گروه اقتصادکلان|هادی سلگی|
گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد که تورم تولیدکننده زمستان 96 به رقم 12.9درصد رسیده است. روند تغییرات فصلی این شاخص گویای سیر صعودی است که از 7.5درصد در بهار به 12.9درصد در زمستان افزایش یافته است. نرخ تورم تولیدکننده به عنوان یک شاخص پیش‌نگر معرفی شده است و طبق گفته کارشناسان با یک وقفه زمانی نیروی خود را روی تورم مصرف‌کننده منتقل می‌کند. موضوعی که از سوی کارشناسان به عنوان یکی از پایه‌های استدلالی ظهور تورم قیمت‌ها در سال 97 اعلام می‌شود. در این زمینه تقی ترابی اقتصاددان در گفت‌وگو با «تعادل» دلایل افزایش شاخص قیمت تولیدکننده را در دو موضوع افزایش نرخ ارز و افزایش دستمزدها می‌داند و معتقد است: وقتی نرخ ارز افزایش پیدا می‌کند طبیعتا قیمت مواد اولیه و کالاهای واسطه‌یی هم افزایش می‌یابد. به گزارش «تعادل» شاخص قیمت تولیدکننده (پی.پی.آی) معیاری برای اندازه‌گیری تغییرات میانگین قیمت دریافت شده توسط تولیدکنندگان به ازای تولید کالا و خدمات در داخل کشور نسبت به یک دوره زمانی معین (سال پایه) تعریف می‌شود. در حقیقت شاخص قیمت تولیدکننده روند تغییرات میانگین قیمت کالاها و خدمات تولید شده در داخل کشور را از سوی تولیدکنندگان نشان می‌دهد. این شاخص یکی از معیارهای سنجش عملکرد اقتصادی دولت است و تاثیر قابل توجهی بر تصمیم‌گیری صاحبان صنایع، سرمایه‌گذاران و حتی سیاستمداران خواهد داشت. همچنین تورم تولیدکننده به عنوان عاملی پیش‌بینی‌‌کننده برای نرخ تورم مصرفی در آینده نزدیک به حساب می‌آید. تورم تولیدکننده تغییرات قیمتی در ابتدای زنجیره عرضه کالا نشان می‌دهد، این تغییرات در ادامه زنجیره به بخش‌های دیگر اقتصاد یعنی عمده‌فروشی و خرده‌فروشی انتقال خواهد یافت.
وضعیت تورم تولیدکننده
در این روزهای اقتصاد ایران
مرکز آمار کشور به عنوان نهاد رسمی جمع‌آوری و محاسبه شاخص‌های کلیدی کشور روز گذشته تغییرات قیمتی شاخص قیمت تولیدکننده در فصل زمستان را منتشر کرد.
بر اساس گزارش مرکز آمار شاخص کل قیمت تولیدکننده، در فصل زمستان ١٣٩٦ به عدد ٢٥١,٧ رسیده که نسبت به شاخص فصل قبل (242.7)، 3.7 درصد رشد داشته است. همچنین درصد تغییرات میانگین شاخص کل قیمت تولیدکننده در چهار فصل منتهی به فصل زمستان سال ١٣٩٦ نسبت به دوره مشابه سال قبل (نرخ تورم تولیدکننده) معادل 12.9درصد بوده که نسبت به تورم چهار فصل منتهی به فصل پاییز سال جاری (١٠,٥درصد) افزایش داشته است.
گفتنی است، چندی پیش تورم مصرف‌کننده اردیبهشت ماه معادل 8درصد اعلام شد.
بنابراین همان‌طور که مشخص است، آخرین گزارش مرکز آمار ایران از تورم تولیدکننده نشان می‌دهد منحنی عرضه به سمت بالا شیفت کرده و این به دلیل افزایش هزینه‌های تولید است.
تقی ترابی درباره دلایل افزایش شاخص قیمت تولیدکننده دو موضوع افزایش نرخ ارز و افزایش دستمزدها را دلیل افزایش هزینه تولید می‌داند و می‌گوید: وقتی نرخ ارز افزایش پیدا می‌کند طبیعتا قیمت مواد اولیه و کالاهای واسطه‌یی هم افزایش پیدا می‌کند. البته به گفته او این موضوع ممکن است با اندکی وقفه زمانی صورت گیرد اما در نهایت اتفاق می‌افتد. به گفته این اقتصاددان هرچند که افزایش نرخ ارز ممکن است در تمام بخش‌ها اثر مستقل نداشته باشد ولی به هر حال در قیمت بسیاری از کالاهای واسطه‌یی و مواد اولیه بخش تولید موثر است.
