گستردگی زلزله ترکیه و سوریه به حدی زیاد است که آواربرداری و پیدا کردن مفقود‌شدگان این حادثه تلخ احتمالا روزها به طول خواهد انجامید. مساله اینجاست که پس لرزه‌های رخ داده نیز با قدرت و شدت بالایی رخ می‌دهند و این ماجرای امداد رسانی و آواربرداری را با مشکلات عدیده‌ای مواجه می‌کند.
به گزارش تعادل، در حال حاضر بیش از صدها نفر نیروهای امدادی از اقصی نقاط دنیا وارد ترکیه و سوریه شده‌اند تا بتوانند به کمک نیروهای امدادی این کشورها عملیات آواربرداری، نجات و پیدا کردن مفقودین را با سرعت بیشتری انجام دهند. اخباری که هر لحظه از مناطق زلزله زده به گوش می‌رسد، خوب نیست.
تعداد قربانیان زلزله هر لحظه بیشتر می‌شود. اما حالا بعد از گذشت تقریبا دو روز از وقوع این زلزله وحشتناک سوالات زیادی مطرح شده است. اینکه یک بار دیگر برخی افراد انگشت اتهام را به سمت پروژه «هارپ» گرفته‌اند تا انتشار توییتی تنها چند روز قبل از وقوع زلزله از سوی یک زمین‌شناس در هلند باعث شده تا علامت سوال‌های بسیاری در ذهن افراد به وجود بیاید.
در حال حاضر مردم ترکیه و سوریه آنقدر درگیر پیدا کردن عزیزان خود هستند یا در حال سوگواری برای عزیزان از دست رفته‌اند اما به زودی این سوالات در سطح بالاتری مطرح می‌شود و مسوولان کشورها باید در مقابل آن پاسخی داشته باشند.
اما بیش از همه مساله پیش بینی این زلزله است که هنوز هیچ کس نمی‌داند اگر فرد پیش بینی‌کننده تا این حد مطمئن بوده چرا مسوولان این کشورها در جریان قرار نگرفته و کاری برای جلوگیری از این سطح ویرانی و آمار بالای کشته شده‌ها انجام نداده‌اند.
هارپ چیست؟
هارپ یا برنامه پژوهشی یونوسفر فعال با فرکانس بالا، یک پروژه تحقیقاتی است که مرکز اصلی آن در نزدیکی گاکونا در آلاسکا واقع شده است. تکمیل پروژه هارپ حدود دو دهه طول کشیده و هزینه‌های ساخت و عملیاتی آن حدود 250 میلیون دلار برآورد شده است.
این پروژه یکی از پروژه‌هایی است که توسط نیروی دریایی ونیروی هوایی امریکا اجرا شده و دیگر پروژه‌های نظامی که به مطالعه در یونوسفر، اتمسفر فوقانی و استفاده از ماهواره‌های خاصی با اهداف خاص می‌پردازند، معمولا با اهداف غیرجنگی انجام شده‌اند و هدف از انجام آنها، انجام بررسی و شناخت بیشتر و بهبود دانش و اطلاعات درباره فیزیک لایه‌های بالایی اتمسفر و تحقیق درباره تاثیر تغییرات آب و هوایی بر دنیا بوده.
دانشمندان از طریق هارپ با ایجاد تغییراتی در یونوسفر (دورترین و ناشناخته‌ترین بخش اتمسفر زمین)، درمورد آن مطالعاتی انجام داده و آن را تبدیل به نوعی آزمایشگاه طبیعی کرده‌اند. هارپ با بهره‌گیری از امواج رادیویی فرکانس بالا که از رادارهای خود منتشر می‌کند، این کار را انجام می‌دهد و جذب بخشی از این امواج در ارتفاع 100 تا 350 کیلومتری از سطح زمین، باعث افزایش شتاب الکترون‌ها در آن منطقه و در نتیجه گرم شدن یونوسفر می‌شوند.
