گروه کلان|
کمتر از سه ماه مانده تا موعد مقرر تسلیم لایحه بودجه دولت به مجلس. اکنون رییس سازمان برنامه و بودجه، وضعیت بودجه سال آینده را تشریح می‌کند.
آخرین خبر نوبخت این است که بودجه قرار است بدون متکی به نفت بسته شود. به این ترتیب که دولت فقط از منابع نفتی در جهت تامین مالی پروژه‌های عمرانی استفاده کند. حالا باید منتظر ماند و دید چقدر چنین تحولی در اقتصاد کشور محتمل است.
به گزارش «تعادل»، حدود 2.5 ماه مانده تا زمانی که دولت قانونا موظف است، لایحه بودجه سال 98 را تقدیم کند و اکنون محمدباقر نوبخت، رییس سازمان برنامه و بودجه اندک اندک محتویات لایحه بودجه سال آینده را در اختیار رسانه‌ها قرار می‌دهد.
نکته این است که بسیاری نسبت به محتوای بودجه سال 1398 حساسند و آن را سرنوشت‌ساز می‌دانند، چرا که ایجاد تغییرات ماهوی در منابع درآمدی بودجه‌ای، دولت را به ایجاد راه‌های جایگزین ملزم کرده است و حالا باید دید دولت برای حل معضل از پیش مشخص شده کسری بودجه چه راهکارها و ابتکاراتی را به کار خواهد بست.
ماجرا از این قرار است که بعد از بحران اقتصادی پیش آمده در سال گذشته که در پی تحریم‌های گسترده علیه اقتصاد ایران رخ داد و برخی اخبار حاکی از آن بود که درآمد نفتی کشور به‌شدت آسیب دیده است در حالی که در سال گذشته بیش از 50 درصد منابع بودجه‌ای اقتصاد ایران به نفت وابسته بود، اکنون اخبار حاکی از آن است که فروش نفت کشور از 2.7 میلیون بشکه در روز (پس از لغو تحریم‌ها)، به 300 هزار بشکه در روز رسیده است.
موضوعی که با توجه به چسبنده بودن بیش از 70 درصد هزینه‌های بودجه کشور برای دولت به مساله‌ای سخت تبدیل شده که باید دید چه راه‌حلی برای آن به‌کار خواهد بست.
در همین زمینه روز گذشته، محمدباقر نوبخت درباره محتوای آخرین جلسه شورای بودجه چنین توضیح داده است: بودجه جاری سال آینده بدون وابستگی به منابع نفتی تامین خواهد شد. براساس تصمیم‌گیری انجام شده، منابع نفتی فقط به طرح‌های عمرانی اختصاص خواهد یافت و بدین‌ترتیب واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای دولت به تملک دارایی‌های سرمایه‌ای تبدیل خواهد شد.
گرچه تحقق این سخنان نوبخت برای اقتصاد ایران بسیار ایده‌ال خواهد بود. ولی مساله اینجاست که همواره برای تحقق چنین هدفی محدودیت‌ها و موانع بسیاری وجود داشته است وعلت به تاخیر افتادن اجرای چنین سیاستی در بودجه کشور نیز همین بوده است.
نوبخت در این جلسه با اشاره به الزامات سیاست‌های اقتصاد مقاومتی مبنی بر کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی گفت: برای جایگزین کردن منابع نفتی پیشنهاداتی ارایه شده که یکی از آنها حذف یارانه پنهان عامل‌های انرژی است، یکی دیگر از منابع درآمدهای مالیاتی است، اما نه به معنای اینکه ما بخواهیم ضرایب مالیات‌های موجود را افزایش دهیم بلکه حتی با توجه به شرایط موجود قرار شده است تا ضرایب بنگاه‌های تولیدی را کاهش دهیم.
بنابراین درآمدهای مالیاتی از تعیین پایه‌های مالیاتی جدید همچون مالیات بر عایدی سرمایه و حذف معافیت‌های بی‌مورد که نیازی به وجود آنها در شرایط جنگ اقتصادی نیست، تامین خواهد شد.
