یلدای گران امسال را چه کسی به چله می‌نشیند
روزی که دولت در مجلس ارز ترجیحی را حذف کرد قرار بر این شد تا با تدابیر خاص که البته معلوم نبود این تدابیر چیست و چگونه قرار است اجرایی شود، قیمت‌ها به شهریور 1400 بازگردد. قرار بود کالا برگ‌های الکترونیک به مردم داده شود. اما هیچ کدام از این دو وعده محقق نشد، تنها اتفاقی که رخ داد افزایش یارانه با توجه به دهک‌های مختلف به مبالغ 300 و 400 هزار تومان بود که خود باعث افزایش تورم در جامعه شد. حالا مردم می‌خواهند برای برگزاری یکی از جشن‌های باستانی خود آماده شوند، اما با این وضعیت اقتصادی و گرانی چله نشینی شب یلدا برای خیلی‌ها غیر ممکن به نظر می‌رسد.
چله‌نشینی گران
طی همین روزهای منتهی به طولانی‌ترین شب سال قیمت میوه و آجیل شب یلدا با افزایش چشمگیری رو به روست. اتحادیه آجیل و خشکبار تهران اعلام کرده که قیمت آجیل شب یلدا با مبلغ 350 هزار تومان نهایی شده است و مردم گران‌تر نخرند. البته این مبلغ مصوب هم مانند خیلی از مصوبات دیگر ضمانت اجرایی ندارد چرا که اگر گشتی در شهر بزنید و قیمت آجیل شب یلدا را از قنادی‌ها و
آجیل فروشی‌ها بپرسید به قیمتی زیر 450 هزار تومان نمی‌رسید. در واقع اگر قرار باشد یک خانواده 4 نفره برای ساعتی دور هم بنشینند و بدون اینکه مهمان اضافه‌ای داشته باشند، یلدا را جشن بگیرند باید مبلغی بیش از یک میلیون تومان برای خرید مخلفات این شب هزینه کنند. این چله نشینی برای خیلی از مردم گران تمام می‌شود و به همین خاطر بسیاری حتی به برگزاری آن فکر هم نمی‌کنند.
قیمت میوه‌های شب یلدا در نرخنامه اتحادیه میوه و تره بار
در نرخنامه اتحادیه‌میوه و تره بار، قیمت عمده هر کیلوگرم انار دماوند 20 تا 45 هزار تومان، هر کیلوگرم انار ساوه 15 تا 35 هزار تومان، هر کیلوگرم انار شیراز 20 تا 40 هزار تومان و قیمت هر کیلوگرم هندوانه نیز 5 تا 12 هزار تومان است. لازم به ذکر است، خرده فروشی‌های سطح شهر مجاز هستند، تا 35 درصد به قیمت‌ها در نرخنامه اتحادیه میوه‌و تره بار اضافه کنند، به عبارت دیگر، قیمت‌میوه در سطح شهر برابر با قیمت در نرخنامه به علاوه 35 درصد سود برای خرده فروش است. رییس اتحادیه فروشندگان میوه و تره‌بار تهران با اعلام قیمت میوه‌های شب یلدا گفت: هندوانه بر اساس کیفیت در میدان مرکزی میوه و تره‌بار تهران با قیمت 5هزار، 7هزار و 9هزار تومان به فروش می‌رسد که حداکثر سود خرده‌فروشی آن 35 درصد است.
