حوزه فناوری اطلاعات دارای چالش‌هایی است که با رفع آنها می‌توان در مسیر توسعه اکوسیستم فناوری اطلاعات، گسترش استارتاپ‌ها و کسب و کارهای آنلاین، گام‌های بزرگی برداشت. به گزارش ایرنا، توسعه اکوسیستم ارتباطات و فناوری اطلاعات مثل هر محیط زنده دیگری تحت تاثیر انواع متغیرهای درونی و بیرونی افزایش یا کاهش پیدا می‌کند. مهم‌ترین متغیر بیرونی اثرگذار بر این حوزه، شرایط کلان اقتصاد ایران است که در سال‌های گذشته با افت و خیزهای زیادی روبرو بوده است. تحریم‌ها، تورم، رکود، بهبود فضای کسب و کار، قیمت ارز، سیاست‌های صادرات و واردات، بهره‌وری نیروی کار و هر عامل اثرگذار در آن و مجموعه عوامل دیگری که محیط کلان اقتصاد بزرگ ۴۰۰ میلیارد دلاری ایران را می‌سازند، می‌توانند بر همه حوزه‌ها از جمله ICT اثرگذار باشند. روند پرشتاب رشد در این بخش، مانند توسعه استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای آنلاین، تفاوت کسب و کارهای این حوزه با سایر کسب و کارهای سنتی و مقاومت‌هایی که در برابر آن وجود دارد، مهم‌ترین چالش‌های توسعه ICT ایران در طول سال‌های اخیر به شمار می‌رود. تعدد مراجع تصمیم‌گیر در کشور و فقدان یکپارچگی در سیاست‌گذاری‌ها باعث شده متولی قانونی این حوزه، یعنی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، در بسیاری از حوزه‌ها، فاقد مرجعیت قانونی و مرجعیت یگانه در پیشبرد و اجرای قانون باشد و نهادها و مراجع متعدد دیگری نیز بر اساس قانون یا تفسیر قانون، در این حوزه به فعالیت مشغول باشند. سرعت تحولات در این عرصه، آسیب‌های دیگری نیز به همراه دارد، ورود تکنولوژی و فراگیری آن در مقیاس جامعه ۸۰ میلیونی ایران، پیش از تأمین زیرساخت‌های فرهنگی، با توجه به شرایط پیچیده جامعه کنونی یکی از مسائل و چالش‌های مهم این بخش است. شاید اگر در حوزه فرهنگ‌سازی نیز تعدد متولیان و سیاست‌گذاران نبود، اتخاذ سیاست‌های یکپارچه و تمرکز منابع برای ارتقای فرهنگ عمومی جامعه مصرف‌کننده خدمات ارتباطی، در شمایلی متفاوت از جامعه امروز بود. با این وصف وزارت ارتباطات گرچه متولی فنی و توسعه زیرساختی این حوزه است اما ناگزیر، در صیانت فرهنگی از این فضا نیز تکالیفی را بر دوش گرفته است.
قاچاق کالا و حضور غیررسمی شرکت‌ها
در بازار ICT ایران
بخش بزرگی از کالاها و تجهیزات بازار بزرگ این صنعت، به دلیل تحریم‌ها و عدم حضور نمایندگان رسمی شرکت‌های بزرگ به‌صورت قاچاق یا غیررسمی وارد بازار می‌شود. اختلاف قیمت جهانی محصولات، تعرفه‌های گمرکی و نوسان قیمت ارز نیز به این جریان دامن می‌زند. رجیستری گوشی‌های همراه، یکپارچه شدن اطلاعات گمرک و نظام تخصیص ارز از جمله تلاش‌هایی است که برای مبارزه با قاچاق کالا در این زمینه صورت گرفته که در برخی موارد موفقیت‌آمیز بوده و در پاره‌ای موارد قابل نظارت نیست.
فقدان اطلاعات یکپارچه از فعالان
و ارزش بازار ICT کشور
این مشکل به خصوص در بازار IT کشور خیلی محسوس است. خرید و فروش نرم‌افزار و برنامه‌های کامپیوتری، خدمات پشتیبانی، خرید و فروش انواعی از محتوا بر بستر مجازی به دلیل فقدان زیرساخت‌های مالیاتی، تأمین اجتماعی، بانکی در کشور، اجازه نمی‌دهد تا اطلاعات دقیقی از حجم بازار و تعداد واقعی فعالان آن به دست‌آید. این امر ساماندهی بازار را با چالش مواجه می‌سازد.
تعدد و تنوع مراجع سیاستگذاری
پررنگ کردن نقش حاکمیت در مدیریت فضای مجازی، همچون محیط عمومی جامعه، ذی‌نفعان متعدد با مسوولیت‌های مختلف دارد. اما روایت‌هایی که توسط ذی‌نفعان مختلف حاکمیتی در صحن عمومی جامعه منتشر می‌شود، به‌گونه‌ای است که دولت یا حاکمیت را مسوول این حوزه می‌داند. به‌طور مثال، دولت مسوول تولید محتوا در فضای مجازی نیست و بخش خصوصی در این حوزه وظیفه‌دار است ولی همواره بخش‌هایی از حاکمیت، دولت را بابت فقدان محتوای مناسب سرزنش و مورد نقد قرار داده‌اند. فقدان درک مشترک از برخی مفاهیم حوزه شبکه ملی اطلاعات و آنچه از قول ذی‌نفعان مختلف حاکمیتی به عنوان کارکردها و انتظارات در صحن عمومی جامعه طرح می‌شود، یکی از مهم‌ترین مصادیق فقدان درک مشترک حاکمیت از مسائل تخصصی این حوزه است.
چالش‌های ناشی از تحریم‌ها
صنعت ICT به مقیاس تولید، تجهیزات متنوع و پیچیده و فناوری‌های به روز شونده وابسته است. تحریم‌های ظالمانه امریکا دراین سال‌ها به‌ویژه با خروج آن از برجام، سبب مشکلاتی برای شرکت‌های ایرانی در تأمین تجهیزات و دانش فنی در برخی حوزه‌ها شد که از جمله آن می‌توان به تأمین تجهیزات، تأمین لایسنس‌ها (مجوز قانونی برای استفاده از یک محصول) و تکنولوژی‌های پیشرفته آثار غیرمستقیم، تخصیص ارز، افزایش هزینه اپراتورها، پیمانکاران و خروج سرمایه‌گذاران، تقابل کسب‌وکارهای سنتی در برابر کسب و کارهای مدرن اشاره کرد. یکی از مهم‌ترین مزیت‌های کسب‌وکارهای مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات، کاهش هزینه‌های فروش کالا و خدمات است که مهم‌ترین ابزار رقابتی آنها در برابر شرکای سنتی محسوب می‌شود و در طول سال‌های گذشته باعث ایجاد تقابل میان فعالان سنتی و مدرن بازار شده است.
