بهبود وضعیت بیکاری در کشور

گروه اقتصاد کلان|

آن‌گونه که گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد اغلب شاخص‌های مربوط به اشتغال در پاییز سال جاری نسبت به سال گذشته بهبود یافته‌اند. مثلا نرخ بیکاری به 10.6 درصد رسیده است و 1.2 درصد کاهش یافته است. همچنین نسبت اشتغال پاییز سال جاری نیز 39.6 درصد بوده که نسبت به پاییز سال گذشته 0.4 درصد بهبود داشته است. نرخ بیکاری جوانان (18- 35) ساله هم 1.4 درصد کاهش یافته است.

البته این آماری است که احتمالا با توجه به برآورد نرخ رشد اقتصادی منفی 9 درصد با نفت (طبق جداول بودجه‌ای مرکز پژوهش‌های مجلس) از سوی کارشناسان مورد سوال قرار خواهد گرفت.

به گزارش «تعادل»، اشتغال و بیکاری، از جمله موضوع‌های اساسی اقتصاد هر کشوری است، به گونه‌ای که افزایش اشتغال وکاهش بیکاری، به عنوان یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی جوامع تلقی می‌شود. نرخ بیکاری یکی از شاخص‌هایی است که برای ارزیابی شرایط اقتصادی کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد. از سال 1376اطلاعات بازار کارکشور از طریق طرح «آمارگیری از ویژگی‌های اشتغال و بیکاری خانوار» حاصل می‌شد که به منظور بهبود کیفیت و انطباق بیشتر با مفاهیم بین‌المللی به‌ویژه سازمان بین‌المللی کار، مورد بازنگری قرار گرفت تا به صورت طرح فعلی و با عنوان «طرح آمارگیری نیروی کار» به اجرا درآید.

«طرح آمارگیری نیروی کار» اولین‌بار در سال 1384آغاز شد و از آن زمان تاکنون در ماه میانی هر فصل اجرا شده است. «طرح آمارگیری نیروی کار» با هدف شناخت ساختار و وضعیت جاری نیروی کار کشور و تغییرات آن اجرا می‌شود. این هدف از طریق «برآورد شاخص‌های فصلی و سالانه نیروی کار در سطح کل کشور و استان‌ها»، «برآورد تعداد سالانه در سطح کل کشور و استان‌ها»، «برآورد تغییرات فصلی و سالانه شاخص‌های نیروی کار در سطح کل کشور» و «برآورد تغییرات سالانه شاخص‌های نیروی کار در سطح استان‌ها» تأمین می‌شود.

جامعه تحت پوشش طرح آمارگیری نیروی کار مجموعه افرادی است که طبق تعریف، عضو خانوارهای معمولی ساکن یا گروهی در نقاط شهری یا روستایی کشور هستند. لذا، این طرح اعضای خانوارهای معمولی غیر ساکن و اعضای خانوارهای موسسه‌ای را پوشش نمی‌دهد.

آن‌گونه که آخرین گزارش مرکز آمار ایران از نتایج طرح آمارگیری نیروی کار در پاییز سال 1398 نشان می‌دهد، نرخ مشارکت اقتصادی (نرخ فعالیت) جمعیت 15ساله و بیشتر 44.3 درصد جمعیت در سن کار (15ساله و بیشتر) از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند. (در جست‌وجوی کار) این در حالی است که نرخ مشارکت اقتصادی در پاییز سال گذشته (1397)، معادل 44.5درصد بوده است. در واقق نرخ مشارکت اقتصادی در پاییز سال جاری معادل منفی 0.2 درصد کاهش پیدا کرده است.

 همچنین نتایج نشان می‌دهد که نرخ مشارکت اقتصادی در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی کمتر بوده است. نرخ مشارکت اقتصادی زنان در پاییز 1398 معادل 17.5 درصد بوده است در حالی که در پاییز 97 معادل 17.9 درصد بوده است. به این ترتیب تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی زنان نسبت به سال گذشته معادل منفی0.4 درصد بوده است.

همچنین آن‌گونه که جداول مراکز آمار نشان می‌دهد تعداد افراد ‌در جست‌وجوی کار در پاییز 98 معادل 27 میلیون و 338 هزار و 8210 نفر بوده است. تعداد این افراد نسبت به پاییز سال قبل معادل 27 میلیون و 147 هزار و 826 نفر بوده است.

همچنین بررسی نسبت اشتغال جمعیت 15ساله و بیشتر بیانگر آن است که نسبت اشتغال در پاییز 97 معادل 39.6 درصد بوده است. این شاخص در بین مردان بیشتر از زنان و در نقاط روستایی بیشتر از نقاط شهری بوده است. نسبت اشتغال در پاییز سال جاری نسبت به پاییز سال گذشته 0.4 درصد رشد داشته است. گفتنی است نسبت اشتغال مردان در پاییز سال جاری نسبت به پاییز سال گذشته 0.9 درصد رشد داشته و به 64.7 درصد رسیده است در حالی که نسبت اشتغال زنان در پاییز 98 به 14.5 درصد رسیده و منفی 0.2 درصد رسیده است.