این در حالی است که اسدالله کارگر رییس اتحادیه فروشندگان میوه و تره‌بار تهران درباره قیمت میوه‌های شب یلدا اظهار داشت: انار ساوه حداقل 10هزار تومان، به‌طور میانگین 20هزار تومان و حداکثر 30 هزار تومان در میادین میوه و تره‌بار به‌صورت عمده فروخته می‌شود که در خرده‌فروشی‌ها این محصول حداکثر با ۳۵ درصد سود قابلیت فروش دارد. او افزود: قیمت هر کیلوگرم انار شیراز نیز از 15هزار تومان شروع می‌شود و نرخ میانگین آن 25هزار تومان است و حداکثر با 35هزار تومان در میادین مرکزی میوه تهران به‌صورت عمده به فروش می‌رسد. رییس اتحادیه فروشندگان میوه و تره‌بار ادامه داد: در صورتی که میوه‌فروشی در سطح شهر میوه‌ای لوکس داشته باشد و حتی قیمت آن بالاتر از این نرخ‌ها باشد در صورتی که فاکتور معتبری از خرید عمده خود ارایه دهد مشکلی ندارد به‌طوری که انار لوکس دماوند در میدان مرکزی و به‌صورت عمده به‌قیمت 45 هزار تومان نیز به فروش می‌رسد.
او تصریح کرد: قیمت هندوانه نیز بر اساس کیفیت آن در میدان مرکزی میوه و تره‌بار با قیمت‌های 5هزار تومان، 7هزار تومان و 9هزار تومان به فروش می‌رسد که حداکثر سود خرده‌فروشی آن 35 درصد است. همچنین قیمت پرتقال شمال در میدان مرکزی میوه و تره‌بار تهران بر اساس کیفیت با قیمت‌های 6هزار تومان، 10هزار تومان تا 15هزار تومان به فروش می‌رسد.
نرخ‌های مصوب اجرایی نمی‌شوند
پیمان ابوطالبی، کارشناس بازار درباره نرخ مصوب اقلام شب یلدا و رعایت آن توسط فروشندگان به «تعادل» می‌گوید: مساله فقط نرخ‌های شب یلدا در بازار نیست، مساله این است که طی سال‌های اخیر نرخ‌های مصوب هیچگاه اجرایی نشده‌اند، در واقع واسطه‌ها و دلالان افرادی هستند که این نرخ‌های مصوب را برای خود در نظر می‌گیرند و آنچه به دست مصرف‌کننده می‌رسد حتی بیشتر از آن 35 درصد سودی است که برای فروشنده‌های خرده‌فروش در نظر گرفته شده است. در شرایط کنونی که وضعیت اقتصادی کشور مساعد نیست، نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که این نرخ‌ها به همان شکلی که توسط اتحادیه‌ها ابلاغ می‌شوند اجرایی شوند. او می‌افزاید: مساله اینجاست که مردم نمی‌توانند برای اینکه یک کیلو انار را 25 هزار تومان یا 45 هزارتومان خریده‌اند شکایت کنند، در واقع کسی این کار را انجام نمی‌دهد و همین اطمینان است که باعث می‌شود دست دلالان در زمینه قیمت‌گذاری باز باشد. به جرات می‌توان گفت که امسال برای خیلی از افراد تهیه اقلام شب یلدا امکان پذیر نیست چرا که قیمت‌های مصوب هم بسیار با قیمت‌های سال‌های گذشته تفاوت دارند و افزایش قیمت به وضوح دیده می‌شود.
حذف ارز ترجیحی اقتصاد را به کما برد
این کارشناس بازار و اقتصاد در بخش دیگری از سخنانش می‌گوید: متاسفانه باید بگوییم شرایط کنونی معیشتی و اقتصادی به دلیل حذف ارز ترجیحی اتفاق افتاده است، در واقع یکی از دلایل عمده وضعیت کنونی حذف این ارز بود، در حالی که دولت وعده‌های بسیاری برای جلوگیری از تاثیر این کار بر بازار داد اما چون هیچ کدام از این وعده‌ها عملی نشد در چنین شرایط دشواری گرفتار شده‌ایم. او می‌افزاید: به زبان ساده‌تر مردمی که در حال حاضر برای تامین معاش خود با مشکل مواجه‌اند و حتی توان تامین دارو را ندارند، شاید آخرین دغدغه شان برگزاری شب یلدا و خرید‌های مخصوص این شب باشد. کسی که توان تامین یک وعده غذای روزانه برای اعضای خانواده‌اش را ندارد حتی از کنار انار کیلویی 45 هزار تومان هم رد نمی‌شود. در واقع با این شرایط یلدا هم از سبد خانوار ایرانی حذف شده است و نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم افراد زیادی توان تامین هزینه‌های این دورهمی سالانه را داشته باشند.
