گلناز پرتوی مهر| یکی از نقاط مورد اصابت توسط تحریم‌ها، در بخش مربوط به صنایع بزرگ و ارزآور کشور بود. هدف از اعمال تحریم‌ها نیز پایین آوردن سطح تولید کشور بوده است. به همین دلیل تحریم‌ها در فاز جدید علیه کشور ما و بر صنعت نفت و گاز کشور نیز شدت گرفت.
تحریم و ممنوعیت فروش تجهیزات و اقلام راهبردی صنایع مختلف از بخش‌های نفت و گاز گرفته تا زنجیره ارزش فولاد نیز یکی از راهبردهای مهم تحریم‌ها علیه کشورمان طی سال‌های اخیر بوده است. سیاست مورد بحث به دنبال ضربه زدن به صنعت ایران در نهایت هزینه تولید در کشور را به میزان زیادی افزایش داد.
با اعمال تحریم‌های جدید، اقلام راهبردی فرآیند تولید صنایع نفت و گاز نظیر کمپرسورها، پمپ‌ها، شیرهای کنترلی، راکتورها و کاتالیست‌ها به ایران فروخته نمی‌شود. در هر جا بدون نظارت اوفک و خزانه‌داری آمریکا، جریان خرید این اقلام ردیابی شود، کل زنجیره تامین این اقلام راهبردی تحریم و جریمه‌های سنگین اعمال می‌شود.
به گزارش خبرنگار «تعادل»؛ تمامی آنچه در بالا توضیح داده شد، ما را به این نتیجه رساند که راهبردی جدید در صنعت کشور به خصوص زنجیره ارزش نفت و گاز به عنوان مهم‌ترین بخش اقتصادی کشور مورد استفاده قرار گیرد. در همین راستا استفاده از سیاست جدید «تولید بار اول اقلام راهبردی و استفاده حداکثری از ظرفیت‌های دانش بنیان در دستور کار قرار گرفت. به همین دلیل معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری به عنوان بازوی اصلی ارتباط بین صنعت و فضای دانش‌بنیان کشور، اقدام به راه‌اندازی کارگروه تولید بار اول کرد. صنعت نفت و گاز کشور نیز بیشترین تعامل را با این کارگروه داشته و زمینه دانش‌بنیان شدن صنعت نفت و گاز کشور مهیا شد.
در این میان صنعت نفت و گاز کشور با تعامل مناسب در زمینه تولید بار اول، به تازگی توانسته بخش خوبی از تجهیزات موردنیاز زنجیره ارزش این صنعت را از طریق سناریو بومی‌سازی برای بار اول تولید کند. یکی از اقلام راهبردی صنعت نفت، تجهیز کمپرسور است. کمپرسورها برخلاف سایر تجهیزات نفتی، هزینه سرویس و نگهداری تجهیزات دوار از جمله کمپرسورها در یک دوره 20 ساله، حدود 93 درصد کل هزینه‌های انجام شده برای این تجهیز است.
به بیان دیگر قیمت خرید کمپرسور (CAPEX) به نسبت هزینه‌های تعمیر و نگهداری (OPEX) بسیار پایین است. به عبارتی فارغ از اهمیت مباحث وابستگی و ... میزان ارزبری برای کمپرسورها را باید در دامنه زمانی ۲۰ ساله محاسبه کرد و در این صورت حجم بالای ارزبری آن آشکار می‌شود. ایران پس از سال‌ها و در دل تحریم‌ها توانست بخش مهمی از کمپرسورهای موردنیاز خواد را داخلی‌سازی کند. تولید انواع کمپرسور از جمله کمپرسور سانتریفیوژ برای کشور از نظر استراتژیک بسیار مهم است. چون این دستگاه‌ها جزو دستگاه‌های High Tech بودند و همیشه جزو اقلام تحریمی بوده است که با بومی‌سازی و تولید داخل آنها یک گام رو به جلو برای خنثی‌سازی تحریم‌ها برداشته شد.
مسیر دانش‌بنیان شدن صنعت نفت و گاز کشور با تولید بار اول اقلام راهبردی علاوه بر صرفه‌جویی ارزی و کاهش نیاز به ارز، در بخش‌های مهم زنجیره ارزش نفت و گاز نظیر پالایشگاه‌ها یا پتروشیمی‌ها نیز ایران را به توانمندی بسیار بالایی رسانده است تا جایی که ایران اکنون در بخش صادرات تجهیزات و خدمات فنی‌مهندسی صنعت پالایشگاهی، به موفقیت‌های بزرگی رسیده است.
