گروه اقتصاد کلان|
به گزارش تعادل، درصد جمعیت سالمند از سال 1355 الی 1397 روندی صعودی داشته به‌طوری‌که بر اساس برآورد انجام شده تعداد جمعیت سالمند (60 ساله و بیشتر) کشور در سال 1397، به بیش از هفت میلیون و نهصد هزار نفر رسیده که نسبت به سال 1395 (7.0 درصد) افزایش داشته است.
همچنین متوسط رشد سالانه جمعیت در افراد سالمند در دوره 1395-1397 حدود 3.4 درصد شده در حالی که این نسبت برای جمعیت کل کشور حدود 1.3 درصد به دست آمده است.
شاخص پیری به تعداد افراد 60 ساله و بیشتر به ازای هر 100 نفر جمعیت کمتر از 15 سال (14-0 ساله)، اطلاق می‌شود که از تقسیم تعداد افراد 60 ساله و بیشتر به تعداد افراد کمتر از 15 سال ضرب‌در 100 به دست می‌آید.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که مقدار شاخص پیری جمعیت ایران در حدود شش دهه اخیر از حدود 15 نفر در 100 نفر به بیش از 39 نفر یعنی به بیش از 2.6 برابر افزایش یافته است. به تعبیر دیگر در سال 1397، به ازای هر 100 نفر جمعیت زیر 15 ساله کشور، حدود 40 نفر 60 ساله و بیشتر در کشور زندگی می‌کنند.
این به آن معنی است که کشور در حال نزدیک شدن به میانسالی است و تقریباً به کشورهایی با ترکیب جمعیت پیر می‌پیوندد. طبق برآوردهای انجام شده در سال 1397، جمعیت کل کشور برابر 82 میلیون و 84 هزار نفر بوده است که 7 میلیون و 933 هزار نفر را جمعیت 60 ساله و بیشتر تشکیل می‌دهند. به عبارت دیگر 9.7 درصد جمعیت کشور سالمند هستند که 73.3 درصد آنان در مناطق شهری و 26.7 درصد در مناطق روستایی سکونت دارند.
همچنین در همین سال مقدار شاخص پیری جمعیت برای مردان 38 نفر سالمند در 100 نفر جمعیت 14-0 ساله، 42 نفر بوده که حاکی از پیرتر بودن جمعیت زنان در قیاس با مردان است.
این شاخص برای مناطق شهری و روستایی در سال 1397، در بین 100 نفر جمعیت 0-14 ساله به ترتیب حدود 41 و 37 نفر سالمند است که حاکی از پیرتر بودن جمعیت شهری در قیاس با جمعیت روستایی است.
نسبت وابستگی کل که از حاصل تقسیم مجموع جمعیت 65 ساله و بیشتر و زیر 15 سال بر جمعیت 15-64 ساله ضرب‌در 100 به دست می‌آید، یکی از شاخص‌های اندازه‌گیری پیری جمعیت است که به نحوی ارتباط میان افراد بالقوه فعال و مولد را با دو گروه از جمعیت جوان و پیر نشان می‌دهد. این شاخص برای جمعیت کشورها به صورت نسبت‌های وابستگی کل، جوانی و سالمندی محاسبه و تحلیل می‌شود.
در سال 1397 به ازای هر یکصد نفر جمعیت 15 تا 64 ساله بالقوه فعال در کشور، حدود 44 نفر به آنها وابسته هستند. این شاخص برای مناطق شهری و روستایی به ترتیب 42 و 52 نفر است.
نسبت وابستگی سالمندی به تعداد افراد 65 ساله و بیشتر به‌ازای هر 100 نفر جمعیت 15 تا 64 ساله اطلاق می‌شود که از حاصل تقسیم تعداد افراد 65 ساله و بیشتر بر جمعیت 15-64 ساله ضرب‌در 100 به دست می‌آید.
