گروه اقتصاد کلان|
یک کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس می‌گوید جهش تورمی آذرماه به دلیل افزایش قیمت بنزین بوده است و البته تاکید دارد که بنزین اثر تورمی خود را تخلیه کرده است و احتمالا در ماه‌های بعد روند نزولی به خود بگیرد مشروط بر اینکه اقتصاد ایران درگیر شوک ارزی نشود.
او همچنین این را هم اضافه کرد که استفاده از شیوه‌هایی مانند قیمت‌گذاری جهت مدیریت قیمت‌ها چندان موفقیت‌آمیز نیست و حتی در مواردی نتیجه عکس داده است. مثلا در حالی که دولت زیر بار افزایش قمیت کرایه‌های خودروهای عمومی برای پوشش دادن بنزنین 1500 تومانی نرفته است، بسیاری از این خودروها نرخ کرایه‌ها را تا قیمت بنزین 3000 تومانی بالا آورده‌اند.
به گزارش «تعادل»، از همان روزی که تصمیم یکشبه دولت مبنی بر افزایش قیمت بنزین اعلام شد، بسیاری نسبت به تبعات تورمی این افزایش قیمت ناگهانی هشدار دادند. با این همه دولت اصرار داشت که این تصمیمش تبعات تورمی چندانی نخواهد داشت و تلاش خواهد کرد با کمک گرفتن از سازمان تعزیرات و سایر دستگاه‌های کنترل قیمت مانع از افزایش قیمت‌ها شود.
با این همه از همان ابتدا بسیاری از کارشناسان می‌گفتند استفاده از شیوه‌های سرکوب قیمتی چندان به کار اقتصاد نخواهد آمد چرا که ضمن اینکه موفقیت آمیز نخواهد بود به تولیدکننده و سایر بخش‌های اقتصاد هم آسیب وارد خواهد کرد.
اکنون که حدود چهل روز از افزایش قیمت بنزین گذشته می‌توان تاثیر افزایش قیمت بنزین را بر تورم مشاهده کرد. آنگونه گزارش روزهای گذشته مرکز آمار ایران از تورم آذر ماه اقتصاد ایران نشان می‌دهد تورم ماهانه 4 درصد رشد کرد.حالا سوال اینجاست که این تورم جهشی در ماه‌های بعد هم ادامه خواهد داشت یا فقط منحصر به همین ماه خواهد بود. در این راستا «تعادل» با محمدرضا عبدالهی گفت‌وگو کرده که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید:
در روزهای گذشته تورم آذر ماه منتشر شد و نشان داد که تورم ماه آذر نسبت به آبان ماه به 4 درصد رسیده است. آیا این افزایش تورم متاثر از افزایش نرخ بنزین بوده است؟
بله. زمانیکه به شاخص‌ها نگاه می‌کنیم در می‌یابیم که تورم حمل و نقل 18 درصد بوده است که این میزان مسلما تحت تاثیر قیمت بنزین افزایش پیدا کرده است. البته تورم ماهانه آذر ماه در نقاط روستایی 4.2 درصد و در نقاط شهری کمتر است. ولی کل تورم آذرماه متاثر از شوک بنزینی آبان ماه بوده است.
پیش بینی شما از نرخ تورم در ماه‌های آتی چیست؟ شوک قیمت بنزین بر تورم در ماه‌های آتی همچنان تاثیر محسوسی خواهد گذاشت؟
به نظر می‌رسد که نرخ تورم در ماه‌های آینده روند نزولی داشته باشد یعنی در دی ماه به بعد اثر افزایش شوک آنی کاهش پیدا کند. پیش بینی می‌شود که شاخص قیمت در ماه‌های بعدی مشابه ماه‌های پیش از آن یعنی بین 1 تا 2 درصد افزایش پیدا کند. در 3 ماهه انتهایی سال و در اسفند ماه پیش بینی می‌شود که شاید به 2.5 درصد هم برسد. البته همه اینها به فرض این است که شوک جدی ارزی نداشته باشیم. اگر شوک ارزی داشته باشیم که قطعا نرخ تورم از آنچه که هست فراتر خواهد رفت. با این روند احتمالا نرخ تورم در آخر سال حدود 30 درصد خواهد بود.
