درباره علی اکبر نیکواقبال

نوشته های علی اکبر نیکواقبال در تعادل

عبور از اعتياد نفتي

سياست‌هاي اقتصاد مقاومتي پس از اجراي تحريم‌ها براي ايران به اين معنا بود كه كشوري مانند ايران كه وابستگي بالايي به درآمد‌هاي ارزي حاصل از فروش نفت دارد، بتواند بدون اين منابع نفتي و با واردات محدود‌تر معيشت مردم خود را سامان بدهد و تا حدودي نيز تحريم‌ها را بشكند. از زمان اكتشاف نفت تاكنون اقتصاد ايران به‌ شدت به درآمدهاي نفتي وابسته بوده، بنابراين رهايي از اين اعتياد به درآمدهاي نفتي همواره خواسته و آرزوي بزرگ اقتصادي ايران بوده است.

لزوم اصلاحات كلان اقتصادي

ما در دهه‌ گذشته با ركود تورمي روبه‌رو بوديم از طرفي در سه سال اول دولت يازدهم اعلام شد كه تورم را كنترل كرده‌ايم و جلوي نوسانات آن را گرفته‌ايم كه اين موضوع دستاورد بزرگي است، ولي حتي اگر ما در حال حاضر تورم را ۱۰ درصد در نظر بگيريم با توجه به كسادي و ركود موجود، بايد به دنبال راهكار اساسي براي برون‌رفت از اين مشكل باشيم.

رکود و سهم دولت در ایران

برنامه، مجموعه کارهایی برای رسیدن به هدفی خاص است. حال آنکه ما بعضا مجموعه کارهایی را انجام می‌دهیم و به هدف خاصی دست نمی‌یابیم. حدود 60 سال است که برای پیشرفت برنامه‌ریزی می‌کنیم و پیشرفتی که باید حاصل نمی‌شود و این نشان می‌دهد باید روش خود را عوض کنیم. برنامه‌های توسعه فعلی شامل دستورات و فرمان‌هایی است که معمولا هم کمتر قابلیت اجرا می‌یابند. برنامه باید شناخت دقیقی از وضعیت گذشته، حال و آینده بدهد.

ريشه‌هاي مشكلات اقتصاد ايران

نظام سيستمي اقتصاد مثل ارگان‌هاي بدن انسان است كه اگر عضوي ناراحت شود كل اعضا ناراحت مي‌شود، در نتيجه در اقتصاد ممكن است با مساله‌اي مواجه شويم كه با حل آنها، مشكلات كل سيستم حل نشود.

رشد اقتصادي و اهميت سرمايه‌گذاري

وقتي برجام به امضاء رسيد همه منتظر بودند كه آثار آن از جمله ورود سرمايه‌گذار خارجي به كشور را سريع مشاهده كنيم ولي واقعيت اين است وقتي توافقنامه يا قراردادي به امضا مي‌رسد تا نظر سرمايه‌گذاران خارجي به كشور جلب شود كمي طول مي‌كشد. وضعيت سرمايه‌گذار خارجي در هر كشوري به اندازه زيادي بستگي به وضعيت سرمايه‌گذاري داخلي هم دارد.

كنترل بازار با ظرفيت بازار

زماني كه قيمت يك كالا افزايش مي‌يابد، به دليل اينكه انگيزه براي توليد بيشتر مي‌شود رشد توليد را به همراه دارد و از طرف ديگر مي‌تواند محركي براي رونق صنايع بالادستي باشد، زيرا آنها بايد مواد اوليه مورد نياز را تامين كنند. اگر قيمت كالاها به صورت بي‌رويه بالا برود و مردم توان خريد كالا را نداشته باشند ركود در بازار اتفاق مي‌افتد و در نهايت اين اتفاق دوباره منجر به كاهش قيمت و توليد مي‌شود؛ بنابراين بايد نوعي تعادل در بازار عرضه و تقاضا وجود داشته باشد تا قيمت در سطح مناسبي حفظ شود.

مشكلات مبنايي اقتصاد ايران

نظام سيستمي اقتصاد مثل ارگان‌هاي بدن انسان است كه اگر عضوي ناراحت شود كل اعضاء ناراحت مي‌شود، در نتيجه در اقتصاد ممكن است با مساله‌اي مواجه شويم كه با حل آنها، مشكلات كل سيستم حل نشود.

اقتصاد دولتي و فساد مالي

برخي اقتصاددانان معتقدند در كشوري مانند ايران كه بروكراسي وجود دارد برخي به فساد مالي دست مي‌اندازند چرا كه كمك مي‌كند با اموراتي مانند رشته و... برنامه‌هاي خود را سريع‌تر پيش ببرند، ولي اغلب اقتصاددانان معتقدند كه درست است كه با چنين اقداماتي كار عده‌اي پيش برود ولي در كل تاثيرات بسيار منفي بر رشد و توسعه اقتصادي دارد و به روی كل فعاليت‌هاي اقتصادي سايه مي‌اندازد.

آينده فداي مشكلات جاري

يكي از اصلي‌ترين موضوعاتي كه بايد براي آن در اقتصاد ايران چاره‌اي جديد پيدا شود پاسخ دادن به اين سوال است كه آيا اساسا امكان آنكه راهي براي برون‌رفت از مشكلات به شكل بلندمدت پيدا شود وجود دارد؟ اين سوال به اين دليل به يك چالش تبديل شده كه ما هر سال آن مواجه مي‌شويم و تصميم‌گيران تحت تاثير مشكلات روز رسيدگي به اين مسائل را به آينده موكول مي‌كنند. ما ديديم كه در سال‌هاي اخير و در جريان بحث پيرامون بودجه، دو قوه مجريه و مقننه تاكيد زيادي بر اصلاحات ساختاري داشتند اما اين اصلاحات صرفا در حد شعار باقي ماند و احتمالا اين موضوع در حال حاضر نيز با همين خطر مواجه است.
۱