مهدی علیپور
نگاهی به وضعیت تجاری کشورهای همسایه و البته ظرفیت‌های بالقوه‌ای که اقتصاد ایران داراست به خوبی نشان می‌دهد که در صورت یک برنامه‌ریزی هدفمند و تلاش برای به حداکثر رساندن ظرفیت‌ها، می‌توان سهم ایران را از بازار صادراتی این کشورها به شکل قابل توجهی افزایش داد اما سوال اینجاست که آیا ما در عمل توانسته‌ایم در این حوزه‌ها اقدامات لازم را در دستور کار قرار دهیم؟
در واقع سال‌هاست که در عرصه شعار، بحث‌های زیادی درباره حمایت از تولیدکننده، صادرکننده و سرمایه‌گذار مطرح می‌شود اما متاسفانه واقعیت‌های اقتصادی نشان می‌دهد که نه تنها از آنها به درستی حمایت نشده که حتی شرایط برای فعالیت آنها دشوارتر نیز شده است. از سیاست‌های کوتاه‌مدت و بعضا متناقض گرفته تا مشکلاتی که برای سرمایه‌گذاران به وجود می‌آید همگی نشان از آن دارد که ما در عمل نتوانسته‌ایم شرایط را برای تولیدکنندگان واقعی فراهم کنیم. در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته دنیا، دولت برای آنکه از یک فعال اقتصادی واقعی حمایت کند، نه‌تنها او را از مالیات یا سیاست‌های تنبیهی معاف می‌کند که حتی با ارایه زمین و تسهیلات از سوی دولت افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در این بخش‌ها نیز می‌رود.
ما در ایران اما عملا تلاش چندانی در این حوزه نکرده‌ایم و در واقع کار را به جایی رسانده‌ایم که در آن سفته‌بازان با استفاده از فرصت‌های تورمی یا جهش نرخ ارز، به راحتی و در مدتی کوتاه سودی قابل توجه به دست می‌آورند اما یک فعال اقتصادی که قصد ورود به عرصه مولد و تولید ارزش افزوده واقعی را دارد با هزاران مشکل ریز و درشت مواجه می‌شود. بررسی نمونه‌ای حضور ما در بازارهای صادراتی به خوبی این موضوع را نشان می‌دهد. ما با عمان از سال‌ها قبل رابطه سیاسی بسیار خوبی داشته‌ایم اما آیا این موضوع به استفاده از فرصت بازار عمان ختم شده است؟ اخیرا تعداد زیادی از ایرانی‌ها چه برای مهاجرت و چه برای فعالیت اقتصادی و تجارت به عمان وارد شده‌اند، شرکت ثبت کرده‌اند یا کار خود را در دیگر مسیرها آغاز کرده‌اند. از سوی دیگر عمانی‌ها نیز شناخت بسیار خوبی از ایران دارند، بسیاری از آنها به ایران سفر کرده و در شهرهایی مانند شیراز حضور داشته‌اند.
برای بهره بردن از این بازار اما این مسائل کافی نیست. ما باید با کنار زدن مشکلات داخلی، کالاهایی تولید کنیم که بتواند برای مصرف در بازارهای مختلف قابل استفاده باشد و از نظر کیفیت و قیمت توان رقابت با نمونه‌های مشابه را داشته باشد و این در حالتی اتفاق می‌افتد که ما مشکلات داخلی را برطرف کرده باشیم.
