گروه اقتصاد کلان|
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی شاخص‌های بازار کار در فصل پاییز 97 را تحلیل کرد. طبق تحلیل‌هایی که در این گزارش صورت گرفته حدود 38.5 درصد از جمعیت بیکار پاییز سال قبل همچنان در پاییز سال 1398 بیکار مانده‌اند به این معنا که از هر 3 نفر بیکار در پاییز 1397 تنها یک نفر موفق به یافتن شغل تا پاییز 1398 شده است. در این گزارش تاکید شده است که با ادامه روند کنونی و بدون اتخاذ سیاست‌های مناسب اقتصادی در بازار کار ایران به عبارتی اصلاح نظام مجوزهای کسبوکار، اجرای سیاست‌های فعال بازار کار و ...، مجددا نرخ بیکاری افزایش و خالص افزایش اشتغال کاهش بیشتری خواهد داشت.
به گزارش «تعادل» همان‌گونه که مرکز آمار ایران پیش‌تر اعلام کرده بود نرخ بیکاری در پاییز 1398 به 10.6 درصد رسیده که نسبت به فصل مشابه سال قبل، 1.2 درصد کاهش را نشان می‌دهد. همچنین طبق آمار بیکاری در پاییز 98 حدود 472 هزار نفر نسبت به پاییز 97 به لیست شاغلین اضافه شده‌اند بااین‌حال تحلیل متغیرهای جریان بازار کار از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد 25.7 درصد از جمعیت بیکار پاییز سال قبل به جمعیت غیرفعال پیوسته‌اند که در صورتی که این افراد تقاضای شغل داشتند نرخ بیکاری به رقم 13.2 درصد افزایش می‌یافت. بازوی کارشناسی مجلس در این گزارش به تحلیل شاخص‌های کار در پاییز 98 پرداخته در این گزارش آمده است که با توجه به تحولات شتابان و مهم بازار کار کشور در فصول اخیر، تمرکز بیشتر بر تحلیل کوتاه‌مدت این بازار می‌تواند حاوی اطلاعات ارزشمند و حتی رفع‌کننده ابهامات و برخی سوال‌های موجود درخصوص این تحولات باشد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در پاییز 1398 نسبت به فصل مشابه سال قبل، جمعیت فعال حدود 148 هزار نفر افزایش داشته است. این در حالی است که به‌طور متوسط جمعیت فعال بالای 15 سال در سه سال منتهی به پاییز 1397 حدود 844 هزار نفر افزایش و این رقم در فصل پاییز امسال نسبت به رقم متوسط مذکور حدود 83 درصد کاهش
داشته است.
بنابراین گزارش، همچنین طی سه سال منتهی به پاییز 1397، به‌طور متوسط 53 درصد از افزایش جمعیت فعال را مردان و 47 درصد مابقی را زنان تشکیل می‌دهند. این در حالی است که در فصل پاییز 1398، افزایش در جمعیت فعال مردان حدود 203 هزار نفر رخ داده و جمعیت فعال زنان در این فصل نسبت به فصل مشابه سال قبل 56 هزار نفر کاهش یافته است.
بررسی روند جمعیت در سن کار نشان می‌دهد که این شاخص در پاییز 1398 نسبت به متوسط این رقم در سه سال منتهی به پاییز1397، حدود 668 هزار نفر افزایش داشته است. همچنین در سه سال منتهی به پاییز 1397، زنان به‌طور متوسط حدود 43 درصد از افزایش جمعیت در سن کار را تشکیل می‌دهند اما در این فصل این نسبت به 53 درصد رسیده است. در پاییز سال1398، 351 هزار نفر به جمعیت در سن کار زنان افزوده شد، اما در مقابل حدود 407 هزار نفر از زنان به جمعیت غیرفعال اضافه شدند. به عبارت دیگر در این فصل، بخشی از زنانِ قبلا شاغل، به دلایل ارادی یا غیرارادی شغل خود را از دست داده‌اند و به جمعیت غیرفعال اضافه شده‌اند. با توجه به اینکه تقریباً نصف جمعیت در سن کار را زنان تشکیل می‌دهند، بررسی دلایل و علل عدم ورود این قشر به بازار بسیار پراهمیت و حایز توجه ویژه است.
