه دارویی برکت» با ۱۹۸ واحد، «سیمان فارس و خوزستان» با ۱۴۱ واحد، «پرداخت الکترونیک سامان کیش» با ۸۶ واحد، «بیمه پارسیان» با ۸۲ واحد، «سرمایه‌گذاری توسعه ملی» با ۶۹ واحد، «گروه صنعتی بوتان» با ۶۶ واحد، «سیمان تهران» با ۶۲ واحد، «تایدواتر خاورمیانه» با ۶۱ واحد و «گسترش نفت و گاز پارسیان» با ۶۱ واحد بیشترین تاثیر مثبت را بر شاخص کل داشتند. بر پایه این گزارش روز گذشته نماد «صنایع پتروشیمی خلیج فارس» با یک هزار و ۲۲۶ واحد، «فولاد مبارکه اصفهان» با یک هزار و ۲۰۸ واحد، «شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی» با ۹۰۵ واحد، «ملی صنایع مس ایران» با ۷۵۴ واحد، «نفت و گاز پتروشیمی تامین» با ۳۸۹ واحد، «بانک ملت» با ۳۶۴ واحد، «سرمایه‌گذاری غدیر» با ۳۶۲ واحد، «گروه مپنا» با ۳۳۱ واحد، «فولاد خوزستان» با ۳۱۴ واحد، «ایران خودرو» با ۳۰۳ واحد و «بانک تجارت» با ۲۸۱ واحد با تاثیر منفی بر شاخص همراه بودند. «پالایش نفت اصفهان»، «پالایش نفت بندرعباس»، «ملی صنایع مس ایران»، «لیزینگ پارسیان»، «بانک پارسیان»، “پالایش نفت تهران» و «سرمایه‌گذاری سیمان تامین» درگروه نمادهای پربیننده قرار داشتند. گروه فرآورده نفتی هم در معاملات امروز صدرنشین برترین گروه‌های صنعت شد و در این گروه ۴۸۳ میلیون و ۳۱۸ هزار برگه سهم به ارزش هفت هزار و ۹۰۱ میلیارد ریال داد و ستد شد.
شاخص فرابورس نیز نزدیک به ۴۴ واحد کاهش داشت و بر روی کانال ۱۷ هزار و ۵۹۰ واحد ثابت ماند. همچنین در این بازار چهار میلیارد و ۹۸ میلیون برگه سهم به ارزش ۲۸۱ هزار و ۵۰۷ میلیارد ریال داد و ستد شد. روز مذکور نمادهای «پالایش نفت شیراز»، «تولید نیروی برق دماوند»، «زغال سنگ پرورده طبس»، «بیمه دی»، «کشتیرانی دریای خزر»، «زرین معدن آسیا»، «تجارت الکترونیک پارسیان کیش»، «آسیا سیر ارس»، «فرآورده‌های غذایی و قند چهارمحال»، «پالایش نفت لاوان»، «سنگ آهن گهرزمین»، «دامداری تلیسه نمونه»، «بیمه نوین» با تاثیر مثبت بر شاخص این بازار همراه بودند. روز چهارشنبه نمادهای «بیمه پاسارگاد»، «پلیمر آریاساسول»، «سرمایه‌گذاری صبا تامین»، «هلدینگ صنایع معدنی خاورمیانه»، «پتروشیمی تندگویان»، «سهامی ذوب آهن اصفهان»، «فولاد هرمزگان جنوب»، «گروه سرمایه‌گذاری میراث فرهنگی»، «پتروشیمی زاگرس»، «اعتباری ملل» و «گروه توسعه ملی مهر آیندگان» تاثیر منفی بر شاخص این بازار را داشتند.