تردیدهای موجود درباره هارپ
هارپ فرکانس‌های رادیویی را به یونوسفر ارسال می‌کند و الکتروجت بر آب و هوای جهان تاثیر می‌گذارد که گاهی در زمان وقوع رعد و برق‌ها به زمین برخورد کرده و برروی ارتباطات توسط کابل‌های تلفن و الکتریکی تاثیر می‌گذارند. هارپ مثل یک گرم‌کننده بزرگ برای یونوسفر عمل می‌کند و بدین‌ترتیب می‌تواند یک سلاح ژئوفیزیک پیچیده ساخته دست بشر باشد.
اما آنچه در دیدگاه علمی واضح است، این است که هارپ با صدها میلیون وات توان و آنتن‌هایش می‌تواند یک گرم‌کننده عظیم در جو فوقانی کره زمین باشد که باعث یونیزاسیون شدیدی شده و عواقبی غیرقابل پیش‌بینی را به همراه داشته باشد و با توجه به خاصیت آیینه‌ای‌اش ممکن است آثارش به هرنقطه‌ای از کره زمین برسد. اما سوال بزرگ اینجاست که آیا ما در مورد نوعی سلاح جدید صحبت می‌کنیم که می‌تواند باعث شدت یافتن توفان‌ها، افزایش خشکسالی و اتفاقاتی اینچنینی شود و بدون آنکه کسی متوجه شود، آسیب‌هایی را به هر نقطه‌ای از زمین وارد کند؟
شمار کشته‌ها از مرز 5 هزار نفر گذشت
بنا بر آخرین اخبار منتشر شده از سوی سازمان مدیریت حوادث غیر مترقبه ترکیه «آفاد» شمار کشته‌شدگان از مرز 5 هزار نفر گذشته و تعداد مجروحان بیش از 20 هزار نفر اعلام شده است. این در حالی است که تاکنون نزدیک به 380 هزار زلزله زده در ترکیه اسکان اضطراری داده شده‌اند. همچنین 8 هزار زلزله زده نیز از زیر آوار نجات پیدا کرده‌اند. مقامات این کشور هشدار سطح 4 را اعلام کرده‌اند که به معنای نیاز به کمک‌های بین‌المللی است.
وضعیت دانشجویان و ورزشکاران ایرانی در ترکیه
به گفته سفیر ایران در ترکیه هنوز از سه ورزشکاری که در «مالاتیا» حضور دارند، خبری در دسترس نیست، هتل اقامت آنها بر اثر زلزله تخریب شده است، آواربرداری ادامه دارد و مسوولان «مالاتیا» اعلام کرده‌اند که افراد زیادی زیر آوار زنده هستند. محمد فرازمند می‌گوید: از سوی دیگر دانشجویانی که در شهرهای زلزله‌زده ترکیه حضور دارند شناسایی شده و در صورت نیاز با برگه خروج الکترونیک می‌توانند از ترکیه خارج شوند، برای خروج این افراد از هواپیماهای هلال احمر استفاده می‌شود. خوشبختانه تاکنون خبری از جان باختن دانشجویان حاضر در شهرهای زلزله زده ترکیه نداشته‌ایم.
این در حالی است که خواهر یکی از این بازیکنان فوتبال به اسپوتنیک گفته از بعد از حادثه هر چه با موبایل برادرش تماس می‌گیرند کسی پاسخگو نیست. محمد رضا به همراه دو ایرانی دیگر در هتل «کیرک وال» منطقه مالاتیا حضور داشتند. خواهر محمد رضا می‌گوید: در تماس با مربی آنها که بیرون از هتل بوده به آنها گفته شده که وضعیت شهر خراب است و بچه‌ها هنوز زیر آوار هتل هستند، از سوی دیگر جسد دروازه بان تیم‌شان نیز تازه از زیر آوار بیرون آورده شده است. او می‌افزاید: خانواده‌ها برای خبر گرفتن از فرزندانشان با سفارت ایران تماس گرفته‌اند اما آنها گفته‌اند ساعت اداری تمام شده است، در این شرایط باید 24 ساعت پاسخگوی خانواده‌های نگران باشند.