این سخنان نوبخت در حالی مطرح می‌شود که موضوع حذف یارانه‌های پنهان مدت‌هاست از سوی کارشناسان مطرح می‌شود ولی با توجه به اینکه حذف این یارانه‌ها منجر به افزایش قیمت برخی اقلام خواهد شد، مشخص نیست که دولت بتواند از عهده حذف این یارانه‌ها برآید. به ویژه آنکه حدود 450 هزار میلیارد تومان این یارانه‌ها مربوط به یارانه انرژی است و مرور تجربه مربوط به حذف یارانه انرژی نشان می‌دهد که تاکنون افزایش قیمت انرژی در اقتصاد ایران ک هزینه نبوده است.
در مورد موضوع مالیات هم باید منتظر ماند و دید که دولت چقدر اهتمام برای افزودن پایه‌های مالیاتی، مبارزه با فرار مالیاتی و همچنین لغو معافیت‌های مالیاتی نابه‌جا را دارد.
تحولات نهادی در بودجه
البته آن‌گونه که از اخبار بر می‌آید اهتمام سازمان برنامه و بودجه بر این است که بودجه سال آینده نسبت به سال قبل تفاوت ماهوی کند. در همین زمینه رییس سازمان برنامه و بودجه کشور با اشاره به تصویب بخشنامه بودجه سال 99 در جلسه اخیر شورای اقتصاد افزود: بودجه سال 99 کاملاً متفاوت از بودجه سنوات گذشته خواهد بود.
کاهش تعداد دستگاه‌های سیاست‌گذار
نوبخت بخشی از توضیحات خود را به موضوع کاهش دستگاه‌های سیاست‌گذار اختصاص داد و گفت: در بودجه سال آینده همه دستگاه‌های اجرایی که در قوانین بودجه سنوات گذشته حدود هزار دستگاه ردیف بودند به کمتر از 100 دستگاه سیاست‌گذار کاهش خواهد یافت و بقیه دستگاه‌ها به دستگاه‌های مجری تبدیل خواهند شد.
معاون رییس‌جمهور افزود: بنابراین در اولین گام همه دستگاه‌های اجرایی به دو بخش دستگاه‌های سیاست‌گذار و برنامه‌ای و دستگاه‌های مجری تقسیم می‌شوند که ما فقط بودجه دستگاه‌های سیاست‌گذار را برای تصویب به مجلس ارایه می‌کنیم و بودجه دستگاه‌های مجری در اسناد اجرایی که در هیات دولت تصویب و ابلاغ می‌شود، تعیین خواهد شد. رییس سازمان برنامه و بودجه کشور با بیان اینکه البته اسناد بودجه دستگاه‌های مجری جهت اطلاع مجلس همراه با لایحه بودجه ارایه خواهد شد، گفت: در این رویکرد بودجه استانداری‌ها به عنوان دستگاه‌های سیاست‌گذار دیده شده‌اند و بودجه دستگاه‌های مجری هر استان زیرنظر شورای بودجه که با حضور استاندار و رییس سازمان برنامه و بودجه آن استان تشکیل می‌شود تخصیص خواهد یافت. نوبخت با بیان اینکه بودجه سال آینده یک بودجه عملیاتی است، افزود: در سال آینده براساس عملکرد دستگاه‌ها بودجه آنها تعیین و تخصیص خواهد یافت.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به تخصیص 50 درصد پاداش بازنشستگی کارکنان دولت در ابتدای شهریور گفت: همانطور که وعده داده بودیم 50 درصد باقیمانده پاداش بازنشستگان دولت از جمله فرهنگیان و اساتید دانشگاه‌ها و کلیه کارکنان دولت روز اول مهر تخصیص یافت و طبق برنامه به این عزیزان پرداخت خواهد شد.
رییس سازمان برنامه و بودجه کشور با بیان اینکه دانشگاه علوم پزشکی شرایط متفاوتی دارد، افزود: در این زمینه نیز با وزیر بهداشت هماهنگی‌های لازم انجام شده و پاداش بازنشستگان دانشگاه علوم پزشکی متعاقباً پرداخت خواهد شد.
نوبخت در پایان در واکنش به انتشار برخی اخبار مبنی بر افزایش قیمت نان گفت: هیچ تغییری در روزهای اخیر در سیاست‌های دولت مبنی بر افزایش قیمت نان گرفته نشده و ما همچنان با همان روشی که از ابتدای سال 98 عمل کردهایم ادامه خواهیم داد و بحثی که مبنی بر افزایش قیمت نان در برخی رسانه‌ها مطرح شده قابل پیگیری است.
