گروه بانک و بیمه |
شورای پول و اعتبار در جلسه هزار و سی و یک در تاریخ ۱۸ مهر ۸۳ و همچنین کمیسیون اعتباری بانک مرکزی در جلسه ۲۷ دی ۸۳، مقررات حاکم بر بازار بین بانکی ریالی و دستورالعمل اجرایی مربوطه را در چارچوب قانون عملیات بانکی بدون ربا به تصویب رساندند. این بازار پس از پذیرش عضویت بانک‌های متقاضی فعالیت در بازار مذکور، نهایتاً از ۱۸ تیر ۸۷ رسماً شروع به کار کرد. هدف از تشکیل بازار تقویت مدیریت نقدینگی بانک‌ها و تسهیل تامین مالی منابع مورد نیاز بانک‌ها در کوتاه‌مدت، برقراری انضباط پولی و اجرای موثرتر سیاست‌های پولی کشور است. بانک مرکزی نیز به عنوان تنظیم‌کننده بازار، کلیه امور مربوط به برنامه‌ریزی، سازماندهی، هماهنگی، تدوین مقررات، نظارت، کنترل و تسویه معاملات را بر عهده داشته و جهت اعمال سیاست‌های پولی در بازار شرکت می‌کند. اما اکنون این پرسش مطرح است که با وجودرشد شدید معاملات بین بانکی و خلق پول در این بازار، تا چه حد مانع سیاست‌های کنترل تورم و نقدینگی بوده است و آیا کارآمدی لازم را داشته است آیا چنین بازاری عملا به حذف بخشی از سیاست‌ها و کنترل بانک مرکزی و دولت منجر نشده است و عامل رشد فزاینده نقدینگی نیست؟ از این رو، ضرورت دارد که عملکرد 13 ساله بازار بین بانکی و روند نرخ سود
بین بانکی، میزان معاملات، درآمد برخی بانک‌ها که مازاد منابع دارند و... مشخص شود و در مورد نحوه ادامه این بازار تصمیم‌گیری شود. بازار بین بانکی نقشی اساسی در اجرای سیاست‌های پولی دارد و این بازار نقطه شروع مکانیزم انتقال تکانه‌های سیاست‌های پولی است. بازار بین بانکی یکی از اجزای بازار پول است که در آن بانک‌ها و سایر موسسات اعتباری نسبت به معاملات با یکدیگر جهت تامین مالی کوتاه‌مدت مبادرت می‌ورزند. این بازار حداقل دو نقش حیاتی در نظام‌های مالی نوین ایفا می‌کنند که اولین و مهم‌ترین نقش آنها مداخله فعالانه و موثر بانک مرکزی در اجرای سیاست پولی از طریق راهبری نرخ‌های سود است. دومین نقش این است که بازارهای بین بانکی کارآمد، نقدینگی را به شکل مطلوبی از موسسات مالی دارای مازاد وجوه به موسسات دارای کسری وجوه انتقال می‌دهند. بنابراین، سیاست‌گذاران انگیزه بالایی برای ایجاد یک بازار
بین بانکی کارآمد و قوی دارند تا بانک مرکزی بتواند به نرخ سود مطلوب نظر خود دست یابد و موسسات مالی نیز بتوانند به شکل کارایی به مبادله نقدینگی در میان خود بپردازند. بر این اساس، بازار پول بین بانکی نقشی اساسی در اجرای سیاست‌های پولی دارد و به عبارت دیگر این بازار نقطه شروع مکانیزم انتقال تکانه‌های سیاست‌های پولی است و در کشورهای صنعتی نرخ سپرده‌های
یک شبه (overnight) در این بازار، هدف عملیاتی بانک مرکزی است. بنابراین اطلاع از عملکرد این بازار و عوامل تعیین‌کننده نرخ بازار بین بانکی دارای اهمیت بالایی است. اجرای موثرتر سیاست‌های پولی و اعتباری، بهبود مدیریت نقدینگی بانک‌ها، کاهش اضافه برداشت آنها از بانک مرکزی، کاهش هزینه‌های تجهیز منابع برای بانک‌ها و امکان کاهش نرخ سود تسهیلات از این طریق توان مالی بانک‌ها در جهت تامین مالی واحدهای تولیدی و سرمایه‌گذاری از نتایج مطلوبی است که توسعه و تعمیق بازار بین بانکی ریالی فراهم می‌کند.