هنوز معلوم نیست چند ایرانی در این حادثه قربانی شده‌اند
مساله اینجاست که تنها دانشجویان و ورزشکاران نیستند که در ترکیه به سر می‌برند و طی سال‌های اخیر تعداد زیادی از هموطنانمان به این کشور مهاجرت کرده‌اند که البته هنوز اطلاع دقیقی از وضعیت آنها در دسترس نیست. این در حالی است که سفارت ایران در آنکارا اعلام کرده که تعدادی از سرکنسولگری به مناطق زلزله‌زده فرستاده شده‌اند تا در مورد وضعیت ایرانیان حاضر در این مناطق اطلاعاتی به دست بیاورند.
فاجعه‌ای دیگر در راه است؟
گزارش‌ها حاکی از آن است که ترک‌هایی بر روی سد آتاتورک دیده شده است، کارشناسان هشدار دادند که سد هر لحظه ممکن است بشکند و ویرانی ناشی از آن می‌تواند منطقه‌ای به‌وسعت 30 کیلومترمربع در نزدیکی سد را تحت تأثیر قرار دهد. همچنین دکتر ناسی گوریور، استاد لرزه‌شناسی ترکیه، در پیامی هشدار داده است: از ذی‌نفعان درخواست می‌کنم به سرعت وضعیت سد‌های منطقه را بررسی کنند.
سد آتاتورک یکی از اصلی‌ترین سد‌های پروژه GAP و پنجمین سد بزرگ جهان از لحاظ حجم کار ساختمانی است و از لحاظ تولید برق آبی نیز در رتبه سوم دنیاست. در زمان حاضر پروژه GAP شامل 13 سد است که 7 سد آن کنترل آب رودخانه فرات و 6 سد آن کنترل آب رودخانه دجله را به‌عهده دارند.
احتمال شیوع بیماری‌های تنفسی در مناطق زلزله‌زده ترکیه و سوریه
امدادرسانی در میان ویرانه‌های مناطق زلزله‌زده در حالی ادامه دارد که به گفته یکی از مدیران ارشد شرایط اضطرار در دفتر اروپایی سازمان جهانی بهداشت با توجه به برودت هوا بیماری‌های تنفسی و عفونی زلزله‌زدگان را تهدید می‌کند.
افرادی که نمی‌توانند به خانه‌های خود بازگردند در مکان‌های عمومی دور هم جمع می‌شوند و این امر خطراتی را به همراه خواهد داشت، به ویژه اگر وسایل گرمایشی برای آنها فراهم نشود و ازدحام جمعیت اتفاق بیفتد احتمال انتشار ویروس‌های تنفسی نیز وجود دارد. در پی وقوع زلزله اردوغان یک هفته عزای عمومی اعلام کرد و گفت: پرچم کشورمان تا یکشنبه ۱۲ فوریه در داخل و تمامی نمایندگی‌های سیاسی‌مان در خارج از کشور به حالت نیمه افراشته در خواهد آمد.
سوریه در بحران
وضعیت اما در سوریه بحرانی‌تر است، امداد رسانی به مصدومان بسیار کند انجام می‌شود، آواربرداری نیز به دلیل نبود امکانات مناسب و وسعت زیاد با سرعت مناسبی صورت نمی‌گیرد. از سوی دیگر سرمای هوا و بارش برف و باران نیز کار عملیات آواربرداری و امداد رسانی را کند کرده است. بر اساس آمارهای اعلام شده تاکنون بیش از 1400 نفر در زلزله سوریه جان خود را از دست داده‌اند و این در حالی است که آواربرداری همچنان ادامه دارد و ممکن است روزها به طول بیانجامد.
آمار دقیقی از تعداد مفقودی‌های زلزله سوریه در دست نیست. به گفته مسوولان این کشور هیچ هواپیمایی از کشورهای اروپایی به دلیل تحریم‌های امریکا در این منطقه به زمین ننشسته و به همین خاطر کمک‌های خارجی زیادی به دست زلزله‌زدگان سوریه نرسیده است. از سوی دیگر مراکز درمانی سوریه نیز برای امداد رسانی به مجروحان زلزله با مشکلات زیادی مواجه‌اند و نیاز به تاسیس بیمارستان‌های صحرایی با امکانات ویژه در مناطق زلزله زده ضروری به نظر می‌رسد.