وی این را هم گفت: به دنبال این افزایش قیمت و همچنین انتظار برای افزایش قیمت تورم مصرف‌کننده هم افزایش خواهد یافت، چرا که به هر حال تولیدکننده به دنبال حفظ افزایش سود است و افزایش هزینه‌های تولید خود را بر مصرف منتقل خواهد کرد.
این اقتصاددان پیش‌بینی کرد: بنابراین می‌توان انتظار داشت که تورم مصرف‌کننده به اندازه همان تورم تولیدکننده افزایش یابد.
وی درباره تاثیر ارز بر تورم تولید و مصرف به افزایش قیمت بنزین به عنوان مثالی اشاره کرد و گفت: «قیمت بنزین را در نظر بگیرید، درست است که بنزین فقط به عنوان یکی از نهاده‌های تولید کالا به کار می‌رود ولی افزایش قیمت در آن منجر به افزایش شاخص تولیدکننده و به دنبال آن مصرف‌کننده می‌شود، چراکه در ذهن تولیدکننده این است که افزایش قیمت بنزین منجر به افزایش قیمت کالاهای واسطه‌یی و مواد اولیه شده و باید قیمت محصولات خود را افزایش دهد.»
او با اشاره با اینکه در مورد ارز نیز این مساله صادق است، گفت: با توجه به انتظارات تورمی در جامعه افزایش نرخ ارز در نهایت تورم تولیدکننده و پس از آن مصرف‌کننده بالا می‌رود.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم تحقیقات البته انتظار تناسب دقیق تورم با ارز را مردود دانست و گفت: در 40 سال بعد از انقلاب ارز 700 برابر شده است در حالی که باقی کالاها بعضا تا چند هزار برابر رشد قیمتی داشته‌اند در عین حال دستمزد کارگران نیز از 7 یا 8 تومان به 50 هزار یعنی 7هزار برابر شده است. این نشان می‌دهد تورم لزوما نعل به نعل با ارز بالا نمی‌آید و این تصور اشتباه است که لزوما با هر جهش ارزی باید تورم به همان میزان افزایش یابد، هرچند که در نهایت افزایش قیمت ارز تاثیر خود را بر تورم خواهد گذاشت.
افزایش شاخص نقطه به نقطه
یکی از اطلاعات قابل توجه آمارهای مرکز آمار ایران درباره تورم تولیدکننده مربوط به تورم نقطه به نقطه است. آمارها حاکی از آن است که شاخص نقطه به نقطه قیمت تولیدکننده در زمستان به 17.3 درصد رسیده و به این ترتیب (نسبت به زمستان سال 95) به میزان 17.3درصد رشد کرده است
البته تقی ترابی درباره این فاصله فاحش تورم نقطه‌یی و تورم متوسط تا حدودی نظرش متفاوت است. وی گفت: نباید توجه چندانی به تورم نقطه‌یی کرد، چراکه هیچ‌گاه نمی‌توان صرفا با درنظر گرفتن تورم در نقطه مشخص در سال افزایش آن را به درستی تشخیص داد و ممکن است در نقطه مورد بررسی تورم یا به‌شدت کاهش یا افزایش یافته باشد ولی در نقاط بعدی این قیمت تغییر کرده باشد. وی با بیان اینکه با توجه به افزایش تورم تولیدکننده انتظار داریم تورم مصرف‌کننده هم به همان اندازه افزایش یابد، گفت: عکس‌العمل‌ها در ایران با توجه به انتظارات تورمی سریع‌تر رخ می‌دهد و ما در آینده نزدیک منتظر آن هستیم که تورم مصرف‌کننده به میزان تورم تولیدکننده افزایش یابد. بنا بر آنچه مطرح شد به نظر می‌رسد که با توجه به جهش ارز و افزایش هزینه‌های تولید که می‌توان از روی شاخص پیش‌نگر «تورم تولیدکننده» تشخیص داد، می‌توان انتظار داشت که سال 1397 سال خداحافظی با تورم تک رقمی باشد. موضوعی که پیش‌تر نیز کارشناسان به آن اشاره کرده و گفته بودند با توجه به بیماری‌های مزمن اقتصاد ایران در هیچ دوره‌یی از تاریخ اقتصاد کشور، تورم تک رقمی عمر بلندی نداشته و برای ماندگاری آن نیز باید بیماری‌های اقتصادی کشور به شکل ریشه‌یی حل شوند.