نرخ مشارکت جمعیت فعال و غیرفعال
بنا بر این گزارش، نرخ مشارکت در پاییز 1398، 44.3 درصد بوده که نسبت به پاییز 1397 کاهش 0.2 درصدی داشته است. نرخ مشارکت زنان طی این دوره 0.4 درصد کاهش داشته و به 17.5 درصد رسیده و نرخ مشارکت مردان حدود 0.1 درصد کاهش را تجربه کرده و به 71 درصد
رسیده است.
همچنین در فصل پاییز 1398، جمعیت غیرفعال 520 هزار نفر نسبت به فصل مشابه سال قبل افزایش داشته است و در این میان 407 هزار نفر به جمعیت غیرفعال زنان و 113 هزار نفر به جمعیت غیرفعال مردان اضافه شده است. این در حالی است که در سه سال منتهی به پاییز 1397، جمعیت غیرفعال به‌طور متوسط 162 هزار نفر کاهش را نشان می‌دهد و به‌طور متوسط جمعیت مردان 55 هزار نفر و جمعیت زنان 107 هزار نفر کاهش یافته است.
اشتغال
در پاییز 1398 نسبت به پاییز 1397، 472 هزار نفر به جمعیت شاغلان اضافه شده است که از این تعداد، 477 هزار نفر به شاغلان مرد اضافه و حدود 5 هزار نفر از شاغلان زن کاسته شده است. این در حالی است که به‌طور متوسط در سه سال منتهی به پاییز 1397، جمعیت شاغل 654 هزار نفر افزایش را نشان می‌دهد و در این میان سهم مردان و زنان از افزایش اشتغال به ترتیب در حدود 48 و52 درصد بوده است. اما در پاییز 1398، سهم زنان از افزایش اشتغال به صفر رسیده است.
این گزارش با اشاره به آمار مرکز آمار ایران آورده است: نرخ اشتغال ناقص در پاییز 1398 نسبت به پاییز 1397، 1.1 درصد کاهش را نشان می‌دهد و از رقم 11.7 به 10.6 درصد رسیده است. همچنین طی همین دوره، نرخ اشتغال ناقص مردان و زنان به ترتیب، 1.5 و 0.2 درصد کاهش را نشان می‌دهد. برای مناطق شهری، این نرخ در پاییز 1398 به 9.3 درصد رسیده و 0.7 درصد کاهش داشته و برای مناطق روستایی با 2.4 درصد کاهش به 13.9 درصد رسیده است.
همچنین از رقم نزدیک به 472 هزار نفر افزایش اشتغال ایجاد شده در پاییز 1398، حدود 70 هزار نفر در بخش کشاورزی، 248 هزار نفر در بخش خدمات و 156هزار نفر در بخش صنعت بوده است.
بررسی ترکیب شهری و روستایی افزایش اشتغال 472 هزار نفری ایجاد شده در پاییز 1398 نشان می‌دهد این افزایش اشتغال متوازن رخ نداده است به گونه‌ای که 439 هزار نفربه شاغلان مناطق شهری و 33 هزار نفر به شاغلان مناطق روستایی اضافه شده است.
بررسی‌ها حاکی از آن است که از 439 هزار افزایش اشتغال رخ داده در مناطق شهری، 231 هزار نفر آن مربوط به بخش خدمات، 170 هزار نفر مربوط به بخش صنعت و 40 هزار نفر مربوط به بخش کشاورزی است. همچنین در مناطق روستایی به ترتیب در بخش کشاورزی 130 هزار نفر، در بخش خدمات 17 هزار نفر افزایش اشتغال و در بخش صنعت 14 هزار نفر، کاهش اشتغال وجود داشته است.
بیکاری
این نهاد پژوهشی در گزارش خود آورده است: در پاییز 1398 نسبت به پاییز 1397، جمعیت بیکار 325 هزار نفر کاهش داشته است؛ جمعیت بیکار مردان 273 هزار نفر و جمعیت بیکار زنان 51 هزار نفر کاهش داشته است. همچنین جمعیت بیکار جوان 24-15 ساله، 67 هزار نفر و بیکاری فارغ‌التحصیلان عالی نیز، 57 هزار نفر کاهش را نشان می‌دهد.
هرچند آمار نشان می‌دهد نرخ بیکاری در فصل پاییز 1398 نسبت به فصل مشابه در سال 1397 کاهش داشته است اما باید توجه کرد که در این فصل، در حدود 22 درصد از جمعیت در سن کار به جمعیت فعال و 78 درصد مابقی به جمعیت غیرفعال اضافه شده است. بنابراین کاهش نرخ بیکاری را نمی‌توان چندان مثبت ارزیابی کرد، بلکه توجه به ماهیت جمعیت غیرفعالِ رو به گسترش، ترکیب و جنسیت این افراد بسیار مهم و حائز اهمیت است.