آن‌گونه که جداول مرکز آمار ایران نشان می‌دهد در پاییز سال 1398 معادل 24 میلیون و 4465 هزار و 94 نفر شاغل بوده‌اند. تعداد شاغلان در پاییز سال گذشته 23 میلیون و 973 هزار و 924 نفر بوده است.

همچنین نرخ بیکاری جمعیت 15 ساله و بیشتر در پاییز 98 معادل 10.6 درصد بوده است که نسبت به پاییز 97 (11.8 درصد)، منفی 1.2 درصد تغییر کرده است. بیکاری مردان در پاییز 98 معادل معادل 8.9 درصد بوده و نسبت به پاییز سال گذشته 1.4 درصد کاهش یافته است.

همچنین نرخ بیکاری زنان در پاییز 1398 معادل 17.3 درصد بوده است که نسبت به پاییز سال 1397 معادل 0.8 درصد کاهش یافته است. به این ترتیب تعداد افرادی که در پاییز سال جاری نتوانسته‌اند حتی یک ساعت کار کنند و از آن درآمدی داشته باشند معادل دو میلیون و 892 هزار نفر بوده است.

   وضعیت بیکاری جوانان

مرکز آمار ایران همچنین نرخ بیکاری جوانان 15 تا 24 ساله را 25.8 درصد معادل 716 هزار و 840 نفر اعلام کرده است. نرخ بیکاری جوانان این گروه سنی در پاییز سال گذشته معادل 27 درصد بوده است. به این ترتیب بیکاری جوانان تحصیلکرده منفی 1.2 درصد کاهش یافته است. بیکاری مردان این گروه نیز 23.7 درصد و بیکاری زنان 38.6 درصد است.

همچنین نرخ بیکاری جوانان 18- 35 ساله (طبق مصوبه شورای عالی کار در اردیبهشت سال جاری بازه سنی برای سن جوانی 18- 35 ساله تغییر یافته است.) در پاییز سال 1398 معادل 17.9 درصد بوده است که نسبت به پاییز سال گذشته 1.4 درصد کاهش یافته است.

گفتنی است جوانان بیکار در بازه سنی 18 تا 35 ساله دو میلیون و 159 هزار و 160 نفر هستند.

   وضعیت بیکاری جوانان تحصیلکرده

نرخ بیکاری جوانان تحصیلکرده (جمعیت 15 ساله و بیشتر فارغ‌التحصیل آموزش عالی) 17.4 درصد است که نسبت به پاییز سال گذشته معادل 1.2 درصد کاهش یافته است. تعداد بیکاران در این گروه یک میلیون و 252 هزار و 307 نفر است. از این جمعیت 609 هزار نفر این گروه را مردان (با نرخ 12.6 درضد) و 642 هزار نفر از این گروه را زنان (با نرخ 27.3 درصد) تشکیل می‌دهند.

   وضعیت اشتغال ناقص

سهم اشتغال ناقص از کل اشتغال 10.6 درصد است. یعنی 10.6 درصد از شاغلان معادل دو میلیون و 579 هزار نفر کمتر از ساعت تعیین شده از سوی وزارت کار (برای کار تمام وقت)، کار می‌کنند. سهم اشتغال ناقص نسبت به اشتغال کل در سال جاری نسبت به سال قبل 1.1 درصد کاهش یافته است. (افراد دارای اشتغال ناقص شامل تمام شاغلانی است که در هفته مرجع، حاضر در سرکار یا غایب موقت از محل کار بوده‌ و به دلایل اقتصادی نظیر رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت کار بیشتر، قرار داشتن در فصل غیر کاری و... کمتر از 44 ساعت کار کرده، خواهان و آماده برای انجام کار اضافی در هفته مرجع بوده‌اند.)

   بررسی سهم بخش‌ها از کل

بررسی سهم شاغلین 15ساله و بیشتر با ساعت کار معمول 49 ساعت و بیشتر نشان می‌دهد، 36.5 درصد شاغلین، به‌طور معمول، 49ساعت و بیشتر در هفته کار می‌کنند. این شاخص که یکی از نماگرهای کار شایسته است نشان می‌دهد در کشور سهم زیادی از شاغلین بیشتر از استاندارد کار می‌کنند. این شاخص نسبت به فصل مشابه سال قبل هیچ‌گونه تغییری نداشته است.

همچنین در پاییز1398سهم جمعیت بیکار فارغ‌التحصیل آموزش عالی از کل بیکاران 43.3 درصد بوده است. این سهم در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی بالاتر است. بررسی تغییرات این شاخص نشان می‌دهد که سهم جمعیت بیکار فارغ‌التحصیل آموزش عالی از کل بیکاران نسبت به فصل مشابه سال قبل 2.6 درصد افزایش داشته است. همچنین سهم اشتغال در بخش کشاورزی در پاییز سال جاری 17.1 درصد بوده است که 0.1 درصد نسبت به سال قبل کاهش یافته است. 32.9 درصد سهم اشتغال در بخش صنعت بوده است که 0.1 درصد افزایش یافته است و اشتغال در بخش خدمات هم سهم 49.0 درصدی دارد که نسبت به سال گذشته با افزایش 0.1 درصدی روبه‌رو شده است.