تاثیر این شوک نهایتا بر تورم کل چقدر خواهد بود؟ آیا تورم خود را در این یک ماه تخلیه کرده است؟
بله بخش زیادی از آن در آذر ماه تخلیه شده است و بقیه هم در ماه‌های آتی خود را نشان خواهد داد. گمان نمی‌کنم که باقی مانده آن اثر زیادی بر شاخص قیمت تولیدکننده و مصرف‌کننده در ماه‌های آتی داشته باشد اما پیش بینی می‌شود که اثر کلی این افزایش قیمت بر روی تورم کل حدود 4 الی 5 درصد باشد.
دولت از ابتدا برنامه‌هایی برای کنترل قیمت‌ها در نظر داشت و امیدوار بود که شوک قیمتی بنزین تاثیر چندانی بر افزیش قیمت کالا و خدمات نداشته باشد. آیا برنامه‌ای که دولت برای تنظیم قیمت‌ها در بازار چیده بود توانست به کاهش نرخ تورم کمک کند؟
در حقیقت به نظر نمی‌آید که این اقدامات اثر چندانی بر کنترل نرخ تورم داشته باشد یا به کاهش آن کمک کند. برنامه مدونی هم وجود ندارد. اینکه می‌گویند هیچکس حق افزایش قیمت را ندارد غیرمنطقی است چون حداقل این است که قیمت بنزین از 1000 تومان به 1500 تومان افزایش پیدا کرده است و حداقل به اندازه 500 تومان باید قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کرد که دولت زیر بار این هم نرفته است و اعلام کرده که این میزان افزایش قیمت را هم به خصوص خودروهای عمومی افزایش ندهند.
در عین حال به‌نظر می‌رسد که این راهکار غیرقابل اجرا باشد و بیشتر به قدرت قیمت‌گذاری دلخواه سایر بنگاه‌های موجود دامن می‌زند. اکنون به ویژه خودروهای عمومی بر مبنای دلخواه خود قیمت‌گذاری کرده‌اند به این معنا که قیمت‌گذاری را نه بر مبنای 1500 تومان بلکه بر مبنای 3000 تومان قرار داده‌اند. در واقع اثر سیاست اشتباهی که پیش می‌گیریم باعث می‌شود که نه‌تنها اثر تورمی کنترل نشود بلکه صدقه سر این سیاست‌ها اثری مضاعف از خود به جای بگذارد.
پیش بینی می‌کنید که تا انتهای سال تورم تحت تاثیر چه عواملی قرار بگیرد؟
اتفاقاتی که از ابتدای سال تا قبل از افزایش قیمت بنزین افتاده بود نشان می‌داد که روند نرخ تورم باید نزولی باشد ولی افزایش قیمت بنزین در مقطعی افزایش تورم را به همراه داشته و موردی که تاثیر زیادی بر تورم داشته است نرخ ارز بوده که تحلیل‌های متفاوتی نسبت به آن وجود دارد. شرایط در بازار ارز به گونه‌ای است که خیلی قطعی نمی‌توان درباره آن صحبت کرد. در رابطه با نرخ ارز باید بررسی کرد که وضعیت ذخایر بانک مرکزی به چه شکل است؟ اگر نرخ ارز به سمت افزایش میل پیدا کند مسلما نرخ تورم افزایشی خواهد بود و اگر بازار ارز ثبات داشته باشد پیش بینی می‌شود نرخ تورم تا انتهای سال کاهنده باشد.
بحث دیگری که وجود دارد در رابطه با کسری بودجه دولت و تامین آن از طریق پایه پولی است که با توجه به عملکرد دولت در تامین منابع بودجه‌ای خود به‌نظر می‌رسد از عواملی باشد که شاید نه برای تورم سال جاری بلکه برای تورم سال‌های آتی هشدار‌دهنده باشد به‌خصوص اینکه بودجه 99 با یک کسری خیلی زیادی در حال بسته شدن است اگر بخواهد این منابع از محل پایه پولی و بانک مرکزی تامین شود می‌تواند در سال‌های بعد تورم افسار گسیخته افزایشی را به همراه داشته باشد.
