گروه اقتصاد کلان|
آنگونه که مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت کار درباره هزینه و درآمد خانوار ایرانی در سال 1397 گزارش داده است، خانواده‌های روستایی در البرز با 32 میلیون تومان بیشترین هزینه خانوار روستایی در کل کشور را دارند و در مقابل خانوار روستایی در سیستان و بلوچستان با 9 میلیون تومان کمترین هزینه خانوار روستایی را در میان روستاهای کشور دارند. طرح آمارگیری هزینه و درآمد خانوار با هدف برآورد متوسط هزینه‌ها و درآمد یک خانوار شهری و یک خانوار روستایی هر ساله در سطح کشور و استان‌ها، انجام می‌شود. این طرح امکان بررسی ترکیب هزینه و درآمد و چگونگی توزیع آن در خانوارها را فراهم می‌آورد. همچنین امکان بررسی ترکیب هزینه و درآمد و چگونگی توزیع آن، شناخت الگوی مصرف خانوارها، ضریب اهمیت هر کالا در سبد مصرفی خانوارها، تعیین خط فقر و مطالعه در مورد نابرابری امکانات، درآمد و تسهیلات در خانوارها را ایجاد می‌کند. این طرح در سال 1397 بر اساس آمارگیری از 20 هزار و 350 خانوار نمونه در نقاط شهری و 18 هزار و 610 خانوار نمونه در نقاط روستایی کشور اجرا شده است. جامعه هدف این طرح شامل همه خانوارهای معمولی ساکن و گروهی در نقاط شهری یا روستایی است. این خانوارهای نمونه از 387 شهرستان در مناطق شهری و از 395 شهرستان در مناطق روستایی کشور، انتخاب شده‌اند.
نتایج نشان می‌دهد در سال 1397 خانوارهای شهری ایران سالانه به‌طور متوسط 39 میلیون و 322 هزار تومان و خانوارهای روستایی 21 میلیون و 447 هزار تومان برای خرید و بهره‌مندی از کالاها و خدمات مصرفی هزینه کرده‌اند. این مبلغ برای خانوارهای شهری رشدی مثبت برابر با 19.3درصد و برای خانوارهای روستایی 20.0 درصد رشد نسبت به نتایج به دست آمده سال 1396 را نشان می‌دهد.
همچنین در سال 1397، درآمد کل سالانه خانوارهای شهری 43 میلیون و 490 هزار تومان و درآمد کل خانوارهای روستایی 23 میلیون و 311 هزار تومان است که این مقدار نسبت به سال 1396 در خانوارهای شهری 18.5 درصد و در خانوارهای روستایی 15.5 درصد رشد داشته است. با توجه به متوسط هزینه کل یک خانوار شهری در سال 1397، استان‌های تهران با 58 میلیون و 467 هزار تومان، البرز با 43 میلیون و 250 هزار تومان و کهگیلویه و بویر احمد با 39میلیون و 64 هزار تومان بیشترین متوسط هزینه کل استان و استان‌های کرمان با 23 میلیون و 741 هزار تومان، خراسان جنوبی با 24 میلیون و 143 هزار تومان و آذربایجان غربی با 25 میلیون و 170 هزار تومان کمترین متوسط هزینه کل را در بین استان‌های کشور داشته‌اند.
از سوی دیگر متوسط درآمد کل یک خانوار شهری در سال 1397، نشان می‌دهد که استان‌های تهران با 64 میلیون و 30هزار تومان، البرز با 50 میلیون و 17 هزار تومان و مازندران با 46 میلیون و 180 هزار تومان بالاترین و استان‌های آذربایجان غربی با 26 میلیون و 471 هزار تومان، سیستان و بلوچستان با 28 میلیون و 469 هزار تومان و کرمان با 30میلیون و 71 هزار تومان مقدار درآمد را بین استان‌ها به خود اختصاص داده‌اند. این بررسی در خانوارهای روستایی موید این است که استان‌های البرز با 32 میلیون و 135 هزار تومان، مازندران 31 میلیون و 492 هزار تومان و یزد با 29میلیون و 975 هزار تومان بیشترین و استان‌های سیستان و بلوچستان با 9 میلیون و 974 هزار تومان، کرمان با 12میلیون و 19 هزار تومان و خراسان جنوبی با 12 میلیون و 724 هزار تومان، کمترین هزینه را برای خرید و بهره‌مندی از کالاها و خدمات مصرفی را داشته‌اند. از سوی دیگر با توجه به متوسط درآمد کل یک خانوار روستایی در سال 1397، می‌توان گفت، استان‌های البرز با 37 میلیون و 202 هزار تومان، مازندران با 36 میلیون و 73 هزار تومان و تهران با 33میلیون و 326 هزار تومان بیشترین و استان‌های سیستان و بلوچستان با 8 میلیون و 958 هزار تومان، کرمان با 15 میلیون و 741 هزارتومان و خراسان جنوبی با 16 میلیون و 138 هزار تومان کمترین متوسط درآمد کل سالانه را در بین استان‌های کشور، به خود اختصاص داده‌اند. شکاف متوسط هزینه و درآمد کل خانوارهای شهری و روستایی استان‌های کشور نشان می‌دهد که در بین استان‌های کشور، اختلاف بین بالاترین متوسط هزینه و پایین‌ترین متوسط هزینه در بین خانوارهای شهری 34 میلیون و 726 هزار تومان و در بین خانوارهای روستایی 22میلیون و 160 هزار تومان است. همچنین در بین استان‌های کشور، اختلاف بین بالاترین متوسط درآمد و پایین‌ترین متوسط درآمد در بین خانوارهای شهری 37 میلیون و 559 هزار و در بین خانوارهای روستایی 28 میلیون و 244 هزار ریال است. به‌عبارت دیگر شکاف در متوسط درآمد خانوارهای شهری و روستایی از شکاف متوسط هزینه، بیشتر است.
در سال 1397، سهم هزینه‌های «خوراکی و دخانی» و «غیر خوراکی» خالص خانوارهای شهری از هزینه کل به ترتیب 24.0 و 76.0 درصد بوده و برای خانوارهای روستایی سهم هزینه‌های خوراکی و دخانی و غیر خوراکی خالص از هزینه کل به ترتیب 37.4 و 62.6 درصد بوده است.
با توجه به تفکیک درآمدی در سال 1397، 34.4 درصد از از درآمد کل خانوارهای شهری از طریق مشاغل مزد و حقوق‌بگیری، 17.0درصد از مشاغل آزاد کشاورزی و غیر‌کشاورزی و 49.6 درصد از منابع متفرقه، به دست می‌آید. این سهم در خانوارهای روستایی به صورت، 30.7درصد از مشاغل مزد و حقوق‌بگیری، 31.9 درصد از مشاغل آزاد کشاورزی و غیر‌کشاورزی و 37.4 درصد از منابع متفرقه، است.