اهمیت سیاست تولید بار اول به خصوص در صنعت نفت و گاز کشور و تجربه‌های موفق پیشین، الگوبرداری از این سیاست مهم و صنعتی را برای دیگر صنایع کشور بیش از پیش عیان کرده است و نه فقط صنعت نفت و گاز، بلکه صنایع دیگر کشور نیز باید به سرعت به این سمت حرکت کنند و به تامین مالی تولید بار اول تجهیزات راهبردی زنجیره ارزش صنعت خود بپردازند. در همین رابطه، با رییس کمیسیون اقتصادی مجلس پیرامون اهمیت سیاست تولید بار اول به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه خواهید خواند.
محمدرضا پورابراهیمی، رییس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار ما با اشاره به ضرورت دانش‌بنیان شدن صنایع راهبردی نفت و پتروشیمی اظهار داشت: دانش‌بنیان شدن نه تنها در صنعت نفت، بلکه در همه صنایع یک ضرورت است، اما استثنائاً در صنعت نفت ایران ضرورت بیشتر است، زیرا تاثیر بسیار زیادی بر اقتصاد کشورمان دارد.
پورابراهیمی تاکید کرد: اگر ما بتوانیم با استفاده از روش‌های تخصصی و علمی به تولید بار اول اقلام راهبردی صنایع کشور به خصوص در حوزه تجهیزات که وابستگی زیادی هم در آن داریم بهره ببریم، بخش قابل توجهی از تهدیدات تحریم حوزه صنعت کشور کاهش پیدا می‌کند.
رییس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه دانش‌بنیان شدن صنعت نفت تأثیر زیادی بر افزایش درآمدهای نفتی دارد، اظهار کرد: ما سالانه حجم زیادی از دلارهای نفتی را صرف تأمین و تعمیر تجهیزات صنعت نفت می‌کنیم که ارزبری بسیار بالایی دارند و اگر این نیاز از طریق تولید بار اول اقلام راهبردی موردنیاز و با دانش‌بنیان شدن تجهیزات صنعت نفت جبران گردد، می‌توانیم در هزینه‌ها صرفه‌جویی زیادی داشته باشیم.
وی افزود: در کشور روند دانش‌بنیان شدن صنایع به خصوص صنایع نفتی آغاز شده است، اما نیاز به تکمیل دارد، قانون جهش ویژه تولید دانش‌بنیان ظرفیت بسیار خوبی برای دانش‌بنیان شدن صنایع فراهم کرده است که دولت باید قدر آن را بداند و نهایت استفاده را از این قانون بسیار راهبردی و خوب داشته باشد.
پورابراهیمی با بیان اینکه وضعیت فعلی صنایع راهبردی نفت بهای تمام شده قیمت محصولات پتروشیمی را به شدت افزایش می‌دهد، تصریح کرد: ادامه این روند قدرت رقابت را از ما می‌گیرد، طبق گزارشات مصرف انرژی در بخش‌های پتروشیمی ایران 2/5 برابر متوسط جهانی است در حالی که با مصرف بسیار پایین‌تر هم می‌توانیم تولیدات پتروشیمی داشته باشیم.
وی افزود: در شرایط فعلی ما به دلیل پایین بودن قیمت انرژی و استفاده از اقلام دست چندم به دلیل تحریم‌ها، با بیش از 2/5 برابر مصرف انرژی جهانی محصول مشابه خارجی را تولید می‌کنیم که مابه التفاوت آن تلف شدن بیهوده سرمایه کشور است.
رییس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی بیان داشت: بزرگ‌ترین اتفاقی که با دانش‌بنیان شدن صنایع از مسیر تولید بار اول تجهیزات راهبردی صنعت نفت رقم می‌خورد تسریع در روند تولید، کاهش بهای تمام شده محصولات و افزایش رقابت‌پذیری است که در نهایت منافع ملی حداکثری تامین می‌شود به نحوی که در بخش فروش نفت و تجربه صادرات تجهیزات بومی‌سازی شده پالایشگاهی شاهد آن بودیم.