همچنین نرخ بیکاری برای جوانان 24-15 ساله و فارغ‌التحصیلان آموزش عالی، با 1.2 درصد کاهش و نرخ بیکاری شهری در پاییز 1398 نسبت به پاییز 1397، 1.5 درصد و نرخ بیکاری روستایی 0.6 درصد کاهش داشته است.
تحلیل آمارها
تحلیل تحولات جمعیت بیکار نشان می‌دهد تنها 38.5 درصد از بیکاران پاییز 1397 در پاییز 1398 موفق به یافتن شغل شده‌اند و مابقی یا همچنان بیکارند یا عمدتا به علت دلسردی از یافتن شغل از بازار کار خارج شده‌اند. درواقع به‌طور تقریبی می‌توان بیان کرد از هر 3 نفر بیکار در پاییز 1397 تنها یک نفر موفق به یافتن شغل تا پاییز 1398 شده است.
تحلیل تحولات جمعیت شاغل نشان می‌دهد 83.1 درصد شاغلان پاییز 1397 در پاییز 1398 نیز همچنان شاغل بوده‌اند. با این‌حال 3.7 درصد از شاغلان معادل حدود 887 هزار نفر نسبت به پاییز قبل شغل خود را از دست داده و بیکار شده‌اند. ضمن اینکه حدود 13 درصد از شاغلان معادل 3117 هزار نفر از بازار کار خارج و به جمعیت غیرفعال اضافه شده‌اند.
تحلیل تحولات جمعیت غیرفعال نیز نشان می‌دهد حدود 90 درصد از افراد غیرفعال در پاییز 1397 در پاییز 1398 نیز همچنان تمایلی به انجام کار نداشته‌اند. همچنین در پاییز 1398، حدود 7.6 درصد از جمعیت غیرفعال پاییز 1397، شاغل شده‌اند و حدود 2 درصد نیز موفق به یافتن شغل نشده‌اند و به جمعیت بیکار افزوده شده‌اند.
گزارش بررسی نتایج نیروی کار مرکز آمار ایران در پاییز 1398 نشان می‌دهد که 25.7 درصد از بیکاران پاییز 1397، در پاییز 1398 به جمعیت غیرفعال اضافه شده‌اند. بر این اساس محاسبات نشان می‌دهد که اگر این افراد در بازارکار باقی می‌ماندند تعداد جمعیت بیکار بیش از اکنون بود و نرخ بیکاری به13.2 درصد می‌رسید. همچنین همان‌گونه که بیان شد در این فصل حدود 3116 هزار نفر از جمعیت شاغل به جمعیت غیرفعال اضافه شده‌اند. در صورتی که این افراد را نیز با یک تعریف موسع، بیکار لحاظ کنیم، نرخ بیکاری به میزان قابل توجهی افزایش خواهد یافت.
نرخ بیکاری استان‌ها
بررسی نرخ بیکاری در استان‌های مختلف کشور نشان می‌دهد که در پاییز 1398 نسبت به پاییز 1397، استان‌های، اصفهان، البرز، سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی و خراسان جنوبی در نرخ بیکاری کاهش محسوسی داشته‌اند و استان‌های هرمزگان و اردبیل بیشترین افزایش را در نرخ بیکاری داشته‌اند. همچنین استان‌های خراسان رضوی با 52.4 درصد، اردبیل با 48.5 درصد، بیشترین نرخ مشارکت را در بین استان‌های کشور دارند.
بازار کار
نیازمند سیاسست‌های صحیح اقتصادی
همچنین نتایج نشان می‌دهد حدود38.5 درصد از جمعیت بیکار پاییز سال قبل همچنان در پاییز سال 1398 بیکار مانده‌اند درواقع به‌طور تقریبی می‌توان بیان کرد از هر 3 نفر بیکار در پاییز 1397 تنها یک نفر موفق به یافتن شغل تا پاییز 1398 شده است. لذا کلیت عوامل فوق‌الذکر نشان می‌دهد که با ادامه روند کنونی و بدون اتخاذ سیاست‌های مناسب اقتصادی در بازار کار ایران به عبارتی اصلاح نظام مجوزهای کسبوکار، اجرای سیاست‌های فعال بازار کار و...، مجددا نرخ بیکاری افزایش و خالص افزایش اشتغال کاهش بیشتری خواهد داشت.