بازگشت قیمت‌ها به شهریور 1400؛ واقعیت یا طنز
روزهای سختی را از لحاظ اقتصادی پشت سر می‌گذاریم، شرایطی که هر روز دشوارتر می‌شود و مردم را در تنگناهای معیشتی بدی قرار می‌دهد. تنگناهایی که توان مقابله با آن برای هر کسی امکان پذیر نیست. افزایش قیمت دلار خواه ناخواه منجر به افزایش تورم می‌شود و این یعنی تعداد بیشتری از مردم باید به زیر خط فقر بروند. مساله فقط برگزاری شب یلدا نیست، یلدا یک جشن باستانی است، شاید از نظر خیلی‌ها چندان هم با اهمیت نباشد، اما از بین رفتن همین امکان‌های کوچک برای جمع شدن دور هم و گذراندن لحظه‌های خوش می‌تواند در از بین بردن امید به آینده بسیار مهم باشد.
سلامت جامعه زیر سایه گرانی در خطر است
علیرضا حیدری، کارشناس مسائل اقتصادی و نایب‌رییس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری نیز در مورد وضعیت اقتصادی و وعده دولت در مورد بازگشت قیمت‌ها به شهریور سال 1400 گفت: فعلا مشخص نیست دولت چه کار می‌خواهد انجام دهد اما بازگشت به قیمت‌های شهریور سال 1400 که در لایحه بودجه سال جاری آمده، بعد از حذف ارز ترجیحی به نظر امکان‌پذیر نیست و بیشتر چیزی شبیه طنز است. او بیان کرد: وقتی ارز ترجیحی را حذف و قیمت‌ها را با قیمت ارز نیمایی تعریف کردند و به جای آن سرانه یارانه جدید تعریف کردند دیگر بازگشت به قیمت‌های شهریور 1400 غیرممکن است مگر اینکه یارانه را حذف کنند و قیمت‌ها را به شهریور سال 1400 برگردانند که مشخص نیست اراده‌ای برای این کار وجود داشته باشد. به خصوص اینکه دولت تاکید دارد که به سمت آزادسازی قیمت‌ها برود. ضمن اینکه باید به این نکته توجه کرد که اگرچه در ابتدای سال، دولت قیمت برخی از اقلام را بالا برد اما افزایش قیمت به آن چند قلم کالا محدود نماند و بسیاری دیگر از کالاها به تبعیت از آنها افزایش قیمت داشتند. این کارشناس مسائل اقتصادی ادامه داد: نکته مهم‌تر این است که با چنین سیاستی الگوی مصرف تغییر می‌کند و بخش زیادی از جامعه از مصرف برخی از کالاهای اساسی که تا پیش از این استفاده می‌کردند محروم می‌شوند. یعنی وقتی قیمت کالاهای تأمین‌کننده پروتئین مثل تخم مرغ و شیر و غیره، به‌طور مستقیم و غیر مستقیم و متاثر از سیاست‌های اقتصادی دولت، افزایش پیدا می‌کند میزان مصرف این مواد کاهش پیدا می‌کند. حیدری گفت: یکسری از گروه‌ها اساسا نمی‌توانند از مواد غذایی مورد نیاز خود استفاده کنند که این سلامت جامعه را به خطر می‌اندازد. این مسائل بسیار مهم هستند اما دولت در تنظیم و اجرای سیاست‌های خود به آنها توجه نکرده است. پس باید منتظر پیامدهای بیشتر این قبیل سیاست‌ها باشیم.