بر اساس بررسی‌های صورت گرفته مقدار نسبت وابستگی سالمندی در کشور سال 1397، حاکی از وجود حدود 9 نفر سالمند به‌ازای 100 نفر نفر جمعیت بالقوه فعال در کشور است. این شاخص برای مناطق شهری و روستایی به ترتیب 9 و 11 نفر است.
نسبت وابستگی جوانی به تعداد افراد 14-0 ساله به‌ازای هر 100 نفر جمعیت 15 تا 64 ساله اطلاق می‌شود که از حاصل تقسیم تعداد افراد زیر 15 سال بر جمعیت 64-15 ساله ضرب در 100 به دست می‌آید .
همچنین مقدار نسبت وابستگی جوانی در کشور در سال 1397، حاکی از وجود حدود 35 نفر افراد 14-0 ساله به ازای یکصد نفر جمعیت بالقوه فعال در کشور است. این شاخص برای مناطق شهری و روستایی به ترتیب 33 و 42 نفر است که حاکی از جوان‌تر بودن جمعیت روستایی کشور در مقابل مناطق شهری است.
نسبت حمایت بالقوه، منظور تعداد افراد 15 تا 64 ساله به ازای هر فرد 65 ساله و بیشتر است که از حاصل تقسیم تعداد افراد 64-15 ساله به تعداد افراد 65 ساله و بیشتر به دست می‌آید . این شاخص به نوعی توصیف‌کننده بار تکفل وارده به نیروی کار از سوی جمعیت سالخورده است . بر اساس نتایج حاصله در سال 1397، به ازای هر نفر جمعیت 65 ساله و بیشتر حدود 11 نفر افراد 15 تا 64 ساله در کشور زندگی می‌کنند که به‌طور بالقوه انتظار می‌رود حمایت‌های لازم از افراد شصت و پنج ساله و بیشتر را به عمل آورند .
این نماگر در مناطق شهری و روستایی متفاوت است، در مناطق شهری به ازای هر نفر جمعیت 65 ساله و بیشتر حدود 12 نفر و در مناطق روستایی حدود 10 نفر، افراد 15 تا 64 ساله زندگی می‌کنند.
نسبت جنسی عبارت است از تعداد مردان سالمند به ازای هر 100 نفر زن سالمند.
مطابق آمار در سال 1397، نسبت جنسی سالمندان در کشور به 95 درصد رسیده است، به عبارت دیگر به‌ازای هر 100 زن سالمند در کشور، حدود 95 مرد سالمند وجود دارد که این امر حاکی از افزایش تعداد سالمندان زن نسبت به مردان سالمند است . این تعداد برای نقاط شهری حدود 97 مرد سالمند به ازای یکصد زن سالمند و برای نقاط روستایی حدود 89 مرد سالمند به ازای یکصد زن سالمند است .
آن‌گونه که آمارها نشان می‌دهد نرخ مشارکت اقتصادی سالمندان 16.6 درصد است که این نرخ برای مردان و زنان سالمند به ترتیب، 29.4 درصد و 0.4 درصد است.
نرخ بیکاری سالمندان 2.3 درصد است که این نرخ برای مردان و زنان سالمند به ترتیب، 2.36 درصد و 0.7 درصد است.
همچنین در نقاط شهری نیز نرخ مشارکت اقتصادی سالمندان 12.7 درصد است که این نرخ برای مردان و زنان سالمند به ترتیب، 23.7 درصد و 1.7درصد است.
نرخ بیکاری سالمندان 3.5 درصد است که این نرخ برای مردان و زنان سالمند به ترتیب، 3.6 درصد و 1.6 درصد است.
در نقاط روستایی نیز نرخ مشارکت اقتصادی سالمندان 27.3 درصد است که این نرخ برای مردان و زنان سالمند به ترتیب، 45.9 درصد و 10.1 درصد است. نرخ بیکاری سالمندان 0.9 درصد است که این نرخ برای مردان و زنان سالمند به ترتیب، 1.0 درصد و 0.3 درصد است.
